Ένα rave party, ένας ασταμάτητος βακχικός ρυθμός, πλάσματα που δονούνται στη μουσική των DJs, αναζητώντας μια χαμένη πνευματικότητα. Διερωτώνται τι μας κάνει να αναπνέουμε και τι μας στερεί τον αέρα. Όλα αυτά συμβαίνουν στην παράσταση «Οξυγόνο» που σκηνοθετεί ο Γιώργος Κουτλής στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (από τις 21 Νοεμβρίου έως τις 12 Ιανουαρίου), η οποία βασίζεται στο ομώνυμο έργο-μανιφέστο των 00s του Ιβάν Βιριπάγιεφ που ανατρέπει ό,τι θεωρείται δεδομένο για τη θεατρική φόρμα. Είκοσι χρόνια μετά, ο δημοφιλής Έλληνας σκηνοθέτης το μεταγράφει στο σήμερα, σαν έναν αναστοχασμό μιας ολόκληρης γενιάς που χαμένη μέσα σε ιδέες και ιδεολογίες ψάχνει για αγάπη και οξυγόνο προσκαλώντας μας σε μια spiritual rave εμπειρία.
Κορυφαίος εκπρόσωπος της Νέας Ρωσικής δραματουργίας, ο Βιριπάγιεφ, επικηρυγμένος πλέον από το ρωσικό καθεστώς και πολιτογραφημένος Πολωνός, έγραψε το «Οξυγόνο» το 2002 ως θεατρική πρόζα ειπωμένη από δύο πρόσωπα -ένα κορίτσι κι ένα αγόρι με το ίδιο όνομα-, συνοδεία live dj-set. Μάλιστα, την εποχή που το έγραφε είχε δηλώσει ότι τον απασχολούσε η θέση του θεάτρου απέναντι στον κόσμο, ένα θέατρο που εγείρει ερωτήματα. Η παράσταση, δομημένη σε δέκα κεφάλαια, σαν μια μεταγραφή των Δέκα Εντολών, σαν μια νέα Καινή Διαθήκη, εκκινεί από το ανάποδο του «Ου φονεύσεις», καταλήγει σε μια βιβλική Αποκάλυψη, ενώ τη διατρέχει το εναγώνιο ερώτημα «τι είναι για σένα οξυγόνο;».
«Με γοήτευσε η βλάσφημη ποιητική του» δηλώνει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Γιώργος Κουτλής για το «Οξυγόνο» εξηγώντας γιατί επέλεξε να το διασκευάσει σε συνεργασία με τον Βασίλη Μαγουλιώτη. «Ότι ξεκινάει την αφήγηση για έναν Σάσα που έγινε δολοφόνος, γιατί ερωτεύτηκε μια Σάσα με κόκκινα μαλλιά και πολύ σύντομα, οι αφηγητές της ιστορίας θα “σκοτώσουν” τους ήρωές τους για να μιλήσουν για τα σημαντικότερα ζητήματα της ανθρώπινης φύσης. Με γοητεύει πως ενώ το έργο φαίνεται σκοτεινό και βλάσφημο, κι ενώ χρησιμοποιεί πολλά μεταδραματικά στοιχεία, καταλήγει να είναι ίσως το πιο βαθιά πνευματικό, τρυφερό ακόμα και ρομαντικό, έργο που έχω διαβάσει. Είναι τρομερά πρωτότυπο από άποψη σύνθεσης και συγκλονιστικά βαθύ από άποψη περιεχομένου» προσθέτει.
«Να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την πνευματικότητα»
Το «Οξυγόνο» ανέβηκε για πρώτη φορά το 2002 στη Μόσχα, με πρωταγωνιστές τον ίδιο τον συγγραφέα και μια ηθοποιό. Είναι το τέταρτο έργο του Ιβάν Βιριπάγιεφ και θεωρήθηκε το «μανιφέστο» της Νέας Ρωσικής δραματουργίας των 00s. Άλλωστε, όπως αναφέρεται και στο βιογραφικό του, η κύρια έγνοια του είναι η πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου με τη βοήθεια της τέχνης.
Με όχημα το έργο του Βιριπάγιεφ, η Κεντρική Σκηνή της Στέγης μετατρέπεται σε «αρένα» ενός rave party, με τους DJs Reign of Time στα decks, live video art κι έναν νεανικό θίασο 25 ατόμων, εκπρόσωποι της Generation Z, οι οποίοι, σαν μεταδραματικός Χορός, θα αφηγηθούν την ιστορία του Σάσα και της Σάσα, για να μιλήσουν για τα πιο επιτακτικά ζητήματα της σημερινής εποχής, για όλη τη βρομιά, την αγωνία αλλά και την ομορφιά της ανθρώπινης φύσης. Μέσα από δέκα μουσικές συνθέσεις εκθέτουν τους προβληματισμούς τους για το νόημα της ζωής, την πατρίδα, την ανικανότητα και τη συνείδηση. Και γίνονται ο καθρέφτης ολόκληρης της γενιάς τους και, μαζί, η εικόνα των πόθων κάθε ανθρώπου που δεν σταματά να αγωνιά και να ελπίζει.
«Γιατί αυτή η παράσταση σήμερα;» ρωτάμε τον Γιώργο Κουτλή. «Γιατί θεωρώ ότι το έργο μιλάει για την ανάγκη να αμφισβητήσουμε ό,τι θεωρούμε θέσφατο και να επανασυνδεθούμε με την πνευματικότητα που έχουμε μέσα μας. Ο κόσμος τείνει συνέχεια σε έναν ορθολογισμό στείρο ο οποίος αποκόβει ό,τι μαγικό-ποιητικό έχει η ζωή. Οπότε, το να αμφισβητούμε τα αυτονόητα και να επαναπροσδιορίζουμε τη σχέση μας με την πνευματικότητα είναι πράξεις επαναστατικές στη σύγχρονη κοινωνία. Κι όλο αυτό γίνεται μέσα από μια σκηνική γλώσσα που θυμίζει rave party, συναυλία, stand up, χοροθέατρο και διαλογισμό ταυτόχρονα. Νομίζω όλο το εγχείρημα έχει κάτι τελείως μοναδικό και πρωτότυπο» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Όσο για το «τι είναι οξυγόνο» για τον ίδιο, ο ταλαντούχος δημιουργός απαντά: «Για μένα οξυγόνο είναι το να παθιάζομαι με κάτι. Είτε αυτό είναι ένα καινούριο βιβλίο που ανακάλυψα, είτε είναι ένα καινούριο φαγητό που έφαγα είτε είναι η δουλειά μου, όταν νιώθω αυτήν την “πόρωση” νιώθω σαν να γεμίζω οξυγόνο».
Ερμηνεύουν: Γαβριέλα Αντωνοπούλου, Αναστασία Βαλσαμάκη, Νοεμή Βασιλειάδου, Ιάσονας Βροχίδης, Χαρά Γιώτα, Νίκος Γονίδης, Ελευθερία Ηλιοπούλου, Θοδωρής Θεοδωρακόπουλος, Πάνος Κλάδης, Δέσποινα Λαγουδάκη, Μαριάννα Μαθιά, Ηλέκτρα Μπαρούτα, Ιωάννης Μπάστας, Αλέξανδρος Νούσκας Βαρελάς, Εβίνη Παντελάκη, Αντωνία Πιτουλίδου, Γκαλ Α. Ρομπίσα, Κατερίνα Σαμαρά, Ναταλία Σουίφτ, Γιάννης Τομάζος, Κώστας Phoenix, Μάριος Χατζηαντώνη, Νικόλας Χατζηβασιλειάδης. Στην παράσταση ακούγεται η ηχογραφημένη φωνή της Λένας Πλάτωνος.
Νάντια Μπακοπούλου