Η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού πρέπει να έχει διάφορες αποχρώσεις και να μην είναι «ασπρόμαυρη», τόνισε ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Σαρλ Μισέλ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στα ευρωπαϊκά πρακτορεία ειδήσεων του European Newsroom, μεταξύ των οποίων και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Έναν μήνα πριν από τη λήξη της πενταετούς θητείας του στο αξίωμα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Σαρλ Μισέλ υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να εξετάσουμε πιο αποτελεσματικούς τρόπους στη διαχείριση της μετανάστευσης. Υπογραμμίζει τη σημασία να μπει ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο στις επιστροφές και τάσσεται υπέρ μεγαλύτερου συντονισμού, σε επίπεδο ΕΕ, για την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας. Από τις συζητήσεις στο πιο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είπε πως διαπίστωσε ότι υπάρχει ολοένα μεγαλύτερη συναίνεση για συντονισμό ως προς τις «ασφαλείς χώρες», παρά το γεγονός ότι πρόκειται για απόφαση που επαφίεται στις εθνικές κυβερνήσεις.
Με τη δεκαετή εμπειρία του στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια (σ.σ. υπήρξε για πέντε χρόνια πρωθυπουργός του Βελγίου), ο Σαρλ Μισέλ περιγράφει τη μακρά διαδρομή των συζητήσεων στο μεταναστευτικό, από το 2016 -όταν καταγραφόταν παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των ηγετών- έως σήμερα. που η εμπιστοσύνη αποκαταστάθηκε με το νέο Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, το οποίο θα πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως εντός του 2026.
Για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, θυμάται ότι η ιδέα των νόμιμων οδών πριν από μερικά χρόνια ήταν δύσκολο θέμα συζήτησης, όμως σήμερα αποτελεί «κοινή άποψη» πως παράλληλα με την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης πρέπει να ανοίξουν νέες δυνατότητες νόμιμων οδών, άρα ευρύτερη συνεργασία με τρίτες χώρες.
Για τις επιστροφές των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο, ο Σαρλ Μισέλ παραδέχεται ότι το ποσοστό είναι πολύ χαμηλό, κάτι το οποίο γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους διακινητές. «Η πολιτική επιστροφών είναι σημαντική πρόκληση», τονίζει, γι’ αυτό και το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στην Επιτροπή να παρουσιάσει «καινοτόμες ιδέες».
Για τα κέντρα υποδοχής σε τρίτες χώρες, υπενθυμίζει ότι δεν είναι μια «νέα ιδέα». Επί της αρχής, υποστηρίζει ότι δεν θα πρέπει να φοβόμαστε να εξετάσουμε πιο λεπτομερώς, νέους επιχειρησιακούς τρόπους και πιο αποτελεσματικούς αλλά πάντα σύμφωνους με το διεθνές δίκαιο. Τίποτα δεν είναι «άσπρο-μαύρο», εκτιμά και πιστεύει ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι. Απέφυγε, ωστόσο, να σχολιάσει τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, λέγοντας ότι το θέμα συζητείται στο εσωτερικό της Ιταλίας και δεν θέλει να παρέμβει.
Για το ζήτημα της διεύρυνσης της ΕΕ, ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επιμένει πως σήμερα είναι πιο πεπεισμένος από ποτέ, ότι η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη το 2030.
«Θα πρέπει να επιταχύνουν» την προετοιμασία τους η ΕΕ και οι υποψήφιες χώρες, κρίνει. «Δεν πρέπει να αφήσουμε τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων σ’ ένα είδος γκρίζας ζώνης», όταν άλλοι παίζουν παιχνίδια για να τις αποσταθεροποιήσουν, τονίζει ο Σ. Μισέλ, ενώ εκτιμά ότι υπάρχουν άλλου είδους προκλήσεις όσον αφορά την Ουκρανία, τη Γεωργία και τη Μολδαβία. Ειδικότερα για την Ουκρανία, χώρα με πληθυσμό άνω των 40 εκατομμυρίων κατοίκων και τεράστιο αγροτικό τομέα, είναι «πιο σύνθετη περίπτωση», παραδέχεται ο ίδιος και τονίζει ότι προτεραιότητα είναι η ανοικοδόμησή της από την ΕΕ μαζί με τους εταίρους της και ότι στην ταχύτερη ανοικοδόμησή της θα μπορούσε να ενδεχομένως να βοηθήσει η είσοδός της στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Για τη συζήτηση περί κατάργησης της ομοφωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πιστεύει ότι θα πρέπει να βρεθούν «έξυπνοι τρόποι» για να αντιμετωπιστεί η κατάχρηση του δικαιώματος της αρνησικυρίας και να διατηρηθεί η ενότητα.
Επισημαίνει ότι σε πολλά θέματα ισχύει ειδική πλειοψηφία και η ομοφωνία περιορίζεται σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, αλλά προειδοποιεί ότι η άρση της ομοφωνίας κρύβει τον κίνδυνο να εγκαταλειφθούν οι προσπάθειες για την οικοδόμηση «ενωμένης θέσης».
Ερωτηθείς αν φοβάται ενδεχόμενη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, ο Σαρλ Μισέλ απαντά ότι σίγουρα υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο υποψηφίων, Κάμαλα Χάρις και Ντόναλντ Τραμπ, αλλά ο βασικός προσανατολισμός δεν θα είναι πολύ διαφορετικός όσον αφορά τη σχέση ΗΠΑ-ΕΕ. Κατά την άποψή του, η ΕΕ δεν πρέπει να εξαρτάται από το ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ και γι’ αυτό πρέπει να ενισχύσει την αυτονομία, την κυριαρχία, την επιρροή και την ανθεκτικότητά της.
Όπως υπογραμμίζει ο Σαρλ Μισέλ, οι κύριες προτεραιότητες για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση πιο ισχυρή και κυρίαρχη στο μέλλον είναι περισσότερη ανάπτυξη και καινοτομία και περισσότερες επενδύσεις για να δημιουργηθούν μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αμυντικές δυνατότητες. «Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει τη δική της αμυντική βιομηχανία», επιμένει, σημειώνοντας ότι περί το 80% του στρατιωτικού εξοπλισμού που προμηθεύει η ΕΕ στην Ουκρανία έχει προέλευση τις ΗΠΑ.