«Είναι ένα πολύ σύνθετο έργο, εξαιρετικά καλογραμμένο, ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα έργα των τελευταίων 30 χρόνων. Και τολμώ να πω ότι θα μείνει κλασικό», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Μόσχος, που σκηνοθέτησε και μετέφρασε το πολυβραβευμένο έργο του Αμερικανού συγγραφέα Μάθιου Λόπεζ «Η Κληρονομιά μας», το οποίο ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στις 13 Φεβρουαρίου, στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Κτηρίου Τσίλλερ.
«Η κληρονομιά μας» έχει σαρώσει τα σημαντικότερα διεθνή θεατρικά βραβεία, όπως καλύτερου νέου έργου «Ολιβιέ» (2019), αλλά και «Τόνι» (2020), με τον Λόπεζ να είναι ο πρώτος συγγραφέας λατινικής καταγωγής που έλαβε αυτή τη διάκριση. Τι κάνει, όμως, το έργο τόσο σημαντικό; Επειδή ο συγγραφέας μιλάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια για τις ζωές των ομοφυλόφιλων ανδρών, εξερευνώντας θέματα που απασχολούν κάθε άνθρωπο – ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού- όπως ο έρωτας, η οικογένεια, η ταυτότητα, η διατήρηση της ιστορικής μνήμης, το δικαίωμα στην αγάπη; Ή γιατί έχει ως πηγή έμπνευσης το μυθιστόρημα του Ε.Μ. Φόρστερ «Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ», από το οποίο ο Λόπεζ όχι μόνο παίρνει στοιχεία προσαρμόζοντάς τα στο σήμερα, αλλά βάζει και τον ίδιο τον Άγγλο, ομοφυλόφιλο συγγραφέα να εμφανίζεται επί σκηνής και -συγγραφική αδεία- να βοηθά τους ήρωες να αφηγηθούν τις ιστορίες τους;
«’Η Κληρονομιά μας’ εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις και την πολυπλοκότητά τους, φωτίζοντας παράλληλα πώς η πολιτική πραγματικότητα διαμορφώνει και επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων. Θέτει ένα θέμα που πάντα με αφορά: την προσωπική ευθύνη του καθενός μας στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Είναι δε ανατριχιαστικά επίκαιρο, καθώς το έργο εξελίσσεται την εποχή της πρώτης εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ και φωτίζει τις συνέπειες της εκλογής του. Η συγκυρία το ήθελε το έργο να ανεβαίνει λίγους μήνες μετά την επανεκλογή του, γεγονός που ήδη προκαλεί πραγματικά τρόμο για το μέλλον του πλανήτη», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Μόσχος. Ο ίδιος το πρωτοδιάβασε πριν από εφτά χρόνια και, όπως τονίζει, συγκινήθηκε τρομερά. «Έκλαιγα με λυγμούς διαβάζοντάς το. Τελειώνοντας την ανάγνωσή του ήξερα ότι ήθελα οπωσδήποτε κάποια στιγμή να το σκηνοθετήσω. Να που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Μεγαλώνοντας, οι επιλογές των έργων που σκηνοθετώ γίνονται ολοένα και πιο προσωπικές», σημειώνει.
Τι θέλει, κατά την άποψή του, να μεταδώσει στον κόσμο «Η Κληρονομιά μας», αλλά και τι ελπίζει να αποκομίσει το κοινό παρακολουθώντας την. «Ο Μάθιου Λόπεζ εκθέτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης και θέτει ερωτήματα, όπως κάθε καλός συγγραφέας. Αφήνει στον θεατή να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Και οι προβληματισμοί που θέτει ο Λόπεζ δεν αφορούν μόνο τις ανθρώπινες σχέσεις. Μας βάζει να αναρωτηθούμε για τη σημασία της κληρονομιάς που κουβαλάμε -από όποια κοινότητα και αν προερχόμαστε- για το πόσο καθορίζει η Ιστορία την προσωπική μας ζωή και ας μην το συνειδητοποιούμε, για το πόσο μπορούμε και εμείς με τις πράξεις μας να καθορίσουμε το παρόν της κοινότητάς μας, για την προσωπική ευθύνη όλων μας απέναντι στη Ιστορία του μέλλοντος», απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γ. Μόσχος, πληροφορώντας ότι δεν προχώρησε σε κάποια προσαρμογή του έργου για την ελληνική παράσταση.
«Έκανα μόνο κάποια κοψίματα, αλλά δεν υπήρχε καμία ανάγκη προσαρμογής του για τα ελληνικά δεδομένα. Μεταφραστικά μόνο έκανα κάποιες αλλαγές σε αναφορές του συγγραφέα σε μέρη και πρόσωπα της Αμερικής που είναι άγνωστα στο ελληνικό κοινό. Ο Λόπεζ φωτίζει τις μεταβολές που επέρχονται στις ζωές μιας παρέας ομοφυλόφιλων αντρών στη διάρκεια τεσσάρων ετών, από το 2015 έως το 2018. Οι ήρωές του είναι μέσα στις φωτοσκιάσεις, γεμάτοι αντιφάσεις. Οι συνθήκες ζωής των ηρώων του Λόπεζ μπορεί να είναι διαφορετικές, όμως η ανθρώπινη φύση είναι παντού η ίδια», επισημαίνει.
Η διάρκεια του έργου είναι έξι ώρες και παρουσιάζεται είτε σε δυο μέρη σε δυο διαφορετικές μέρες είτε ενιαία τις Κυριακές. Πώς θα πρότεινε να προσεγγίσει ο θεατής μια παράσταση όπως αυτή; «Η διάρκεια του έργου είναι μια πρόκληση τόσο για εμάς που δουλεύουμε για την παράσταση, όσο βέβαια και για τους θεατές. Είναι μια ασυνήθιστα μεγάλη διάρκεια για παράσταση. Δεν πρέπει όμως να τρομάζει τους θεατές, είναι τόσο ωραία γραμμένο το έργο που νομίζω ότι δεν καταλαβαίνεις πώς περνάει η ώρα. Ένα έργο – ποταμός που η αφήγησή του σε συμπαρασύρει και θες να δεις τι θα συμβεί στους ήρωές του. Δίνουμε τη δυνατότητα κάποιος να δει είτε χωριστά τα δύο μέρη σε διαφορετικές μέρες, με ένα διάλειμμα 15 λεπτών στο κάθε μέρος, είτε να το δει ολόκληρο με τρία διαλείμματα, δύο 15 λεπτών και ένα μεγάλο 45 λεπτών ανάμεσα στα δύο μέρη. Θα υπάρχουν λοιπόν οι απαραίτητες ανάσες για τους θεατές. Νομίζω είναι μια εμπειρία που δεν θα την μετανιώσουν όσοι αποφασίσουν να έρθουν να δουν την παράσταση», καταλήγει ο Γ. Μόσχος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στην παράσταση παίζουν (με αλφαβητική σειρά) οι Γιώργος Ζιάκας, Αλκιβιάδης Μαγγόνας, Γιώργος Μακρής, Στέφανος Μουαγκιέ, Κώστας Μπερικόπουλος, Άγγελος Μπούρας, Κώστας Νικούλι, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Θέμης Πάνου, Θανάσης Ραφτόπουλος, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Γιώργος Χριστοδούλου. Τα σκηνικά είναι της Τίνας Τζόκα, τα κοστούμια της Βάνας Γιαννούλα και η μουσική του Θοδωρή Οικονόμου.
Ελένη Μάρκου