«Ως σημαντική θεωρώ τη μουσική που έχει αντέξει στον χρόνο, που μπορεί να προκαλέσει συγκίνηση. Αυτή τη μουσική που όσο βαθύτερα την εξερευνά κανείς τόσο αποκαλύπτει νέους, κρυμμένους θησαυρούς», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων, Γιώργος Μαθιουλάκης, με αφορμή τη 13η διοργάνωση. Το Φεστιβάλ, που έχει εξελιχθεί πλέον σε θεσμό για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του νησιού, θα πραγματοποιηθεί από τις 25 Αυγούστου έως και την 1η Σεπτεμβρίου 2025 όχι μόνο στο Συνεδριακό Κέντρο του Minoa Palace Resort, την κύρια έδρα του, αλλά και σε άλλους χώρους, «όπως το μαγικό αρχαίο θέατρο στα Άπτερα, αλλά και το Ηράκλειο, όπου φέτος θα πραγματοποιηθεί η πρώτη μας συναυλία εκτός Χανίων», όπως πληροφορεί το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του.
Στην επέτειο 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, αλλά και στη σκιά των ανοιχτών πολεμικών μετώπων στην Ευρώπη και στον κόσμο, το 13ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων ανατέμνει φέτος τις έννοιες «Πόλεμος και Ειρήνη». Οκτώ συναυλίες, δεκατρείς συνθέσεις του κλασικού αλλά και του σύγχρονου κλασικού ρεπερτορίου, είκοσι βιρτουόζοι μουσικοί από ολόκληρο τον κόσμο, τρία venues και ενδιαφέρουσες παράλληλες δράσεις (όπως η τιμητική παρουσία της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου) πλαισιώνουν το ποικίλο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, που παραμένει εστιασμένο στη θεματολογία του: Θυμίζουμε ότι θα ερμηνευτούν ζωντανά, μεταξύ άλλων, μουσικά μνημεία για τα αμέτρητα θύματα της ναζιστικής λαίλαπας που σάρωσε την Ευρώπη, όπως το Όγδοο Κουαρτέτο του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, το Κουιντέτο του Μιετσισλάβ Βάινμπεργκ και οι Μεταμορφώσεις του Ρίχαρντ Στράους, μεγαλειώδη κλασικά έργα για την Ευρώπη του ανθρωπισμού, της δημοκρατίας και της πολιτισμικής ακμής, όπως η Σονάτα για δύο πιάνα του Μότσαρτ και το Τρίο με κλαρινέτο του Μπετόβεν, αλλά και πρωτοποριακά αριστουργήματα του 20ού αιώνα, όπως το Κοντσερτίνο του Γιάνατσεκ και η Σονάτα για δύο πιάνα και κρουστά του Μπάρτοκ.
Ακόμη, σε έναν οφειλόμενο φόρο τιμής στον Μίκη Θεοδωράκη με την αφορμή της επετείου συμπλήρωσης ενός αιώνα από τη γέννησή του, το Φεστιβάλ παρουσιάζει ένα από τα πιο ρηξικέλευθα λόγια έργα του, το Τέταρτο Κουαρτέτο για έγχορδα, ενώ ο διάσημος βιρτουόζος του πιάνου Denis Kozhukhin θα ερμηνεύσει το επικών διαστάσεων έργο του Αμερικανού συνθέτη Φρεντερίκ Ρζέφσκι «Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος», έναν συγκινητικό ύμνο του διαρκούς αγώνα κατά της απολυταρχίας και από τα πιο ενδιαφέροντα πιανιστικά έργα της εποχής μας.
Πώς όμως ξεκίνησαν όλα; Τι έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια που πραγματοποιείται το Φεστιβάλ; Τι σηματοδοτεί το θέμα της φετινής διοργάνωσης; Σε αυτές και σε πολλές ακόμα ερωτήσεις του ΑΠΕ-ΜΠΕ απαντά ο Γιώργος Μαθιουλάκης, ψυχή του Φεστιβάλ, που φέτος, όπως ευελπιστεί ο ίδιος, θα ήθελε «να αποτελέσει μια αφορμή για να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα πίσω: Να αναλογιστούμε την αξία της ιστορικής γνώσης και να διδαχτούμε από το παρελθόν, το οποίο μας αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει ότι πολλές φορές πράττουμε τα ίδια λάθη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα».
Το Φεστιβάλ τελεί υπό την αιγίδα και την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, τη συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης και τη συνδρομή των Δήμων Χανίων, Ηρακλείου και Πλατανιά. Περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://www.chambermusicfestival.gr/.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Γ. Μαθιουλάκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Ελένη Μάρκου
Ερ. Πότε και πώς ξεκίνησε η ιδέα για το Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων;
Απ. Η ιδέα ξεκίνησε πριν το καλοκαίρι του 2012, όπου μαζί με τον σπουδαίο φίλο και τότε δάσκαλό μου Γιώργο Δεμερτζή θελήσαμε να οργανώσουμε μια συναυλία μουσικής δωματίου στην αίθουσα συνεδρίων του Minoa Palace Resort. Και οι δυο μας νιώσαμε την ανάγκη να δημιουργήσουμε κάτι που αφενός μάς έδινε χαρά και αφετέρου δεν είχαμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε στην «επαρχία». Σαφώς η μοναδική συναυλία που πραγματοποιήθηκε το 2012 δεν επαρκούσε για τον όρο «φεστιβάλ», αλλά έδωσε κατευθείαν το στίγμα για το όραμά μας. Παρουσιάσαμε 2 από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα της μουσικής δωματίου για τρίο με πιάνο, το πολύ απαιτητικό 2o του Φραντς Σούμπερτ και το ιδιαίτερο 2ο ελεγειακό του Σεργκέι Ραχμάνινοφ.
Ερ. Ποιο ήταν το αρχικό σκεπτικό της διοργάνωσης; Άλλαξε καθόλου στην πορεία;
Απ. Το αρχικό σκεπτικό ήταν να παρουσιάσουμε τη μουσική που θεωρούμε σημαντική, χωρίς αυτό φυσικά να έχει σχέση με οποιονδήποτε ελιτισμό. Ως σημαντική θεωρώ τη μουσική που έχει αντέξει στον χρόνο, που μπορεί να προκαλέσει συγκίνηση. Αυτή τη μουσική που όσο βαθύτερα την εξερευνά κανείς τόσο αποκαλύπτει νέους, κρυμμένους θησαυρούς. Τη μουσική που «μιλάει» μοναδικά στον νέο αλλά και στον ώριμο άνθρωπο. Βέβαια, μια τέτοια μουσική χρειάζεται και την ανάλογη ερμηνεία. Από την πρώτη στιγμή κύριο μέλημά μας ήταν να εξασφαλίσουμε την υψηλότερη ποιότητα στο φεστιβάλ μας, συμπράττοντας με κορυφαίους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Έκτοτε, αυτή η φιλοσοφία έχει διατηρηθεί και παραμένει το κύριο μέλημά μας. Μάλιστα, θεωρώ ότι το αποτέλεσμα μάς έχει δικαιώσει και το Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από επιτυχημένα φεστιβάλ της Ευρώπης.
Βέβαια σε σχέση με το 2012 πλέον το φεστιβάλ έχει αναπτυχθεί: Οι συναυλίες έχουν αυξηθεί, όπως έχουν αυξηθεί και οι συνεργασίες με τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Επίσης, ενώ το Minoa Palace Resort παραμένει ο κύριος χώρος διεξαγωγής των συναυλιών, τα τελευταία χρόνια έχουμε επεκταθεί σε χώρους εκτός ξενοδοχείου, όπως το μαγικό αρχαίο θέατρο στα Άπτερα, αλλά και το Ηράκλειο, όπου φέτος θα πραγματοποιηθεί η πρώτη μας συναυλία εκτός Χανίων. Τέλος, εδώ και κάποια χρόνια ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ανάδειξη νέων ταλαντούχων μουσικών, στους οποίους φροντίζουμε να δίδονται ευκαιρίες ερμηνείας δίπλα στους έμπειρους, πετυχημένους ερμηνευτές.
Ερ. Μετά από 13 χρόνια λειτουργίας, πώς θα αποτιμούσατε το φεστιβάλ; Π.χ. το αγάπησε το κοινό; Συμμετέχουν κυρίως Κρητικοί ή και ξένοι;
Απ. Ναι, αν κρίνω από το πλήθος του ακροατηρίου νομίζω ότι πλέον το φεστιβάλ έχει το κοινό του, το οποίο απαρτίζεται από ανθρώπους που το αναμένουν και έρχονται κάθε χρόνο. Είναι πολύ όμορφο να επιβεβαιώνει κανείς ότι οι λάτρεις της μουσικής δεν έχουν συγκεκριμένη εθνικότητα, ηλικία, κοινωνική ή οικονομική θέση. Έτσι παρατηρούμε ότι το ακροατήριο είναι μια μίξη αλλοδαπών πελατών του ξενοδοχείου, μόνιμων κατοίκων της πόλης, αλλά και ανθρώπων που ταξιδεύουν συγκεκριμένα γι’ αυτό. Η τελευταία κατηγορία είναι μια απόδειξη ότι ο προορισμός μας μπορεί να προσελκύσει, υπό προϋποθέσεις, και πολιτιστικό τουρισμό πλην του καθιερωμένου τύπου «Ήλιος και Θάλασσα».
Ερ. Με θεματολογία «Πόλεμος και Ειρήνη», το φετινό 13ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων «υπενθυμίζει» την επέτειο των 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Τι σηματοδοτεί αυτή η θεματική;
Απ. Το φετινό φεστιβάλ θα ήθελα να αποτελέσει μια αφορμή για να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα πίσω: Να αναλογιστούμε την αξία της ιστορικής γνώσης και να διδαχτούμε από το παρελθόν, το οποίο μας αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει ότι πολλές φορές πράττουμε τα ίδια λάθη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα. Απ’ ό,τι φαίνεται, μια από αυτές τις φορές είναι δυστυχώς και το σήμερα, όπου η παγκόσμια ειρήνη ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί και πλήθος ανθρώπινων ζωών χάνεται τόσο άδικα.
Ερ. Το πρόγραμμα είναι ποικίλο, αλλά εστιασμένο στη θεματολογία του, ενώ για πρώτη φορά ανοίγεστε και σε … μη μουσικά μονοπάτια, με τις συμμετοχές της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου που καθηλώνει με τις διαλέξεις της, αλλά και του χαρισματικού ηθοποιού Γεράσιμου Γεννατά στον ρόλο του αφηγητή στην «Ιστορία του Στρατιώτη» του Igor Stravinsky. Με βάση τις παραπάνω συμμετοχές, ποια θα θέλατε να είναι η συμβολή του 13ου Φεστιβάλ στην παγκόσμια ειρήνη;
Απ. Πράγματι, η παγκόσμια μουσική κληρονομιά βρίθει από αριστουργήματα, γραμμένα εν καιρώ πολέμου ή συσχετιζόμενα ποικιλοτρόπως με το δίπολο Πόλεμος – Ειρήνη. Όταν η ειρήνη κλονίστηκε από περιόδους βίας και αναταραχών, η ανθρώπινη δημιουργία εμπνεύστηκε μνημειώδη έργα τέχνης. Όπως πολύ σωστά σημειώσατε, φέτος το φεστιβάλ μας έχει μια μεγάλη ποικιλία σε περιεχόμενο: Αξίζει να αναφερθούμε σε δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα του παγκόσμιου πιανιστικού στερεώματος, τους Denis Kozhukhin και Alexander Gavrylyuk , την επέτειο από τα 100 χρόνια γέννησης του σπουδαίου Μίκη Θεοδωράκη, τα 80 και 50 χρόνια αντίστοιχα από τον θάνατο των Bela Bartok και Dmitri Shostakovich, δυο ηγετικών μορφών στη μουσική του 20ού αιώνα, καθώς και την παρουσίαση της Ιστορίας του Στρατιώτη του Igor Stravinsky, γραμμένης για σύνολο μουσικών και αφηγητή. Παράλληλα, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου με τον συναρπαστικό λόγο της θα περιγράψει ακριβώς αυτές τις εποχές που γέννησαν τα μουσικά αριστουργήματα του φετινού φεστιβάλ, συμπληρώνοντας το «παζλ» του ιστορικού πλαισίου. Όλα τα παραπάνω πλαισιώνουν τη φετινή θεματική «Πόλεμος και Ειρήνη» και, κατά τη γνώμη μου, διακηρύττουν ένα έντονο αντιπολεμικό μήνυμα αμοιβαίας αγάπης και σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
ΣΣ. Οι φωτογραφίες δόθηκαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για δημοσίευση από το Bespoke Communications.
Ελένη Μάρκου