Στα δυτικά της δημοφιλούς Ρόδου, βρίσκεται η Χάλκη, το μικρό ακατέργαστο διαμάντι των Δωδεκανήσων, με πλούσια ιστορία που μας γυρνάει ακόμη και στα προϊστορικά χρόνια.
Το όνομά της Χάλκης οφείλεται στα ορυχεία χαλκού που λειτουργούσαν εκεί από την αρχαιότητα, ενώ στα κτήρια του ακόμη και σήμερα είναι εμφανή τα σημάδια της μεγάλης ανάπτυξης που γνώρισε το νησί κατά το δεύτερο μισό του 19ου αι. με την άνθιση του εμπορίου, ιδιαίτερα της σπογγαλιείας. Το 1912 η Χάλκη πέρασε μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα σε Ιταλική κατοχή μέχρι το 1948 οπότε και ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.
Σήμερα το νησί παρά την ανάπτυξη του τουρισμού ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, αντιμετωπίζει την μεγάλη πρόκληση της μείωσης του μόνιμου πληθυσμού με ό,τι αρνητικές επιπτώσεις θα έχει αυτό σε μεσομακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα στην φυσιογνωμία του νησιού και στις παραδόσεις του. Οι μόνιμοι κάτοικοι σε πραγματικό αριθμό δεν ξεπερνούν τους 300 με τάσεις συνεχούς μείωσης, με τον νέο ηλικιακά πληθυσμό να το εγκαταλείπει προς τα αστικά κέντρα.
Υπάρχει τρόπος να αναστραφεί αυτή η τάση; Το νησί να διπλασιάσει ή και να τριπλασιάσει τον μόνιμο πληθυσμό του; Ποια είναι εκείνα τα κίνητρα που θα μπορούσαν να φέρουν πίσω στη Χάλκη νέους ανθρώπους οι οποίοι έφυγαν και εξακολουθούν να την εγκαταλείπουν; Απαντήσεις και συγκεκριμένες – κοστολογημένες λύσεις στα ερωτήματα αυτά και πολλά ακόμη δίνει το Στρατηγικό Σχέδιο της Deloitte σε συνεργασία με τον Δήμο Χάλκης και την Axion Hellas για την αναβίωση του ιστορικού οικισμού του Χωριού της Χάλκης.
Η μελέτη για το Χωριό της Χάλκης προτείνει το μοντέλο και τη στρατηγική ανάπτυξης που θα πρέπει να ακολουθήσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα το νησί της Χάλκης, προκειμένου να επιτύχει αύξηση του πληθυσμού και της οικονομικής δραστηριότητάς του, χρησιμοποιώντας ως βάση την αναστήλωση και αξιοποίηση των κτηριακών υποδομών του οικισμού Χωριό, ενός μνημείου που χρονολογείται πριν από τον 4ο αιώνα π.Χ. και που για πολλά χρόνια έχει παραμείνει εγκαταλελειμμένο.
Ειδικότερα, το αναπτυξιακό μοντέλο που προτείνει η Deloitte όπως αναφέρει στο ΑΠΕ/ΜΠΕ και το δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη, ο Αγαμέμνων Παπαστεργίου, Consulting Partner & Head of Strategy, Analytics and M&A, της Deloitte Ελλάδος, επικεντρώνεται στον επαναπροσδιορισμό του νησιού σε σημείο αναφοράς τέχνης και δημιουργίας, με απώτερο στόχο τη μετατροπή του οικισμού Χωριό σε ένα ενεργό οικοσύστημα πολιτισμού που θα μπορεί να στεγάζει εκθεσιακούς και μουσειακούς χώρους φιλοξενίας προσωρινών και μόνιμων εκθέσεων διεθνούς φήμης, δημιουργικούς καλλιτέχνες, χώρους εκπαίδευσης και πώλησης τέχνης, καθώς και δράσεις για την προσέλκυση θεματικού τουρισμού. Η νέα ταυτότητα του νησιού, σε συνδυασμό με μια σειρά προτεινόμενων μηχανισμών, που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά του προτεινόμενου αναπτυξιακού μοντέλου, θα προσφέρουν επιπλέον κίνητρα για επίσκεψη και διαμονή, με επίκεντρο της νέους της τις οικογένειες, ενώ η συνεργασία με εταιρείες θα εξασφαλίσει σταθερή ροή επισκεψιμότητας και τους χειμερινούς μήνες. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η αύξηση του πληθυσμού του νησιού, με επίκεντρο τους νέους ανθρώπους και τις οικογένειες, μέσω της αναστήλωσης του οικισμού. Όπως αναφέρει ο κ Παπαστεργίου σύμφωνα για την έναρξη της υλοποίησης του σχεδιασμού του στρατηγικού σχεδίου που θα οδηγήσει στην τελική του φάση σε 250 νέες θέσεις εργασίας και αύξηση της επισκεψιμότητας σε 300.000 ετησίως απαιτούνται αρχικές επενδύσεις 6-7 εκατ. ευρώ. Ο κ. Παπαστεργίου διαπιστώνει ότι το έργο έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των φορέων. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται ότι η υλοποίηση του σχεδιασμού θα ξεκινήσει άμεσα. Μία κρίσιμη παράμετρος για την ταχύτητα του βηματισμού του είναι η χαρτογράφηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η οποία είναι σε εξέλιξη, καθώς και η οριοθέτηση, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων, των επιτρεπόμενων παρεμβάσεων, πάντα με σεβασμό προς την κληρονομιά του τόπου, αναφέρει
Ακολουθεί η συνέντευξη στο ΑΠΕ/ΜΠΕ του Αγαμέμνωνα Παπαστεργίου, Consulting Partner & Head of Strategy, Analytics and M&A, της Deloitte Ελλάδος
Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι του συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου για το νησί της Χάλκης αναφορικά με τον πληθυσμό, τις νέες θέσεις εργασίας, με τον αριθμό τουριστών;
Το νησί της Χάλκης, όπως και πολλά άλλα νησιά και περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, αντιμετωπίζουν ένα διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα που αφορά στη μείωση των μόνιμων κατοίκων τους. Ο νεότερος πληθυσμός των συγκεκριμένων περιοχών μεταναστεύει συστηματικά τα τελευταία χρόνια σε αστικές περιοχές. Αιτία γι’ αυτό είναι η αναζήτηση οικονομικής εξασφάλισης καθώς και μια εντονότερη κοινωνική δραστηριότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση αλλά και γήρανση του μόνιμου πληθυσμού. Ο μόνιμος πληθυσμός του νησιού σύμφωνα με την απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ ανέρχεται σε περίπου 480 κατοίκους. Ωστόσο σύμφωνα με το Δήμο Χάλκης ο πραγματικός αριθμός των μόνιμων κατοίκων ανέρχεται σε μόλις 250-300. Ως προς τις επισκέψεις ανέρχονται σε περίπου 170.000 ανά έτος, κατά βάση στη θερινή τουριστική περίοδο. Αναζητώντας απαντήσεις στο πρόβλημα της μείωσης των μόνιμων κατοίκων της Χάλκης, στην Deloitte αναπτύξαμε έναν στρατηγικό σχεδιασμό που εστιάζει στην εξεύρεση λύσεων για τη μακροπρόθεσμη αύξηση του μόνιμου πληθυσμού της, μέσω, μεταξύ άλλων, της αξιοποίησης του εγκαταλελειμμένου παραδοσιακού οικισμού «Χωριό». Μέσα από το συγκεκριμένο σχέδιο, η Χάλκη αποκτά τη δυνατότητα να οραματίζεται την είσοδό της σε μία νέα εποχή που θα την επανατοποθετεί στον χάρτη, τόσο ως τον ιδανικό τουριστικό προορισμό, όσο όμως και ως εξαιρετική τοποθεσία μόνιμης διαβίωσης. Το αναπτυξιακό μοντέλο που προτείνουμε για τη Χάλκη μετασχηματίζει το Χωριό σε ένα οικοσύστημα με κοινό ενδιαφέρον την τέχνη, τη δημιουργία και τον πολιτισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, το στρατηγικό σχέδιο προβλέπει την αναστήλωση του οικισμού «Χωριό» και τη δημιουργία ατελιέ, εργαστηρίων τέχνης, εκθέσεων και σχετικών καταστημάτων, συμβάλλοντας στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην προσέλκυση νέων μόνιμων κατοίκων. Οι στόχοι αυτοί φτάνουν σε βάθος δεκαετίας. Μέσα από αυτές τις σημαντικές παρεμβάσεις, εκτιμούμε ότι μακροπρόθεσμα θα επιτευχθεί η δημιουργία 250 νέων θέσεων εργασίας από την οικονομική δραστηριότητα που θα δημιουργηθεί από το προτεινόμενο αναπτυξιακό μοντέλο, ενώ και η αύξηση της επισκεψιμότητας ετησίως, στη Χάλκη, θα φτάσει στις 300.000 επισκέψεις κάθε χρόνο.
Το συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο έχει ολοκληρωθεί; Είναι έτοιμο προκειμένου να ξεκινήσει άμεσα η υλοποίηση του;
Ο στρατηγικός σχεδιασμός για τη Χάλκη έχει ολοκληρωθεί και παρουσιάστηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου σε ειδική εκδήλωση με τη συμμετοχή φορέων της Πολιτείας και του ιδιωτικού τομέα. Βασίστηκε σε μια λεπτομερή και εις βάθος έρευνα, ενώ το πλάνο είναι ολοκληρωμένο και έτοιμο να αξιοποιηθεί. Το επόμενο, κομβικό, βήμα είναι η διενέργεια των αρχικών μελετών για την ολοκλήρωση των βασικών υποδομών κοινής ωφέλειας, ώστε στη συνέχεια να ακολουθήσει η κατάρτιση του masterplan και η εξασφάλιση της χρηματοδότησης για την υλοποίηση. Μπορούμε επομένως να πούμε ότι πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει δρομολογηθεί και είναι απολύτως ρεαλιστική η προσδοκία να προχωρήσει με σταθερό βηματισμό.
Υπάρχουν εκτιμήσεις για την κόστος υλοποίησης όσων προβλέπονται στο στρατηγικό σχέδιο καθώς και για το χρόνο ολοκλήρωσης των παρεμβάσεων από την στιγμή που το έργο ξεκινήσει;
Σύμφωνα με τις αρχικές μας εκτιμήσεις, σε συνεργασία πάντα με το Δήμο Χάλκης, για την έναρξη της υλοποίησης του σχεδιασμού απαιτούνται αρχικές επενδύσεις 6-7 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις αυτές αφορούν κυρίως, όπως προαναφέρω, σε υποδομές κοινής ωφέλειας, όπως ενδεικτικά η ύδρευση-αποχέτευση, η πλακόστρωση του παραδοσιακού οικισμού, ο αρχιτεκτονικός φωτισμός, οι τηλεπικοινωνίες κ.α. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι στην εκτίμηση αυτή δεν συμπεριλαμβάνονται οι ιδιωτικές επενδύσεις για την αναπαλαίωση κτηρίων, οι οποίες θα συμβάλουν επίσης στην ανάπτυξη της περιοχής. Το συνολικό ύψος των επενδύσεων αναμένεται να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια στην πορεία, στη φάση κατάρτισης του masterplan υλοποίησης, με στόχο να εξασφαλισθούν οι απαραίτητοι πόροι έχοντας σαν «όπλο» ένα ολοκληρωμένο και αναλυτικό πλάνο.
Πότε εκτιμάτε ότι θα υπάρχουν νεότερα από την πορεία ή μη υλοποίησης του;
Έχουμε διαπιστώσει, με χαρά, ότι το έργο έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των φορέων. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμούμε ότι η υλοποίηση του σχεδιασμού θα ξεκινήσει άμεσα. Μία κρίσιμη παράμετρος για την ταχύτητα του βηματισμού του είναι η χαρτογράφηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η οποία είναι σε εξέλιξη, καθώς και η οριοθέτηση, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων, των επιτρεπόμενων παρεμβάσεων, πάντα με σεβασμό προς την κληρονομιά του τόπου. Και τα δύο αυτά σημεία αποτελούν κομβικά προαπαιτούμενα. Επαναλαμβάνω όμως ότι υπάρχει αισιοδοξία για τη συνέχεια κυρίως λόγω του έντονου ενδιαφέροντος της Πολιτείας για το πλάνο αυτό. Διαπιστώνουμε ότι φαίνεται πρόθυμη να στηρίξει και να προωθήσει την υλοποίηση του συγκεκριμένου εγχειρήματος, κάτι που μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την ταχύτερη πορεία του.