Η κατανόηση των μαθηματικών μέσα από την τέχνη της αφήγησης ήταν η αρχική ιδέα μιας μεγάλης παρέας εθελοντών που συναντήθηκαν πριν από είκοσι χρόνια και ίδρυσαν την ομάδα «ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ». Η ιδέα αγκαλιάστηκε από επιστήμονες προερχόμενους από διαφορετικά πεδία και μέρη του κόσμου, από εκπαιδευτικούς και μαθητές και στα χρόνια που ακολούθησαν δημιουργήθηκαν περισσότερες από 400 Λέσχες Ανάγνωσης σε όλη την Ελλάδα -από την Κρήτη έως το Σουφλί-, αρχικά σε σχολεία και στη συνέχεια σε ποικίλους χώρους, από βιβλιοπωλεία και καφέ μέχρι σαλόνια σπιτιών.
Στην επέτειο των δύο δεκαετιών δράσης της εθελοντικής ομάδας, οι αρχικοί εμπνευστές της -καλοί φίλοι πλέον- έχουν θέσει στόχο να αναζωογονήσουν τον θεσμό των λεσχών ανάγνωσης, που μοιραία επλήγη τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, όταν οι συνθήκες για τα μεγάλα ανταμώματα των μελών τους έγιναν δύσκολες έως απαγορευτικές.
Έχοντας πλέον και την υποστήριξη του Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η ομάδα «ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ» διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη 4-6 Ιουλίου (στον χώρο του ΠΑΜΑΚ), το Εργαστήριο Ιδεών «Ιστορίες Αγνώστων», ένα θερινό σχολείο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά κυρίως σε εκπαιδευτικούς, που θα θελήσουν στην συνέχεια να δημιουργήσουν νέες λέσχες ανάγνωσης, για να μεταδώσουν τη χαρά της ανάγνωσης και να καλλιεργήσουν στους μαθητές τους ενδιαφέροντα πέρα από τα στενά όρια του αναλυτικού προγράμματος.
«Είναι καθαρά εθελοντική η συνεισφορά του καθενός, αλλά όλα αυτά τα χρόνια ξεπέρασε τις προσδοκίες μας το ενδιαφέρον των ανθρώπων που έρχονται στην ομάδα», ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου ο μαθηματικός και συγγραφέας Τεύκρος Μιχαηλίδης, κάνοντας έναν απολογισμό των δράσεων της ομάδας από το ξεκίνημα της πριν από 20 χρόνια μέχρι σήμερα και των οροσήμων που την εδραίωσαν ως μία από τις πλέον ζωντανές πρωτοβουλίες προαγωγής του στοχασμού, προώθησης της γνώσης και ενίσχυσης του εποικοδομητικού διαλόγου.
«Το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής στηρίζει έμπρακτα εδώ και χρόνια εθελοντικές ομάδες, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό τους ρόλο στην ενίσχυση της ακαδημαϊκής ζωής, την καλλιέργεια δεξιοτήτων συνεργασίας και καινοτομίας καθώς και τη σύνδεση με την κοινωνία», δήλωσε ο καθηγητής του Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του ΠΑΜΑΚ και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών, Διοικητικών Υποθέσεων και Προσωπικού, Νίκος Σαμαράς.
«Παρακολουθώ επί πολλά χρόνια την ομάδα και έχω διαβάσει όλα τα βιβλία των εμπνευστών της πριν τους γνωρίσω δια ζώσης και θεωρώ ότι επιτελούν ένα δύσκολο έργο, γιατί το αντικείμενο των μαθηματικών ή το αγαπάς ή δεν το αγαπάς. Πολύ σπάνια θα βρεις άτομα που να είναι σε μια ενδιάμεση κατάσταση, οπότε το να καταφέρουν να περάσουν στο ευρύ κοινό τα μαθηματικά κάτω από μια άλλη σκοπιά, να γίνουν πιο διασκεδαστικά και να γίνουν ευρέως γνωστά, νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό και χρειάζονται τη βοήθεια όλων μας», επισήμανε.
«Παρόλο που αρχικά η στόχευση ήταν στα μαθηματικά, σταδιακά μέσα στα χρόνια αυτό διευρύνθηκε και τώρα έχουμε διάφορους άλλους γνωστικούς τομείς, όπως την ιστορία των επιστημών, τα σύγχρονα θέματα που αφορούν όλους μας, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι επιστήμες της ζωής και υπάρχει μια διεύρυνση ούτως ώστε να φανεί και η ολιστική προσέγγιση της επιστήμης, η οποία έχει εκλείψει με τον κατακερματισμό που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια», ανέφερε από την πλευρά της η μαθηματικός και ιδρυτικό μέλος της Ομάδας, Κατερίνα Καλφοπούλου.
Σε ό,τι αφορά τις Λέσχες Ανάγνωσης σημείωσε ότι «υπάρχουν κάποιες που έχουν γράψει ιστορία, έχουν παράξει υλικό, ακόμα και βιβλίο», ενώ «μέσα από αυτές τις διαδικασίες πάρα πολλά παιδιά είναι πλέον συνάδελφοι μας, έχοντας σπουδάσει μαθηματικά, θετικές επιστήμες, κάτι που δεν θα συνέβαινε εάν ακολουθούσαν το τυπικό πρόγραμμα του σχολείου».
Ο μαθηματικός Νίκος Τερψιάδης, διδάσκων στο Πρώτο Πειραματικό Λύκειο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας επισήμανε ότι οι δράσεις της Ομάδας «ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ» έχουν ιδιαίτερη αξία καθώς γεφυρώνουν τις θετικές και ανθρωπιστικές σπουδές, ενώ ενισχύουν την ιδέα της εκλαΐκευσης των επιστημών και ιδιαίτερα των θετικών επιστημών, οι οποίες είναι κατ εξοχήν απρόσιτες από το ευρύ κοινό. «Η προσπάθεια της εκλαΐκευσης βάζει και τους ίδιους του επιστήμονες να ξανασκεφτούν και να αναστοχαστούν πάνω στις πολύ θεμελιώδεις έννοιες της επιστήμης τους. Ιδιαίτερα για τους εκπαιδευτικούς, τους δασκάλους δύναται να τους ανοίξει νέους ορίζοντες στον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν αυτή την προσέγγιση στην εκπαίδευση», παρατήρησε.
Η προσέγγιση των μαθηματικών και της αφήγησης
Κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία της ομάδας υπήρξε η κοινή πεποίθηση των ιδρυτών της, του συγγραφέα Απόστολου Δοξιάδη, του μαθηματικού και συγγραφέα Τεύκρου Μιχαηλίδη και του καθηγητή Στατιστικής Πέτρου Δελλαπόρτα, ότι τα μαθηματικά, η «κρυφή αρχιτεκτονική του σύμπαντος» είχαν απομακρυνθεί από την ευρύτερη πνευματική ζωή. Επιδίωξή τους ήταν να ξαναχτίσουν αυτή τη γέφυρα αξιοποιώντας την αφήγηση, καθώς αυτή αποτελεί θεμελιώδες μέσο της ανθρώπινης έκφρασης και επικοινωνίας. Η ιδρυτική πράξη της ομάδας, ήταν το διεθνές συνέδριο Μαθηματικά και Αφήγηση τον Ιούλιο του 2005 στη Μύκονο υπό την αιγίδα του αμερικανικού Ινστιτούτου Έρευνας Μαθηματικών Επιστημών MSRI. Η απήχηση της πρωτοβουλίας ήταν τέτοια που το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature χαρακτήρισε το συνέδριο ως την «ουσιαστική αρχή της προσέγγισης των μαθηματικών και της αφήγησης».
Η ομάδα «ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ» ξεκίνησε τη δημιουργία λεσχών ανάγνωσης, αρχικά σε σχολεία, σε συνεργασία με αφοσιωμένους εθελοντές εκπαιδευτικούς. Το εγχείρημα αγκαλιάστηκε θερμά και σύντομα επεκτάθηκε δημιουργώντας λέσχες για ενηλίκους σε βιβλιοπωλεία, καφέ ακόμη και σε σπίτια. Σε αρκετές περιπτώσεις η ακαδημαϊκή χρονιά ολοκληρωνόταν με ένα μαθηματικό πανηγύρι με τη συμμετοχή των λεσχών ανάγνωσης της χρονιάς. Σήμερα αποτελεί ένα ανοιχτό δίκτυο επιστημονικού διαλόγου, που ξεκινά από την εκπαίδευση και απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας.
Σμαρώ Αβραμίδου