Η Μαράχ αλ Χαμούντ (Marah Al- Hamoud) κρατά σφιχτά τις παράλληλες μεταλλικές μπάρες και με την ενθάρρυνση του φυσικοθεραπευτή της κάνει σιγά σιγά μερικά βήματα κατά μήκος του διαδρόμου. Στα 24 της χρόνια, η νεαρή Σύρια γνώρισε από πρώτο χέρι το σκληρό πρόσωπο της ζωής αφού σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα -όσα διήρκεσε ο μεγάλος σεισμός στην επαρχία Χατάι (Hatay) της νότιας Τουρκίας έναν χρόνο πριν- έχασε τον σύζυγο, το αγέννητο παιδί της και τα δυο της πόδια (το δεξί πάνω από το γόνατο και το αριστερό κάτω από το γόνατο).
Την ημέρα του σεισμού των 7,8 Ρίχτερ, η 24χρονη Σύρια βρισκόταν μαζί με τον σύζυγό της στο σπίτι συγγενών τους, στην Αντιόχεια (Antakya), για να μοιραστούν μαζί τους λίγες στιγμές ξεγνοιασιάς και το χαρμόσυνο νέο της εγκυμοσύνης της. Όλα, όμως, χάθηκαν μέσα σε 65 εφιαλτικά δευτερόλεπτα. Ακολούθησαν πέντε μερόνυχτα εγκλωβισμού κάτω από τα συντρίμμια προτού η νεαρή Σύρια καταφέρει να δει ξανά το φως της ημέρας και να συνεχίσει τη ζωή της ή ό,τι τουλάχιστον απέμεινε απ’ αυτή…
«Μετά τον σεισμό καταστράφηκα ψυχολογικά»
Καθισμένη ένα βροχερό πρωινό στα τέλη του περασμένου μήνα, σε μία από τις αίθουσες του κέντρου φυσικής αποκατάστασης του NSPPL (National Syrian Project for Prosthetic Limbs), στο Ρεϊχανλί (Reyhanlı), τη συνοριακή πόλη της Τουρκίας που αποτελεί το κύριο πέρασμα προς και από την επαρχία Ίντλιμπ (Idlib) της γειτονικής Συρίας, η Μαράχ εξηγεί σε μια ομάδα πέντε Ευρωπαίων δημοσιογράφων που επισκέπτονται την περιοχή, πως όσα έγιναν τής διέλυσαν την ψυχή.
«Μετά τον σεισμό καταστράφηκα ψυχολογικά» λέει με φωνή που μόλις διαπερνά το λεπτό ύφασμα του νικάμπ, το οποίο καλύπτει το πρόσωπό της, ενώ ακουμπώντας μάλλον αμήχανα τα πόδια της με τα ακροδάχτυλα των χεριών της θυμάται πως τον πρώτο καιρό μετά τον σεισμό, κάθε φορά που ένιωθε πως αρρωσταίνει, την έπιανε πανικός ότι μπορεί να ξανανιώσει τον ίδιο πόνο με τότε.
Το Κέντρο του NSPPL λειτουργεί από το 2013 στο Ρεϊχανλί, με βασική χρηματοδότηση από τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας/ECHO, μέσω της Relief International. Έως πρότινος εξυπηρετούσε κυρίως θύματα του πολέμου στη Συρία, μετά τον σεισμό, όμως, οι ανάγκες για τις υπηρεσίες που προσφέρει αυξήθηκαν δραματικά.
Στο Κέντρο, η Μαράχ, που σήμερα ζει στον καταυλισμό Μπαχσίν (Bakhshin) του Ρεϊνχαλί μαζί με άλλα οχτώ άτομα της ευρύτερης οικογένειάς της, λαμβάνει όχι μόνο ψυχολογική υποστήριξη αλλά και βοήθεια από φυσικοθεραπευτή αφού πασχίζει ακόμη να συνηθίσει τα πρόσθετα μέλη που τής έβαλαν σε κρατικό νοσοκομείο της Άγκυρας.
«Δεν πίστευα ότι θα ξαναπερπατήσω. Ήμουν συνέχεια πάνω στην (αναπηρική) καρέκλα, ενώ τώρα μπορώ και κινούμαι με πατερίτσες. Νιώθω διαφορετικά. Βλέπω τη ζωή αλλιώς» λέει, ενώ στην ερώτηση για το πώς φαντάζεται το μέλλον της, σηκώνει το βλέμμα και τα χέρια προς τον ουρανό και απαντά: «Μόνο ο Θεός ξέρει!».
Παλεύοντας να σταθούν στα πόδια τους
Πλάι στη Μαράχ κάθεται μια άλλη νεαρή Σύρια, η 23χρονη Σαμπιχά Άσαφ (Sabihah Asaf), η οποία έμεινε δυο 24ωρα κάτω από τα συντρίμμια, εκεί όπου άφησαν την τελευταία τους πνοή ο σύζυγός της και άλλα οχτώ μέλη της οικογένειάς της. Η ίδια χρειάστηκε να υποβληθεί σε επέμβαση ακρωτηριασμού του δεξιού ποδιού της (από το γόνατο και κάτω), ενώ ο γιος της σε αποκατάσταση των μυών του ποδιού του.
Η Σαμπιχά είναι εμφανώς καταβεβλημένη ψυχολογικά απ’ όσα βίωσε αλλά κάνει κουράγιο, όπως λέει, ελπίζοντας πως στο μέλλον θα είναι σε θέση να παράσχει στα παιδιά της τη ζωή που τούς αξίζει. Προς το παρόν ζει στο σπίτι του παππού της, στην Αντιόχεια, μαζί με άλλα έξι συγγενικά της πρόσωπα, και στηρίζεται στη βοήθεια του θείου της καθώς και στην κάρτα των 300 τουρκικών λιρών/μήνα (λιγότερα από 10 ευρώ) τού προγράμματος ESSN (Emergency Social Safety Net).
Στο NSPPL, εκτός από την ψυχολογική βοήθεια και τις συνεδρίες φυσικοθεραπείας, η 23χρονη έλαβε και το πρόσθετο μέλος που χρειάστηκε για να ξανασταθεί όρθια αφού στο Κέντρο λειτουργεί και εργαστήριο προσθετικών μελών και ορθωτικής αποκατάστασης. Έμπειροι τεχνικοί κάνουν τις απαραίτητες μετρήσεις και στη συνέχεια προχωρούν στην κατασκευή του πρόσθετου μέλους, μια διαδικασία που απαιτεί μεγάλη ακρίβεια ώστε να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα στο μέλλον.
Τόσο οι δύο νεαρές Σύριες όσο και η 57χρονη Ιφτικάρ Χατούν (Iftikar Khatun), που κάθεται στην ίδια ομήγυρη, νιώθουν βαθιά ευγνωμοσύνη για τη βοήθεια που τούς προσφέρεται απλόχερα.
Με διπλή υπηκοότητα (συριακή – τουρκική), η Ιφτικάρ Χατούν έχασε μέρος του αριστερού της ποδιού στον σεισμό και χρειάστηκε κι αυτή πρόσθετο μέλος, το οποίο τής παρασχέθηκε μέσω δωρεάς. Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, αντιμετωπίζει σοβαρή δυσκαμψία στο γόνατο λόγω βράχυνσης των μυών, ως αποτέλεσμα λανθασμένης στάσης σώματος μετά τη χειρουργική επέμβαση. Γι’ αυτήν, οι φυσικοθεραπείες καθώς και η δυνατότητα της δωρεάν μεταφοράς που τής εξασφαλίζει το Κέντρο, από το τροχόσπιτο στο οποίο ζει με τον 63χρονο άνδρα της και τον 30χρονο γιο της, είναι «πολύτιμο δώρο».
Ο σεισμός έφερε (και) πολλούς ακρωτηριασμούς
Από τον Σεπτέμβριο του 2023, το Κέντρο του NSPPL στο Ρεϊχανλί παρείχε 373 βοηθητικές συσκευές, μεταξύ αυτών 219 πρόσθετα μέλη και ορθώσεις, ενώ οι συνεδρίες φυσικοθεραπείας ανήλθαν σε 2.019 για 512 άτομα, στη συντριπτική πλειονότητά τους από την κοινότητα των προσφύγων. Απ’ αυτούς, σχεδόν το 48% έφερε τραυματισμούς που σχετίζονται με τον καταστροφικό σεισμό, γεγονός που καταδεικνύει πόσο αυξήθηκαν οι ανάγκες μετά την 6η Φεβρουαρίου του 2023, όταν ισοπεδώθηκαν από τον Εγκέλαδο 11 επαρχίες της Τουρκίας και πάνω από 60.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους στη χώρα και τη γειτονική Συρία.
Μάλιστα, η ήδη επιβαρυμένη λίστα αναμονής στα δημόσια κέντρα αποκατάστασης στο Χατάι «χτύπησε κόκκινο» μετά τον σεισμό καθώς στις όποιες προηγούμενες ελλείψεις ήρθαν να προστεθούν τα περιστατικά ακρωτηριασμών από την άνευ προηγουμένου καταστροφή που γνώρισε η περιοχή.
«Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι απλώς αριθμοί»
Το Κέντρο του NSPPL στο Ρεϊχανλί έχει 27 άτομα προσωπικό και παρέχει υπηρεσίες φυσικής αποκατάστασης, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, βοηθητικές συσκευές- προσθετικά άκρα, ορθωτικά και άλλα προσθετικά μέσα, μεταφορά για τους δικαιούχους κ.ά.
Λόγω περιορισμών στον προϋπολογισμό του Κέντρου, προτεραιότητα έχει δοθεί στην παροχή πρόσθετων άκρων μόνο για τα κάτω άκρα, ενώ οι ασθενείς που χρειάζονται προσθετική άνω άκρου παραπέμπονται σε άλλους πάροχους σχετικών υπηρεσιών. Εξαιτίας, δε, του πληθωρισμού και των αυξημένων φορολογικών συντελεστών στην Τουρκία το 2024, το κόστος λειτουργίας των εγκαταστάσεων αναμένεται ν’ αυξηθεί σημαντικά, αποτελώντας ακόμα μια πρόκληση για τους ανθρώπους που «τρέχουν» το πρότζεκτ.
Ωστόσο, για τη διευθύντρια της Relief International στην Τουρκία Αλίνα Αχιάρ (Alina Akhyar) και τους συνεργάτες της, οι άνθρωποι που ζητούν βοήθεια «δεν είναι απλώς αριθμοί» αλλά καθένας τους είναι ξεχωριστός. «Κάθε ιστορία που ακούς από τον σεισμό πολλές φορές είναι χειρότερη από την άλλη» σημειώνει επισημαίνοντας πως το Κέντρο θα συνεχίσει να τους στηρίζει όσο μπορεί καθώς οποιαδήποτε θετική αλλαγή στη ζωή τους έχει θετικό αντίκτυπο και στη ζωή όλων όσοι ζουν μαζί τους καθώς και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο.
Για τη Μαράχ, τη Σαμπιχά και την Ιφτικάρ αλλά και όλους όσοι επωφελούνται των παρεχόμενων υπηρεσιών, η βοήθεια αυτή είναι ζωτικής σημασίας για να μπορέσουν κάποια στιγμή να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους.
Αποστολή: Σοφία Παπαδοπούλου
Φωτο: @European Union, 2024/Diego Cupolo