Σε μία περίοδο όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε σύνθετες γεωπολιτικές εξελίξεις, την επιτακτική ανάγκη για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η φωνή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών αποκτά ξεχωριστή βαρύτητα. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το συμβουλευτικό όργανο που ενσωματώνει εκπροσώπους εργοδοτών, εργαζομένων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών με κοινωνικό πρόσημο και ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.
Ο Δημήτρης Δημητριάδης, πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων στην ΕΟΚΕ, σε μια εκτενή και ουσιαστική συνέντευξη στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, φωτίζει τον ρόλο και τη συμβολή της ΕΟΚΕ στη χάραξη της εμπορικής και επενδυτικής πολιτικής της ΕΕ. Μέσα από γνωμοδοτήσεις που βασίζονται στη συναίνεση, η ΕΟΚΕ επιδιώκει να ενισχύσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη βιωσιμότητα, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων και όχι μόνο των αγορών. Αναδεικνύεται ιδιαίτερα η σημασία των Εσωτερικών Συμβουλευτικών Ομάδων (DAGs), ως εργαλείο συμμετοχικής παρακολούθησης της εφαρμογής των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, αλλά και η αταλάντευτη στήριξη της ΕΟΚΕ στην ενσωμάτωση δεσμευτικών διατάξεων για το Εμπόριο και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (TSD). Παράλληλα, ο κ. Δημητριάδης αναφέρεται στη στήριξη της νέας στρατηγικής οικονομικής ασφάλειας της ΕΕ, στη σημασία της στρατηγικής αυτονομίας και στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ως βασικού πυλώνα ανταγωνιστικότητας και ανθεκτικότητας.
Ο ίδιος εστιάζει σε μια σημαντική πρόκληση προς τους πολίτες, να συμμετάσχουν ενεργά στις δημοκρατικές διαδικασίες, και προς τα θεσμικά όργανα και τις εθνικές κυβερνήσεις να ακούσουν προσεκτικά εκείνους που εκπροσωπούν το ζωντανό σώμα της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μέσα από την συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αναδεικνύεται η βαθιά πεποίθηση ότι χωρίς τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, καμία πολιτική – όσο τεχνικά άρτια κι αν είναι – δεν μπορεί να θεωρείται πραγματικά βιώσιμη ή δημοκρατική.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κυρίου Δημήτρη Δημητριάδη, προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και την Μαρία Τσιβγέλη.
ΕΡ: Πώς συμβάλλει η ΕΟΚΕ στη διαμόρφωση της εμπορικής και επενδυτικής πολιτικής της ΕΕ;
ΑΠ: Η ΕΟΚΕ συμβάλλει στη διαμόρφωση των εμπορικών και επενδυτικών πολιτικών της ΕΕ μέσω γνωμοδοτήσεων που βασίζονται στη συναίνεση και αντανακλούν τις απόψεις της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών – επιχειρήσεων, συνδικάτων και ΜΚΟ. Εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα των πολιτών, προωθεί τον διαφανή διάλογο και παρακολουθεί την εφαρμογή των συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου (ΣΕΕ) μέσω μηχανισμών όπως οι Εσωτερικές Συμβουλευτικές Ομάδες (Domestic Advisory Groups – DAGs).
Διατηρούμε επίσης συνεχή διάλογο με υψηλόβαθμους εκπροσώπους όλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, συμμετέχοντας σε συναντήσεις και εκδηλώσεις αμοιβαίου χαρακτήρα. Αυτές οι ευκαιρίες επιτρέπουν την ανοιχτή ανταλλαγή απόψεων και ροή πληροφοριών που διαφορετικά θα ήταν πολύ πιο δύσκολη και σπάνια.
ΕΡ: Ποια είναι η θέση της ΕΟΚΕ για τη συμπερίληψη δεσμευτικών κεφαλαίων για το Εμπόριο και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (TSD) στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ;
ΑΠ: Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ένθερμα τη συμπερίληψη δεσμευτικών και εκτελεστών κεφαλαίων TSD στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ. Υποστηρίζουμε ισχυρές διατάξεις που καλύπτουν τους υγιείς κανόνες ανταγωνισμού, τα εργασιακά δικαιώματα, τα περιβαλλοντικά πρότυπα και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη του εμπορίου είναι συμβατή με βιώσιμες πρακτικές.
Αναγνωρίζουμε ότι σήμερα το γεωπολιτικό πλαίσιο επιδεινώνεται συνεχώς και επηρεάζει άμεσα το ελεύθερο εμπόριο και έτσι δημιουργούνται πολλές άλλες προτεραιότητες, όπως η ασφάλεια (και η οικονομική), η στρατηγική αυτονομία κ.λπ. Ωστόσο, η ΕΕ οφείλει να διασφαλίζει τη συνοχή των πολιτικών της και να τηρεί τις αξίες και τις διεθνείς δεσμεύσεις της – όπως πχ η Συμφωνία του Παρισιού χωρίς να χάνει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της και χωρίς να δημιουργεί αγκυλώσεις και γραφειοκρατικά προβλήματα στις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στις ΜΜΕ.
ΕΡ: Πώς αξιολογείτε την αποτελεσματικότητα των Εγχώριων Συμβουλευτικών Ομάδων (DAGs) στην παρακολούθηση της εφαρμογής των ΣΕΕ;
ΑΠ: Οι DAGs είναι αποτελεσματικοί μηχανισμοί παρακολούθησης των ΣΕΕ. Ενσωματώνουν διαφορετικές φωνές της Κοινωνίας των Πολιτών στη διαδικασία εφαρμογής, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες και ενισχύοντας τη λογοδοσία, αν και η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σταθερή συμμετοχή και την επαρκή χρηματοδότηση. Ως ΕΟΚΕ, πιέζουμε για επαρκείς πόρους και τη μέγιστη, ουσιαστική συμμετοχή. Ένα από τα πιο ισχυρά μας επιχειρήματα είναι ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής λαμβάνουν ανεκτίμητες ουσιαστικές πληροφορίες από τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, οι οποίοι ζουν την πραγματικότητα του εμπορίου και των επενδύσεων.
ΕΡ: Ποια είναι η θέση της ΕΟΚΕ σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις πολιτικές για την αντιμετώπισή τους; Τι ενέργειες αναλαμβάνει σε αυτό το πλαίσιο;
ΑΠ: Η ΕΟΚΕ θεωρεί την κλιματική αλλαγή ως μια κρίσιμη πρόκληση και υποστηρίζει σθεναρά φιλόδοξες κλιματικές δράσεις ενσωματωμένες στις πολιτικές της ΕΕ. Προωθούμε ενεργά τη βιωσιμότητα μέσω του συμβουλευτικού μας έργου, υποστηρίζουμε ολοκληρωμένα μέτρα για το κλίμα στις εμπορικές πολιτικές της ΕΕ και ενθαρρύνουμε συνεχώς τους ενδιαφερόμενους να δίνουν προτεραιότητα στις κλιματικές παραμέτρους κατά τη λήψη αποφάσεων χωρίς ακρότητες.
ΕΡ: Πώς προάγει η ΕΟΚΕ τη διαφάνεια και τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στις σχετικές διαδικασίες;
ΑΠ: Η διαφάνεια και η συμμετοχικότητα είναι στο επίκεντρο της δράσης της ΕΟΚΕ. Διοργανώνουμε δομημένους διαλόγους, φόρουμ και ακροάσεις, προσκαλώντας ενεργά όλους τους τομείς της Κοινωνίας των Πολιτών να συνεισφέρουν, ώστε να εξασφαλιστεί η διαφάνεια στη διαμόρφωση και την εφαρμογή των πολιτικών.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πιστεύουμε ότι είναι πρωτίστως προς το συμφέρον των υπευθύνων χάραξης πολιτικής να ακούν την κοινωνία των πολιτών. Ο σχεδιασμός καλύτερων πολιτικών είναι πολύ πιο αποτελεσματικός και λιγότερο δαπανηρός από την εκ των υστέρων τροποποίησή τους.
ΕΡ: Ποια η σημασία της ενεργούς συμμετοχής στην κοινωνία των πολιτών;
ΑΠ: Η ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία των πολιτών είναι ζωτικής σημασίας για μια υγιή δημοκρατία. Ενθαρρύνω τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά και εποικοδομητικά, καθώς οι φωνές τους διαμορφώνουν πιο δίκαιες, πιο συμπεριληπτικές και βιώσιμες πολιτικές, διασφαλίζοντας ότι οι αποφάσεις της ΕΕ αντικατοπτρίζουν αυθεντικά τις αξίες και τις φιλοδοξίες της κοινωνίας. Η ΕΟΚΕ αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι η δομημένη συμμετοχή έχει σημασία και ότι υπάρχουν τρόποι και δίαυλοι ώστε όλες οι φωνές να ακούγονται.
ΕΡ: Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ ως αξιόπιστου εμπορικού εταίρου, εν μέσω γεωπολιτικών αναταράξεων;
ΑΠ: Η ΕΕ παραμένει αξιόπιστος και σταθερός εμπορικός εταίρος, προσφέροντας προβλεψιμότητα και προσήλωση σε ένα σταθερό διεθνές κανονιστικό πλαίσιο το οποίο εγγυάται ο ΠΟΕ, σε μια περίοδο αυξανόμενης αβεβαιότητας και μονομερών ενεργειών από άλλους εταίρους.
Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η διατήρηση ανοικτού διαλόγου, η προσήλωση στους διεθνείς κανόνες εμπορίου και η διαφοροποίηση των συνεργασιών ενισχύουν τη θέση και την ανθεκτικότητα της ΕΕ, προσφέροντας οφέλη σε όλους – το διεθνές εμπόριο και οι επενδύσεις δεν είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και όλοι έχουμε να κερδίσουμε από αυτά.
ΕΡ: Ποια είναι η θέση της ΕΟΚΕ για τη νέα στρατηγική οικονομικής ασφάλειας της ΕΕ;
ΑΠ: Ανάμεσα στους βασικούς διεθνείς παράγοντες, η ΕΕ είναι δομικά η πιο ανοικτή και εξαρτημένη από το διεθνές εμπόριο και τις αποτελεσματικές, ανθεκτικές εφοδιαστικές αλυσίδες. Ωστόσο, δεν μπορούμε πλέον να παραμένουμε αφελείς και να αγνοούμε τις αυξανόμενες γεωπολιτικές, γεωστρατηγικές και γεωοικονομικές απειλές για την ασφάλεια, την ευημερία και τις αξίες μας.
Γι’ αυτόν τον λόγο, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη νέα στρατηγική οικονομικής ασφάλειας της ΕΕ, τονίζοντας την ανάγκη διευκόλυνσης του εμπορίου και της προστασίας. Υποστηρίζουμε μια συνετή, βασισμένη στον κίνδυνο προσέγγιση, με διαφανείς διαδικασίες ελέγχου επενδύσεων, μέτρα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και προστασία κρίσιμων τομέων χωρίς προσφυγή στον προστατευτισμό.
ΕΡ: Πόσο βάρος δίνουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στις γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ; Υπάρχουν παραδείγματα άμεσης επιρροής τους στη νομοθετική διαδικασία;
ΑΠ: Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ λαμβάνουν υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ, ιδίως λόγω του συναινετικού τους χαρακτήρα. Για παράδειγμα, η συμβολή μας υπήρξε καθοριστική στην επανεξέταση της πολιτικής της ΓΔ Εμπορίου το 2022, η οποία οδήγησε σε μια νέα, ενισχυμένη προσέγγιση για τα κεφάλαια TSD στις ΣΕΕ (όπως στη συμφωνία με τη Νέα Ζηλανδία και άλλες υπό διαπραγμάτευση). Μεταξύ άλλων, αυτή η αναθεώρηση άνοιξε τον δρόμο για την πιθανότητα επιβολής εμπορικών κυρώσεων σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων περιβαλλοντικών ή εργασιακών δεσμεύσεων, ενώ αναγνώρισε περαιτέρω τον ρόλο των DAGs, δεσμευόμενη για περισσότερους πόρους προς αυτούς – σταθερές θέσεις της ΕΟΚΕ εδώ και καιρό.
ΕΡ: Πώς επιτυγχάνεται η συναίνεση εντός της ΕΟΚΕ όταν υπάρχουν διαφορετικές απόψεις μεταξύ εργοδοτών, εργαζομένων και άλλων κοινωνικών εταίρων;
ΑΠ: Η συναίνεση στην ΕΟΚΕ επιτυγχάνεται μέσω δομημένου διαλόγου και διαπραγμάτευσης, όπου οι διαφορετικές ομάδες ενδιαφερομένων – εργοδότες, εργαζόμενοι και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών – συμμετέχουν ανοιχτά. Η ΕΟΚΕ δίνει προτεραιότητα στην εξεύρεση κοινών τόπων και ισορροπημένων συμβιβασμών ώστε να εκφράζεται ενιαία η φωνή της κοινωνίας των πολιτών. Παρά τη φυσική ποικιλομορφία απόψεων, τα μέλη μας διαθέτουν μεγάλη γνώση και εμπειρία, και τοποθετούν ξεκάθαρα το γενικό συμφέρον της ΕΕ και των πολιτών της πάνω από όλα. Αυτό συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη κοινής βάσης και ενιαίων θέσεων.
ΕΡ: Πώς φαντάζεστε την εξέλιξη του ρόλου της ΕΟΚΕ σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη Ευρωπαϊκή Ένωση;
ΑΠ: Σε μια ταχέως εξελισσόμενη ΕΕ, ο ρόλος της ΕΟΚΕ θα καταστεί ακόμη πιο κρίσιμος, διασφαλίζοντας την ουσιαστική εκπροσώπηση της κοινωνίας των πολιτών στη χάραξη πολιτικής. Πιστεύουμε ότι αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο για την αντιμετώπιση της απογοήτευσης των πολιτών (και των ψηφοφόρων) απέναντι στην πολιτική γενικά και το ευρωπαϊκό εγχείρημα ειδικότερα. Θα προσαρμοστούμε ενισχύοντας τους διαύλους διαλόγου, εμβαθύνοντας στην τομεακή εξειδίκευση και συμβάλλοντας ενεργά στις στρατηγικές της ΕΕ για μελλοντικές προκλήσεις όπως η ψηφιοποίηση, η κλιματική αλλαγή και οι γεωπολιτικές εξελίξεις.
ΕΡ: Ποια είναι η βασική προτεραιότητα της ΕΟΚΕ όσον αφορά την εμπορική πολιτική της ΕΕ και πώς συμβάλλει στη διαμόρφωσή της;
ΑΠ: Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την επιδίωξη στρατηγικής αυτονομίας από την ΕΕ, δίνοντας έμφαση στην ανθεκτικότητα μέσω διαφοροποιημένων εμπορικών εταίρων. Η γνωμοδότησή μας REX/594 ζητά ρητά τη διαφοροποίηση κρίσιμων προμηθευτών και στρατηγική υποστήριξη για πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Μειώνοντας την εξάρτηση από μεμονωμένους προμηθευτές ή περιοχές, διασφαλίζουμε ότι η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει ανθεκτική και λιγότερο ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ ή γεωπολιτικές αναταραχές.
Αναφορικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό στο εμπόριο, η ΕΟΚΕ τονίζει σταθερά τη σημασία του ψηφιακού μετασχηματισμού, προωθώντας ένα δίκαιο, ασφαλές και χωρίς αποκλεισμούς ψηφιακό εμπόριο. Μέσω των γνωμοδοτήσεών μας, έχουμε ζητήσει ένα αλλά και ευέλικτο σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο για την προστασία δεδομένων, τα δικαιώματα των καταναλωτών και την ισότιμη πρόσβαση στις αγορές. Επίσης, υποστηρίζουμε πρωτοβουλίες ενίσχυσης ικανοτήτων και επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, ώστε οι ΜΜΕ να μπορέσουν να ευημερήσουν στη διαρκώς μεταβαλλόμενη ψηφιακή οικονομία, ενισχύοντας την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Την ίδια ώρα, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που είναι η ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει συνεχώς τον κεντρικό τους ρόλο στις ασκούμενες εμπορικές διαπραγματεύσεις και πολιτικές. Έχουμε επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη για απλοποιημένες, διαφανείς και φιλικές προς τις ΜΜΕ διαδικασίες στις εμπορικές συμφωνίες και τους ελέγχους ξένων επενδύσεων. Υποστηρίζουμε στοχευμένα μέτρα στήριξης, υποστήριξη της ψηφιοποίησης και σαφείς κανόνες ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή των ΜΜΕ στις διεθνείς αγορές, ενισχύοντας έτσι την περιεκτική ανάπτυξη. Τέλος, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας, ιδιαίτερα μέσω ισχυρών πολυμερών πλαισίων όπως ο ΠΟΕ. Ζητούμε μεταρρύθμιση του ΠΟΕ, ιδίως για την ενίσχυση των μηχανισμών επίλυσης διαφορών, τη δημιουργία αποτελεσματικών κανόνων για τις επιδοτήσεις και την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στους διεθνείς κανόνες εμπορίου. Πιστεύουμε ότι η ενισχυμένη παγκόσμια συνεργασία είναι ουσιώδης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η οικονομική ασφάλεια και η ψηφιακή ρύθμιση.
ΕΡ: Πείτε μας τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ΕΕ στην εφαρμογή των εμπορικών συμφωνιών και στις διεθνείς διαπραγματεύσεις με τους εταίρους της σε παγκόσμιο επίπεδο
ΑΠ: Η ΕΕ ως Ένωση 27 ισότιμων κρατών μελών αντιμετωπίζει μόνιμα το πρόβλημα της δημιουργίας κοινών θέσεων και απόψεων για το διεθνές εμπόριο λόγω αντιτιθέμενων πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων και τις τεράστιες καθυστερήσεις που δημιουργεί η γραφειοκρατία η οποία έχει επιβληθεί από μια πολυδαίδαλη νομοθεσία. Επίσης είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε πολιτικές πιέσεις και θύμα της δημοκρατικής της λειτουργίας λόγω της εφαρμογής της αρχής της ομοφωνίας στις σημαντικότερες πολιτικές αποφάσεις οι οποίες πολλές φορές παραλύουν ουσιαστικές δράσεις της και την καθιστούν εξαιρετικά ανελαστική. Εξ αιτίας όλων αυτών χάνει μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας στους διεθνείς εταίρους της και επίσης χάνει το πλεονέκτημα να ηγηθεί ως ηγέτιδα δύναμη νέων διεθνών εμπορικών συμφωνιών οι οποίες θα τις έδιναν εξαιρετικά πλεονεκτήματα πολιτικά και οικονομικά.