Οι πρώτες αντιδράσεις στη παρουσίαση του οριστικοποιημένου σχεδίου για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034, από τους ειδικούς αναλυτές, εστιάζουν στις δυσκολίες στη δυνατότητα της ΕΕ να ανταποκριθεί στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις μετά και τις αντιρρήσεις στο Κολλέγιο των Επιτρόπων. Μπορεί το ΠΔΠ να καλύπτει όλους τους τομείς, ικανοποιώντας όλους όσους επιθυμούν και αναμένουν υποστήριξη για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη διπλή μετάβαση, αλλά υπάρχουν αμφιβολίες για το κατά πόσον η χρηματοδότηση θα φτάσει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για την επίτευξη των προσδοκιών τους, καθώς και την ικανότητα της Επιτροπής να επιτύχει τους ανακοινωθέντες ευρωπαϊκούς στόχους. Όλα θα εξαρτηθούν από τις λεπτομέρειες των διαφόρων στοιχείων και τα μελλοντικά ετήσια προγράμματα εργασίας των διαφόρων δράσεων. Ως εκ τούτου, μια διευρυμένη σύνθεση ενός Συμβουλίου Στρατηγικών Ενδιαφερομένων, θα ήταν χρήσιμη για να μπορεί τουλάχιστον να διασφαλίσει ότι τα συμφέροντα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα γίνουν σεβαστά.
Τα διάφορα στοιχεία του νέου Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού ύψους 1,98 τρισ. ευρώ, που αντιστοιχεί ονομαστικά στο 1,26% του ΑΕΕ της ΕΕ, μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν τα κεφάλαια για τις πολυάριθμες ΜμΕ είναι οριοθετημένα και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μεγαλύτερες επιχειρήσεις, όπως οι μεσαίες κεφαλαιοποιήσεις, οι οποίες έχουν περισσότερους πόρους για να υποβάλουν αίτηση για τέτοια κεφάλαια. Η ένταξη των ΜμΕ ως βασικού στόχου στο InvestEU είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Ωστόσο, ένα νέο πιθανό «SME Window» χρειάζεται επαρκή χρηματοδότηση και πρέπει να παρέχει ειδικά Χρηματοοικονομικά Μέσα, όπως εγγυήσεις δανείων και χρηματοδότηση κινδύνου για την καινοτομία και τη διπλή μετάβαση. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜμΕ με τη παροχή επιχειρηματικών συμβουλών για πρόσβαση σε υποδομές και εγκαταστάσεις, απαιτεί ειδική υποστήριξη, ώστε να διασφαλιστεί ότι μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες και να δημιουργήσουν συνθήκες δίκαιου ανταγωνισμού. Οι ευρωπαίοι μικρομεσαίοι βλέπουν δυνατότητα ανταπόκρισης στις προκλήσεις, αλλά αμφισβητούν την ικανότητα επίτευξης των στόχων του προτεινόμενου ΠΔΠ.
Όλοι φαίνεται να συμφωνούν με τον στόχο ανάκτησης της ψηφιακής ηγεσίας στην ΕΕ, η οποία όμως πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το απαιτούμενο ψηφιακό πεδίο με αύξηση των κονδυλίων στα 450,5 δισ. ευρώ για το Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, την έρευνα και την καινοτομία. Τα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης, οι τεχνολογίες cloud, το 6G, πρέπει να φτάνουν στην επιχειρηματικότητα της κάθε περιοχής και δεν πρέπει να παραμείνουν υποδομές μόνο στις μεγάλες πόλεις, προσβάσιμες σε μικρό αριθμό εταιριών. Επιπλέον, η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα σε όλες τις χώρες της ΕΕ-27 είναι επιβεβλημένη εάν θέλουμε να ολοκληρωθεί η προσπάθεια απλούστευσης μιας ενιαίας αγοράς που βασίζεται σε δεδομένα. Ένα μελλοντικό Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα πρέπει διαρκώς να στοχεύει στην ενεργοποίηση του δυνητικού εργατικού δυναμικού ακόμα και των μεταναστών, να υποστηρίζει την απασχολησιμότητα και να αυξάνει την κινητικότητά στην αγορά εργασίας. Το σχέδιο ομαδοποιεί περίπου 50 ευρωπαϊκά ταμεία χρηματοδοτήσεων για τη κατανομή των κονδυλίων, ενώ μεταθέτει τον τελικό λόγο στις κυβερνήσεις για τη κατανομή των πόρων.
Η Καθαρή Μετάβαση και η Βιομηχανική Απανθρακοποίηση ορθώς περιλαμβάνουν την πράσινη μετάβαση των ευρωπαϊκών ΜμΕ. Ο συνδυασμός όμως μιας στοχευμένης χρηματοδότησης και η υποστήριξη με ολοκληρωμένες επιχειρηματικές συμβουλές είναι αυτός που θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές, να γίνουν πιο ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή και να εντάξουν τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα. Επιπλέον απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή στις νέες ευκαιρίες για ένταξη των μικρών επιχειρήσεων σε αναδυόμενους πράσινους τομείς. Η εφαρμογή λύσεων που βασίζονται στη πρόληψη της ρύπανσης θα βοηθούσαν στην εξασφάλιση μιας πιο ολιστικής και ανθεκτικής προσέγγισης στο μέλλον. Η πρόταση για είσπραξη πανευρωπαϊκών φόρων και τελών ύψους 42,8 δισ. ευρώ ετησίως για ρύπους και απόβλητα, εξ ιδίων πόρων από τις εταιρίες και τις άμεσες συνεισφορές από τα κράτη μέλη, είναι πεδίο αντιπαράθεσης και κρίνεται ως αντιπαραγωγικό και λανθασμένο μήνυμα σε περιόδους μείωσης της ανταγωνιστικότητας, αλλά και συνεχιζόμενων εμπορικών συγκρούσεων. Ο τριπλασιασμός των δαπανών του Ταμείου Αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων και φυσικών καταστροφών δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί με επιπλέον ιδιωτικές ασφαλιστικές επιβαρύνσεις.
Αντιδράσεις προκαλεί το κούρεμα 22% κατά 85 δισ. ευρώ σε ό,τι αφορά στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της νέας προγραμματικής περιόδου, που αναλογεί σε μια μείωση άνω των 2 δισ. ευρώ από τα 19 δισ. ευρώ στη ΚΑΠ της Ελλάδας. Ενδεχομένως μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά την πολιτική συνοχής και την αγροτική ανάπτυξη, θα επέτρεπε μια πιο περιεκτική προσέγγιση για τις διαρθρωτικές εξελίξεις στη γεωργία και την αλιεία σε διάφορες περιοχές. Στη κατανομή των κονδυλίων για τη γεωργία, αλιεία, συνοχή και κοινωνική πολιτική προβλέπονται συνολικά 865 δις ευρώ. Το προτεινόμενο πλαίσιο ανεξαρτήτως των εθνικών πακέτων πρέπει να εδραιώνει σταθερά την απλουστευμένη και βελτιστοποιημένη πρόσβαση των αγροτικών μονάδων. Η δέσμευση της ΕΕ να ενισχύσει και να τηρήσει την Αρχή της Εταιρικής Σχέσης, απαιτείται ώστε να διασφαλίσει μια αποτελεσματική εφαρμογή. Τέλος, αναταράξεις στο εσωτερικό της ΕΕ αναμένεται να προκαλέσουν τα δύο μεγάλα κονδύλια της νέας δομής του προϋπολογισμού, αφενός τα 200 δισ. ευρώ για εξωτερική δράση εκ των οποίων τα 100 δισ. ευρώ για την Ουκρανία και αφετέρου τα 131 δις ευρώ για την άμυνα και το διάστημα. Τα δύο επόμενα χρόνια και πριν το νέο ΠΔΠ λάβει τελική μορφή είναι βέβαιο πως θα δημιουργήσει εστίες διχασμού και πεδίο σκληρών αντιπαραθέσεων στην ΕΕ.