«Στο έργο αυτό, το μεγάλο πάθος που έχω από παιδί για το σύμπαν του Πούσκιν συναντά το πάθος μου για τον κόσμο των Τσιγγάνων. Ταυτόχρονα με μαγεύει η μεγάλη τέχνη του Σεργκέι Ραχμάνινοφ» δηλώνει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η σταρ του γαλλικού σινεμά και μούσα του Φρανσουά Τρυφώ, Φανί Αρντάν για την όπερα «Αλέκο» του Ρώσου συνθέτη, την οποία σκηνοθετεί για λογαριασμό της Εθνική Λυρικής Σκηνής.
Με στόχο την περαιτέρω διεύρυνση του ρεπερτορίου της, η ΕΛΣ φιλοξενεί από τις 12 Νοεμβρίου και για έξι παραστάσεις στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ, ένα ακόμα φιλόδοξο δίπτυχο όπερας σε μουσική διεύθυνση Φαμπρίτσιο Βεντούρα, αποτελούμενο από δύο μονόπρακτα οπερατικά αριστουργήματα -τον «Αλέκο» (1892) και τον «Πύργο του Κυανοπώγωνα» (1918)- τα οποία παρουσιάζονται σπανίως και πραγματεύονται την υπέρβαση των ψυχικών ορίων. Με τα δύο αυτά έργα, η λυρική τέχνη μάς ωθεί σε μια καταβύθιση στον κόσμο των βίαιων ανθρώπινων σχέσεων, των κοινωνικών συμβάσεων, των ακραίων συναισθημάτων και των βαθιά ριζωμένων προκαταλήψεων. Ταυτόχρονα μας δίνεται μια σπάνια ευκαιρία να γνωρίσουμε την πρώιμη, σπουδαστική περίοδο του μεγάλου Ραχμάνινοφ, αλλά και τη σκοτεινή δεξιοτεχνική μουσική γλώσσα του σπουδαίου Μπέλα Μπάρτοκ.
Η παθιασμένη αγάπη και το κυνήγι για ελευθερία
Πέντε χρόνια μετά τη μεγάλη επιτυχία της «Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ», η μοναδική Φανί Αρντάν επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή αυτή τη φορά για να σκηνοθετήσει τη νέα παραγωγή της όπερας «Αλέκο» η οποία φέρνει σε διάλογο δύο διαφορετικούς κόσμους: την κοινότητα των τσιγγάνων με την αστική κουλτούρα. Το έργο μιλάει για έναν κοσμοπολίτη αστό που σκοτώνει την τσιγγάνα γυναίκα του Ζεμφίρα και τον εραστή της, μην μπορώντας να αποδεχτεί το ιδανικό της ελευθερίας των τσιγγάνων. Στο πρώιμο αυτό έργο του ο Ραχμάνινοφ υιοθετεί την ευρωπαϊκή οπερατική και συμφωνική μουσική γλώσσα, την οποία εμπλουτίζει με οριενταλιστικές πινελιές που αντλεί από τη ρωσική οπερατική παράδοση, αλλά και με στοιχεία που παραπέμπουν στην εκκλησιαστική μουσική.
Στο πρώτο ανέβασμα του αριστουργήματος του Ραχμάνινοφ στην Εθνική Λυρική Σκηνή -που αποτελεί και την πανελλήνια πρώτη του έργου- η σταρ του γαλλικού σινεμά με τις πάνω από εξήντα ταινίες και τα περισσότερα από τριάντα θεατρικά, η οποία υπήρξε μούσα του Τρυφώ, πρωταγωνίστρια του Τζεφιρέλλι και του Πολάνσκι, μέσα από το ανέβασμα του «Αλέκο» επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που οι κοινωνίες θέτουν αναφορικά με τα όρια και το τίμημα της ελευθερίας και της αγάπης.
«Αυτό που εγώ υπογραμμίζω είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε για να κατακτήσουμε την ελευθερία. Αυτό ακριβώς πραγματεύεται το έργο και γι’ αυτό με γοητεύει βαθιά. Εδώ υπάρχουν δύο πόλοι: η παθιασμένη αγάπη και το κυνήγι για την ελευθερία. Είναι ένα αιώνιο ζήτημα. Στη ζωή υπάρχουν εκείνοι που θα αγωνιστούν για την ελευθερία, εκείνοι που θα υπακούσουν και θα υποταχτούν και εκείνοι που θα ζήσουν τη ζωή τους με πάθος. Η αγάπη έχει ένα τίμημα, η ελευθερία το ίδιο. Το ερώτημα είναι αν είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε το τίμημα αυτό» αναφέρει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Φανί Αρντάν.
Η Γαλλίδα ηθοποιός και σκηνοθέτης θέλησε να διηγηθεί την ιστορία στο 1824, την εποχή που ο Πούσκιν έγραψε τους «Τσιγγάνους», από τους οποίους τόσο ο Ραχμάνινοφ όσο και ο λιμπρετίστας του άντλησαν το υλικό τους για την όπερα. «Ο Πούσκιν ονειρευόταν την ελευθερία, έναν κόσμο αγνό και άγριο. Διψούσε για μια ζωή μακριά από μια κοινωνία ματαιόδοξη, εγωιστική, με προκαταλήψεις και προνόμια. Σύχναζε στα καμπαρέ στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης, όπου μπορούσε να βλέπει και να ακούει τους τσιγγάνους να χορεύουν και να τραγουδούν, έναν κόσμο ελεύθερο και ευτυχισμένο, δίχως όρια. Ο χαρακτήρας του Αλέκο είναι ο Πούσκιν, αυτός ο “ξένος” που θέλει να ζήσει την ελεύθερη ζωή των τσιγγάνων, ενστερνιζόμενος τις ιδέες τους, τις ψευδαισθήσεις τους, το ρομαντικό τους όραμα, τα θαύματά τους. Ο χαρακτήρας τού Αλέκο είμαστε εμείς που θέλουμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο ελεύθερο χωρίς ωστόσο να θέλουμε να πληρώσουμε το τίμημα» επισημαίνει η ίδια στο σκηνοθετικό της σημείωμα.
Για να μας μεταφέρει στη Ρωσία του 1824 και να δημιουργήσει έναν μαγικό σκηνικό κόσμο, η Φανί Αρντάν έχει στο πλευρό της διεθνώς καταξιωμένους συνεργάτες: τον Πιερ-Αντρέ Βάιτς για τα σκηνικά, την Καταρζύνα Λεβίνσκα για τα κοστούμια, τον Ισραέλ Γκαλβάν για τη χορογραφία-κινησιολογία και τον Σεζάρ Γκοντφρουά για τους φωτισμούς.
Πρωταγωνιστούν κορυφαίοι Έλληνες λυρικοί καλλιτέχνες. Στον ρόλο του Αλέκο θα κάνει το ντεμπούτο του ο διεθνής Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Τον νεαρό τσιγγάνο ερμηνεύει ο τενόρος της ΕΛΣ Γιάννης Χριστόπουλος, τη Ζεμφίρα η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, τον ηλικιωμένο ο βαθύφωνος της ΕΛΣ Γιάννης Γιαννίσης και την τσιγγάνα η μεσόφωνος Ινές Ζήκου. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Η παραγωγή θα βιντεοσκοπηθεί και θα μεταδοθεί διεθνώς τον ερχόμενο Δεκέμβριο από το Mezzo TV, με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ.
Νάντια Μπακοπούλου
Photo Credit: Ανδρέας Σιμόπουλος