Της Δρος Διονυσίας-Θεοδώρας Αυγερινοπούλου
Προέδρου της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής
βουλευτού Ν. Ηλείας, Ν.Δ.
Η κλιματική κρίση, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας, κλιμακώνεται σε πρωτοφανή επίπεδα. Καθώς το παγκόσμιο κλίμα μεταβάλλεται, οι ακραίες θερμοκρασίες αυξάνονται, οι έντονες βροχοπτώσεις, οι παρατεταμένες ξηρασίες και οι συχνότερες πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο συχνές, επηρεάζοντας τον τρόπο ζωής μας και την οικολογική ισορροπία. Η έκθεση του World Weather Attribution (WWA), διεθνούς ομάδας επιστημόνων που ερευνά τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι τέσσερις ημέρες βροχόπτωσης που προκάλεσε η καταιγίδα Μπόρις ήταν οι πιο βροχερές που έχουν καταγραφεί ποτέ στην κεντρική Ευρώπη, ενώ πρόσφατα παρακολουθήσαμε τα δραματικά γεγονότα στην περιοχή της Βαλένθια της Ισπανίας αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, πρωτοφανούς βροχοπτώσεως. Στην Ελλάδα ακόμα και σήμερα προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τις ζημίες που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel. Είναι πλέον σαφές ότι οι χώρες θα πρέπει να ενσωματώσουν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ανθεκτικότητα των υποδομών, των οικοσυστήματων τους και των οικονομιών τους σε υφιστάμενες πολιτικές, κλάδους, προγράμματα και δράσεις, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες απειλές από την προϊούσα κλιματική κρίση.
Ωστόσο η προσαρμογή και η αύξηση της ανθεκτικότητας δεν αρκούν. Απαιτείται και αυξημένη δράση για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, καθώς υπολογίζεται ότι αυτά τα ακραία φαινόμενα δεν είναι παροδικά, αλλά αντιθέτως υπολογίζεται επί παραδείγματι ότι αυτές οι καταιγίδες θα προκαλούν τουλάχιστον 5% περισσότερη βροχή και θα συμβαίνουν περίπου 50% πιο συχνά σε σχέση με τώρα, αν η θερμοκρασία του πλανήτη αυξηθεί κατά 2 ° Κελσίου, κάτι που αναμένεται να συμβεί τη δεκαετία του 2050. Ομοίως θα συνεχίσει να αυξάνεται η συχνότητα και η ένταση των λοιπόν ακραίων καιρικών φαινομένων με ανυπολόγιστες απώλειες. Το μόνο ασφαλές «καταφύγιο» είναι η επίτευξη της μέσης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας έως τους 1,5 ° C. Η COP29, η 29η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, που θα πραγματοποιηθεί στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν από τις 11 ως τις 22 Νοεμβρίου, έρχεται να εξετάσει τις παγκόσμιες ενέργειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και να ενισχύσει την παγκόσμια συνεργασία και κυρίως να σταματήσει την μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 ° C με μια σειρά από προτεραιότητες και δράσεις.
Οι Παγκόσμιοι Στόχοι της COP29
Η διεθνής κοινότητα, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2050, με ενδιάμεσους σταθμούς τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 50% έως το 2030 ελπίζοντας να επιτύχει τον στόχο των 1,5 βαθμών Κελσίου. Η COP29 στοχεύει να ενισχύσει αυτή τη δέσμευση, προωθώντας τα μέτρα που λαμβάνονται και τις επιπλέον ανάγκες που προκύπτουν για την προστασία του κλίματος και τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Στην κορυφή των προτεραιοτήτων βρίσκεται η αύξηση της χρηματοδότησης, η προώθηση των ΑΠΕ και της ενεργειακής απόδοσης και η προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.
Στο κέντρο των συζητήσεων θα βρεθεί η λήψη απόφασης για τον Νέο Συλλογικό Ποσοτικό Στόχο (New Collective Quantified Goal – NCQG) για την κλιματική χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του νέου Στόχου NCQG απαιτείται μια νέα ευρεία προσέγγιση εντός ενός παγκοσμίου χρηματοδοτικού πλαισίου για την κλιματική αλλαγή το οποίο θα συμπεριλαμβάνει όλες τις πηγές χρηματοδότησης για το κλίμα, δημόσιες και ιδιωτικές, οι οποίες και θα αλληλοσυμπληρώνονται. Καθώς δε οι δημόσιες πηγές χρηματοδότησης δεν είναι αρκετές για να καλύψουν το χρηματοδοτικό κενό που υπάρχει για να πετύχουμε την μετάβαση σε μια οικονομία ανθεκτική και κλιματικά ουδέτερη σε παγκόσμιο επίπεδο, απαιτείται η μόχλευση ιδιωτικών και καινοτόμων πηγών κλιματικής χρηματοδότησης.
Εμπόδια στην Υλοποίηση των Στόχων
Ωστόσο, οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Οι μεγαλύτερες οικονομίες, παρά τις δεσμεύσεις τους, δυσκολεύονται να υλοποιήσουν τους στόχους που έχουν θέσει. Οι Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (National Determined Contributions – NDCs) που έχουν υποβληθεί ως τώρα στο πλαίσιο της υλοποίησης της Συμφωνίας των Παρισίων και του Πρώτου Παγκόσμιου Απολογισμού (Global Stocktake) απέχουν πολύ από την επίτευξη του στόχου 1,5 ° C. Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα σε πολλές χώρες παραμένει ισχυρή, ενώ το κόστος της ενεργειακής μετάβασης αποτελεί σημαντικό βάρος για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επιπλέον, η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα, καθώς και η έλλειψη ενιαίας θέσης σε διεθνές επίπεδο, επιβραδύνουν τη διαδικασία. Η δέσμευση που ελήφθη στο Ντουμπάι στην COP28 για την σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι σημαντικό να προωθηθεί σε διεθνές επίπεδο και μάλιστα πρέπει να επιτευχθεί το μέγιστο της κατανάλωσής τους σε αυτή τη δεκαετία, ώστε να επιτευχθεί ο μετριασμός των εκπομπών τους τα επόμενα χρόνια.
Οι διαφωνίες σχετικά με την κατανομή της χρηματοδότησης μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς και το πώς θα επιμεριστεί η ευθύνη για τη μείωση των εκπομπών, εντείνουν τις δυσκολίες. Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες απαιτούν μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια και υποστήριξη στην μεταφορά τεχνολογίας και στο χτίσιμο των δυνατοτήτων, για να επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους τους. Ο νέος παγκόσμιος στόχος στοχεύει να αντιμετωπίσει το πρώτο ζήτημα, ενώ ειδικές συμφωνίες προωθούνται στο πλαίσιο της COP για την μεταφορά τεχνολογίας και το capacity building.
Η Στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διατηρεί ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, έχοντας θέσει τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal). Η Ευρώπη πιέζει για αυστηρότερους κανονισμούς και φιλόδοξα μέτρα, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να διασφαλίσει την ομαλή και δίκαιη μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στην COP29, αναμένεται ότι η Ε.Ε. θα προτείνει επιπλέον πρωτοβουλίες για την προστασία των δασών, τη διαχείριση της γης και τη διαμόρφωση μιας ανθεκτικής αγροτικής πολιτικής.
Η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στην ευρωπαϊκή προσπάθεια, στοχεύοντας στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή. Η ελληνική Κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μέτρα για τη μείωση της εξάρτησης από το λιγνίτη και επενδύει σε πράσινες υποδομές και νέες τεχνολογίες. Έχει ήδη υιοθετήσει τον πρώτο Κλιματικό Νόμο και πρόσφατα το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Παρά τις προσπάθειες αυτές, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των αυξανόμενων θερμοκρασιών που την καθιστούν ευάλωτη σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως επί παραδείγματι οι πιο συχνές και καταστροφικές πυρκαγιές, αλλά και πλημμύρες όπως είδαμε ανωτέρω. H παρουσία της χώρας μας στην COP29 θα είναι πολύ ισχυρή με τουλάχιστον 45 σημαντικούς διαλόγους να λαμβάνουν χώρα στο Ελληνικό περίπτερο στο Μπακού, ενώ η αποστολή τόσο η κυβερνητική όσο και η κοινοβουλευτική θα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη, με επικεφαλής τον ίδιο τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η COP29 στο Μπακού αποτελεί μια κρίσιμη στιγμή για την ανθρωπότητα. Η ανάγκη για συλλογική δράση, ενισχυμένη χρηματοδότηση και καινοτομία είναι επιτακτική, ενώ η συνεργασία και η δέσμευση είναι ο μόνος δρόμος προς τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Οι δυσκολίες είναι μεγάλες, αλλά η συνάντηση στο Μπακού μπορεί να αποτελέσει ένα αποφασιστικό βήμα για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.