«Είναι μεγάλη χαρά και τιμή το γεγονός ότι εκλέχθηκα διευθυντής της κεντρικής διεύθυνσης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), Βασίλης Χαρμανδάρης, ο οποίος χθες το βράδυ εκλέχθηκε ομόφωνα νέος πρόεδρος του ΔΣ και διευθυντής της κεντρικής διεύθυνσης του Ιδρύματος.
Παίρνοντας τη «σκυτάλη» από τον σημερινό πρόεδρο, Νεκτάριο Ταβερναράκη, ο οποίος ολοκλήρωσε τη θητεία του, ο κ. Χαρμανδάρης δηλώνει ότι «το ΙΤΕ είναι ένα εξαιρετικό Ίδρυμα, με μεγάλη παράδοση στην έρευνα και στην εκπαίδευση στην Ελλάδα και οι προηγούμενοι διευθυντές κεντρικής διεύθυνσης έχουν καταφέρει τα μέγιστα. Οπότε, πραγματικά, αισθάνομαι λίγο αγχωμένος για να μπορέσω να σταθώ και εγώ στο ύψος των περιστάσεων». Όπως προσθέτει, «χάρη στο εξαιρετικό προσωπικό που έχει το ΙΤΕ, τους λοιπούς διευθυντές όλων των ερευνητικών Ινστιτούτων του ΙΤΕ, οι οποίοι λειτουργούν μαζί με τον πρόεδρο για τα καλό του Ιδρύματος, θα καταφέρουμε να συνεχίσουμε αυτή τη διαρκή ανοδική πορεία του Ιδρύματος που προσφέρει στην έρευνα και στην ανάπτυξη όχι μόνο της Κρήτης και της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης».
Σχετικά με τους στόχους του για τη θητεία του στο «τιμόνι» του ΙΤΕ, ο κ. Χαρμανδάρης λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «υπάρχουν διάφορες εκκρεμότητες αναπτυξιακές που πρέπει να συνεχιστούν, τις οποίες ξεκίνησε η προηγούμενη διεύθυνση. Το ΙΤΕ έχει τρία νέα Ινστιτούτα αυτή την περίοδο, τα οποία χρειάζονται υποστήριξη από την κεντρική διεύθυνση, έχει εξασφαλίσει μια πολύ σημαντική χρηματοδότηση από την πολιτεία, πάνω από 50 εκατομμύρια ευρώ, κατασκευάζονται κτίρια σε όλες τις εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, τα οποία πρέπει να ολοκληρωθούν μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, αλλά και στη συνέχεια να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση επιπλέον, για να μπορέσουμε να τα εξοπλίσουμε για τις ερευνητικές και διοικητικές δραστηριότητες που απαιτούνται».
Ο ίδιος θέτει επιπλέον ως προτεραιότητά του «να μπορέσουμε να αναδείξουμε καλύτερα στην κοινωνία και στις επιχειρήσεις την ερευνητική αριστεία, η οποία υπάρχει στο ΙΤΕ, και με ποιον τρόπο αυτή η ερευνητική αριστεία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά έτσι ώστε να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης και να βοηθήσουμε πραγματικά με αυτόν τον τρόπο στην ανάπτυξη της οικονομίας στη χώρα μας».
Ποιός είναι ο Βασίλης Χαρμανδάρης
Ο Βασίλης Χαρμανδάρης έλαβε πτυχίο Φυσικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διδακτορικό δίπλωμα στην Αστροφυσική από το Iowa State University. Στη συνέχεια εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Αστροφυσικής του CEA/Saclay στη Γαλλία και ως υπότροφος Marie Curie στο Αστεροσκοπείο Παρισιού. Την περίοδο 1999-2005 εργάστηκε ως ερευνητής στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Cornell στις ΗΠΑ, με την ερευνητική ομάδα που κατασκεύασε τον υπέρυθρο φασματογράφο του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer, το οποίο εκτοξεύθηκε από τη NASA τον Αύγουστο του 2003. Το 2005 επέστρεψε στην Ελλάδα ως καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Από το 2013 ως το 2018 ο κ. Χαρμανδάρης διετέλεσε διευθυντής του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Από το 2019 έχει αναλάβει τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Αστροφυσικής στο ΙΤΕ και του Αστεροσκοπείου Σκίνακα. Από τον Απρίλιο του 2022 είναι επίσης adjunct research professor στο European University Cyprus.
Το επιστημονικό του έργο επικεντρώνεται στην Παρατηρησιακή Αστροφυσική και συγκεκριμένα στην κατανόηση του μηχανισμού παραγωγής ενέργειας σε πυρήνες γαλαξιών στο κοντινό και μακρινό σύμπαν, χρησιμοποιώντας κυρίως παρατηρήσεις από διαστημικά τηλεσκόπια.
Ο πρώτος Έλληνας στην Ανώτατη Συμβουλευτική Επιτροπή της ESA
Ο κ. Χαρμανδάρης έχει διατελέσει πρόεδρος της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας και μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών επιτροπών. Πρόσφατα έλαβε ακόμα μια σημαντική διάκριση: είναι ο πρώτος Έλληνας επιστήμονας που επιλέγεται -για την επόμενη τριετία- ως μέλος της Ανώτατης Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαστημικών Επιστημών (SSAC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Αυτή η εκπροσώπηση της Ελλάδας «καταδεικνύει ότι υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα, οι οποίοι γνωρίζουν το αντικείμενό τους, είναι ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο και αυτό αναγνωρίζεται από αυτούς που παίρνουν αποφάσεις σε διεθνές επίπεδο. Οπότε νομίζω ότι είναι μια αναγνώριση της ποιότητας και της τεχνογνωσίας που υπάρχει στο επιστημονικό επίπεδο στη χώρα μας», επισημαίνει ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή Διαστημικών Επιστημών (Space Science Advisory Committee) είναι το ανώτατο όργανο που συμβουλεύει τον επιστημονικό διευθυντή της ESA για όλα τα θέματα που αφορούν στη διαστημική επιστήμη και περιλαμβάνονται στο επιστημονικό πρόγραμμα της ESA, πριν από τη λήψη των τελικών του αποφάσεων. Η επιτροπή είναι ο κύριος ερμηνευτής των απόψεων και των αναγκών της ευρωπαϊκής επιστημονικής κοινότητας όσον αφορά στην πρόσβαση σε διαστημικά πειράματα και την αξιοποίηση δεδομένων στα υποχρεωτικά επιστημονικά προγράμματα.
Η ανάληψη των καθηκόντων του κ. Χαρμανδάρη στη Συμβουλευτική Επιτροπή της ESA γίνεται σε μια περίοδο «ιδιαίτερα κρίσιμη», όπως λέει και περιγράφει ότι η νέα επιστημονική διευθύντρια της ESA, Κάρολ Μαντέλ, σκοπεύει να ζητήσει αύξηση της χρηματοδότησης της ESA από τα κράτη μέλη, ώστε να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες και διαστημικές αποστολές τις επόμενες δεκαετίες. «Αυτό έχει στρατηγική σημασία για την Ευρώπη, γιατί ουσιαστικά είναι ένας διεθνής ανταγωνισμός. Οι ευρωπαϊκές χώρες δίνουν χρήματα στην ESA, προκειμένου να δημιουργήσει το περιβάλλον ώστε οι ευρωπαϊκές εταιρείες να αναπτύξουν τεχνολογία μέσα από την οποία μπορείς να προσφέρεις υπηρεσίες στους Ευρωπαίους πολίτες», εξηγεί ο κ. Χαρμανδάρης και υπενθυμίζει ότι «όλη αυτή η ανάπτυξη τεχνολογίας βοηθάει πραγματικά την καθημερινότητα των πολιτών». Η επόμενη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης των χωρών-μελών της ESA, όπου θα τεθούν τα παραπάνω και θα συζητηθεί ο προϋπολογισμός της επόμενης τριετίας, έχει προγραμματιστεί τον Νοέμβριο του 2025. Για τη συνάντηση αυτή «η επιστημονική διευθύντρια χρειάζεται υποστήριξη από τη Συμβουλευτική Επιτροπή για να διαμορφώσει το αίτημά της, ώστε να μπορέσει να πείσει τις χώρες μέλη να στηρίξουν το όραμα που η ίδια έχει. Γιατί όλο το εγχείρημα είναι πολύ πολύπλοκο, καθώς υπάρχουν προτεραιότητες τεχνολογικές, επιστημονικές, στρατηγικές», τονίζει ο κ. Χαρμανδάρης.
Σημειώνεται ότι πριν από λίγους μήνες ο κ. Χαρμανδάρης έλαβε και τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος των Ακαδημαϊκών Φοινίκων από τη Γαλλική Δημοκρατία, ενώ του έχει απονεμηθεί και το βραβείο κοινωνικής προσφοράς από το Πανεπιστήμιο Κρήτης για το 2023.
Τι είναι η αστροφυσική για εσάς, τον ρωτάμε ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη. «Όταν άρχισα τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο, διαπίστωσα ότι η αστροφυσική είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Βλέπεις εξωτικά αντικείμενα πολύ μακριά από εμάς και για να μπορέσεις να τα εξηγήσεις, πρέπει να συνδυάσεις λίγο σαν κατάσκοπος, σαν Σέρλοκ Χολμς, διάφορες πληροφορίες και λίγη φυσική για το πώς αλληλεπιδρά το φως με την ύλη ή πώς η βαρύτητα έλκει διάφορα αντικείμενα, και μπορείς να πεις μια ενδιαφέρουσα ιστορία για κάτι το οποίο παρατηρείς. Η αστροφυσική σου δίνει τη δυνατότητα εξερεύνησης του κόσμου που μας περιβάλλει. Επιπλέον, διαβάζοντας, κατανοείς λίγο περισσότερο τη θέση σου στο σύμπαν, πόσο τυχεροί είμαστε που είμαστε εδώ γι’ αυτό το πολύ σύντομο χρονικό διάστημα που ζούμε, δημιουργούμε, ονειρευόμαστε, κάνουμε οικογένειες και παιδιά, αλλά και πόσο αφιλόξενο είναι το σύμπαν για εμάς ως ζωή».
Μαρία Κουζινοπούλου