Το Europa League 2019-20 έχει από το βράδυ της Παρασκευής κάτοχο, την «συνήθη ύποπτη» Σεβίλλη που νίκησε με σκορ 3-2 την Ίντερ στον τελικό της Κολονίας και απομένει απόψε μόνο το τελευταίο βήμα στο Champions League, προκειμένου οι ευρωπαϊκές διοργανώσεις να ολοκληρώσουν τη διαδρομή τους, σχεδόν τρεις μήνες αργότερα από τον αρχικό, προ-Covid πρόγραμμα.
Η πανδημία του κορονοϊού προκάλεσε μεγάλη αναταραχή, όχι μόνο στο χρονοδιάγραμμα των δύο κορυφαίων τουρνουά συλλόγων, αλλά είχε ως αποτέλεσμα αρκετές τροποποιήσεις, για να μπορέσουν να ολοκληρώσουν τους αγώνες αυτό το καλοκαίρι και να επιτρέψουν σε μια νέα σεζόν ποδοσφαίρου το φθινόπωρο με εγχώρια πρωταθλήματα και διεθνείς διοργανώσεις.
Δεν υπάρχουν αγγλικές ομάδες στον τελικό των δύο κορυφαίων ευρωπαϊκών διοργανώσεων, σε αντίθεση με πέρυσι, όταν, για πρώτη φορά στην ιστορία του ποδοσφαίρου, μόνο μία χώρα, η Αγγλία έστειλε και τις τέσσερις ομάδες στο κορυφαίο ραντεβού.
Με μόνο τις γαλλικές και γερμανικές ομάδες στους ημιτελικούς, αυτή ήταν η πρώτη φορά από το 2013 που μόλις δύο έθνη εκπροσωπήθηκαν στο ημιτελικό στάδιο του UCL, ενώ επίσης, για πρώτη φορά από το 1996, δεν υπάρχουν αγγλικές ή ισπανικές ομάδες στους τελευταίους τέσσερις.
Στην τελευταία της έκθεση η KPMG (συμβουλευτική εταιρεία με έδρα την Ολλανδία), παρέχει ανάλυση μια επισκόπηση των τελευταίων σταδίων των δύο τουρνουά και των επιπτώσεων της πανδημίας.
Μέχρι τα μέσα Μαρτίου, όλα τα αθλήματα είχαν τεθεί σε αναστολή σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των πέντε κορυφαίων ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων, μαζί με το UEFA Champions League και το Europa League, με την ελπίδα ότι οι αγώνες θα επαναληφθούν τον Απρίλιο. Και τα δύο τουρνουά ήταν στα μέσα του γύρου των «16», με 17 και 23 αγώνες σε αναμονή, αντίστοιχα. Ωστόσο, η πανδημία του κορονοϊού αποδείχθηκε πιο απρόβλεπτη από το αναμενόμενο και μια τέτοια πρόωρη επιστροφή στη δράση αποδείχθηκε αδύνατη.
Να σημειωθεί επίσης, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η έκθεση της KPMG, ότι δύο πρώην αγώνες στις αρχές Μαρτίου -Αταλάντα-Βαλένθια (πρώτο ματς) και Λίβερπουλ-Ατλέτικο Μαδρίτης (επαναληπτικός) κατηγορήθηκαν…αναδρομικά ότι συνέβαλαν στη μαζική εξάπλωση του κοροναϊού. Τ ο ματς της Αταλάντα παίχτηκε στο Μιλάνο, επίκεντρο του ιού τον Μάρτιο, ενώ περίπου 3.000 Ισπανοί πέταξαν πέταξαν από τη Μαδρίτη στο Λίβερπουλ, συμβάλλοντας στην εξάπλωση του ιού στη βορειοδυτική Αγγλία.
Δύο ημέρες αργότερα, πολλές διοργανώσεις ανεστάλησαν, συμπεριλαμβανομένου του Champions League και του Europa League.
Στα μέσα Ιουνίου, με την επιδείνωση της πανδημίας, η UEFA ανακοίνωσε το χρονοδιάγραμμά της για επανάληψη της UCL και της UEL. Μία συμπυκνωμένη μορφή μίνι τουρνουά 12 ημερών για τους επτά τελευταίους αγώνες από τους προημιτελικούς στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας Λισαβόνα και σε τέσσερις γερμανικές πόλεις (Γκελσενκίρχεν, Κολονία, Ντίσελντορφ, Ντούισμπουργκ), αντίστοιχα. Όλοι τα παιχνίδια και πίσω από κλειστές πόρτες.
Η συμπυκνωμένη μορφή με μονά παιχνίδια για την ολοκλήρωση του τουρνουά επιλέχθηκε επίσης για λόγους υγείας και ιατρικής για να μειώσει τη σωματική επιβάρυνση των παικτών. Οι σύλλογοι μπορούσαν να εγγράψουν το πολύ τρεις νέους παίκτες υπό την προϋπόθεση ότι έπαιξαν στο αντίστοιχο πρωτάθλημά τους πριν από τον Φεβρουάριο και έτσι θα είχαν συνολικά 23 παίκτες στο φύλλο αγώνα αντί για 18, κάτι που συνήθως επιτρέπεται μόνο για τον τελικό. Οι ομάδες ήταν επίσης σε θέση να κάνουν πέντε αλλαγές. Επιπλέον, η UEFA ενέκρινε ένα ιατρικό πρωτόκολλο και λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές για να διασφαλίσει ότι εφαρμόζονται ενδελεχή υγειονομικά μέτρα για την προστασία όλων των συμμετεχόντων.
Η αλλαγή χώρου και για τα δύο τουρνουά σημαίνει επίσης ότι οι αρχικοί χώροι για τους τελικούς – Κωνσταντινούπολη για UCL και Γκντανσκ για την UEL – θα φιλοξενήσουν τον αντίστοιχο τελικό τον επόμενο χρόνο.
Τα συμβόλαια παικτών επηρεάστηκαν επίσης, καθώς η 30η Ιουνίου ήταν μια παραδοσιακή ημερομηνία λήξης για τα συμβόλαια παικτών και τους δανεικούς, αρκετοί σύλλογοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον επιπλέον πονοκέφαλο για να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή ομάδα τους για την ολοκλήρωση του αντίστοιχου τουρνουά. Ως απάντηση, η FIFA ενέκρινε μια αποζημίωση για να επιτρέψει στους συλλόγους να επεκτείνουν τα συμβόλαια παικτών.
Ωστόσο, παρουσιάστηκαν μερικές ασυνήθιστες καταστάσεις. Ο Τίμο Βέρνερ, για παράδειγμα, δεν επέκτεινε το συμβόλαιό του με την Λειψία, αλλά προσχώρησε στην Τσέλσι, παρόλο που οι Γερμανοί ήταν στους προημιτελικούς του Champions League. Με αυτή την κίνηση δεν μπορούσε να παίξει για καμία ομάδα στο τουρνουά.
Η συμφωνία ανταλλαγής με τη συμμετοχή του μέσου της Μπαρτσελόνα Αρτούρ και του Μιραλέμ Πιάνιτς της Γιουβέντους σχεδιάστηκε για να επιτρέψει και στους δύο παίκτες συμμετοχή στις εγχώριες και τις ευρωπαϊκές σεζόν στις ομάδες τους, αλλά ο Αρτούρ αρνήθηκε να επιστρέψει στη Μπαρτσελόνα για τους αγώνες νοκ-άουτ UCL, ενώ ο Πιάνιτς έπαιξε με τη Γιουβέντους στον εναπομείναντα αγώνα τους.
Η φάση των «16» του UCL περιέλαβε αποκλειστικά συλλόγους των μεγάλων-πέντε πρωταθλημάτων, ενώ και οι δύο φιναλίστ της προηγούμενης σεζόν, η Τότεναμ και η Λίβερπουλ, αποκλείστηκαν στη φάση αυτή από Λειψία και Ατλέτικο Μαδρίτης, αντίστοιχα.
Οι αποκλεισμοί της Γιουβέντους και της Ρεάλ Μαδρίτης στο ίδιο στάδιο ήταν επίσης σοκ για πολλούς.
Η ταπεινωτική ήττα 8-2 της Μπαρτσελόνα από την Μπάγερν Μονάχου θα πέσει στην ιστορία του ποδοσφαίρου και ίσως είναι το συμβολικό τέλος ενός κύκλου για τους Καταλανούς.
Τα πέντε μεγάλα πρωταθλήματα εκπροσωπήθηκαν από 19 ομάδες στη φάση των ομίλων του UCL, σύμφωνα με την κατάταξη της UEFA, και 16 από αυτές προχώρησαν στη φάση νοκ-άουτ . Ίντερ, Λεβερκούζεν και Λιλ, υποχώρησαν στο UEL καθώς τερμάτισαν τρίτες στα αντίστοιχα γκρουπ τους. Κατά συνέπεια, αυτή τη σεζόν είδε 13 ομάδες από 11 μη μεγάλα πέντε πρωταθλήματα μεταξύ των 32 συλλόγων των ομίλων, το οποίο είναι 40% , ίδιο μέγεθος της εκπροσώπησής του με την προηγούμενη σεζόν.
Σύμφωνα με την τελευταία κατάταξη της KPMG Football Benchmark, υπάρχουν μόνο πέντε σύλλογοι από τρία πρωταθλήματα, που δεν συγκαταλέγονται στο Big-5, μεταξύ των 32 πιο πολύτιμων συλλόγων (μόνο το 16%).
Κοιτάζοντας λοιπόν πίσω τις 10 προηγούμενες σεζόν UCL, αυτή ήταν η πρώτη στην οποία στους «16» του UCL υπήρχαν σύλλογοι μόνο από τα πέντε κορυφαία πρωταθλήματα. Πάντα υπήρχαν τουλάχιστον δύο σύλλογοι εκτός των πέντε πρώτων πρωταθλημάτων σε αυτό το στάδιο της διοργάνωσης: συνολικά κατάφεραν να καταγράψουν 33 εμφανίσεις εκείνη την περίοδο από 16 συλλόγους. Είναι ενδιαφέρον ότι σχεδόν το ένα τρίτο αυτών των εμφανίσεων (9) προήλθε από πορτογαλικές ομάδες (Πόρτο και Μπενφίκα). Συνολικά, αυτό σημαίνει ότι το ένα πέμπτο (21%) των τελευταίων 16 συμμετεχόντων προήλθε από μη μεγάλα πέντε πρωταθλήματα τα τελευταία 10 χρόνια.
Η πόλωση είναι ακόμη πιο ορατή όταν κοιτάζουμε στους προημιτελικούς. Οι σύλλογοι εκτός των μεγάλων πρωταθλημάτων μπορούν να υπερηφανεύονται μόνο για εννέα εμφανίσεις (11%) τις τελευταίες 10 σεζόν UCL , με τις δύο πορτογαλικές ομάδες να κυριαρχούν ξανά εδώ με πέντε εμφανίσεις τους.
Στους ημιτελικούς, οι εμφανίσεις ομάδων εκτός των Big-5, τα τελευταία 10 χρόνια μειώθηκαν στο 2,5% . Ο Άγιαξ ήταν ο μόνος σύλλογος που προχώρησε σε αυτό το στάδιο την προηγούμενη σεζόν.
Μια τόσο μεγάλη κυριαρχία και κρυστάλλωση των Big-5 στο UCL, κατά συνέπεια, δίνει περισσότερες πιθανότητες για τα υπόλοιπα πρωταθλήματα στο Europa League.
Πράγματι, ενώ τα πέντε μεγάλα πρωταθλήματα κατέλαβαν αποκλειστικά το UCL από τη φάση των «16», οι ομάδες εκτός των κορυφαίων πρωταθλημάτων κατάφεραν να προχωρήσουν περαιτέρω στο UEL: επτά ομάδες μπήκαν στους «16» και τρεις ακόμη και στους «8» (Σαχτάρ, Βασιλεία, Κοπεγχάγη).
Το ποσοστό των μη μεγάλων πέντε ομάδων πρωταθλήματος στα τελευταία στάδια του Europa League είναι επίσης σημαντικά υψηλότερο αν κοιτάξουμε πίσω στο χρόνο. Τις τελευταίες 10 σεζόν, έστειλαν σχεδόν τους μισούς συλλόγους στους «16», καθώς και στους προημιτελικούς, ενώ είχαν τουλάχιστον έναν σύλλογο στους ημιτελικούς κάθε σεζόν, με εξαίρεση το 2009-10 και τις σεζόν 2019-20. Επιπλέον, έφτασαν στον τελικό έξι φορές (συμμετοχή 30% συνολικά), με την Πόρτο να κερδίζει τον «Πορτογαλικό» τελικό εναντίον της Μπράγκα στη σεζόν 2010-11. Ωστόσο, κυριαρχούν και εδώ ομάδες από την Ισπανία και την Αγγλία, έχοντας κερδίσει τους τελευταίους οκτώ τελικούς του Europa League: Ατλέτικο Μαδρίτης (2012, 2018), Τσέλσι (2013, 2019), Σεβίλλη (2014, 2015, 2016) και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (2017).
Πέρα από τη φήμη και τη δόξα, η υπόσχεση τεράστιων χρηματικών ποσών μέσω των κορυφαίων ευρωπαϊκών τουρνουά συλλόγων γίνεται ακόμη πιο ελκυστική εν μέσω της αβεβαιότητας της δημιουργίας εσόδων που προκαλείται από την τρέχουσα πανδημία κοραναϊού.
Όλες οι βασικές πηγές εισοδήματος είναι βέβαιο ότι θα υποφέρουν στο εγγύς μέλλον και μια τέτοια γενική κάμψη πιθανότατα θα έχει επιπτώσεις σε ολόκληρη τη βιομηχανία.
Αντίθετα, η σταθερή δομή χρημάτων για τον τρέχοντα 3ετή κύκλο (2019-21) και στις δύο κορυφαίες διοργανώσεις παρέμεινε ανέπαφη, προσφέροντας σταθερό δυναμικό εσόδων και για την επόμενη σεζόν, κάτι που κάνει αυτά τα τουρνουά ακόμη πιο σημαντικά και ελκυστικά. Δεν έχει ακόμη φανεί, εάν και πώς η τρέχουσα πανδημία μπορεί να επηρεάσει τις οικονομικές συνθήκες των δύο διοργανώσεων για τον επόμενο κύκλο 2021-23. Αυτό εξαρτάται κυρίως από την ανάπτυξη μελλοντικών συμφωνιών για τα τηλεοπτικά δικαιώματα.
Α. Βαζογιάννης