Με την παράσταση Beytna του Λιβανέζου Omar Rajeh [Ομάρ Ράζεχ], μια πρωτότυπη καλλιτεχνική συνάντηση χορού, μουσικής και μαγειρικής, ολοκληρώθηκε το 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Τέσσερις χορογράφοι και τέσσερις μουσικοί από τον Λίβανο, την Κορέα, την Παλαιστίνη, το Βέλγιο και το Τόγκο, βρέθηκαν επί σκηνής με ζωντανή μουσική και χορό και δημιούργησαν μια παραδοσιακή οικογενειακή συνάντηση στην οποία προσκάλεσαν και το κοινό για να μοιραστεί μαζί τους επί σκηνής το γεύμα που ετοιμαζόταν κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Όπως σημειώνει το σχετικό δελτίο Τύπου, το φετινό Φεστιβάλ διοργανώθηκε υπό τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση της Τζένης Αργυρίου και διήρκεσε από τις 18 Ιουλίου έως τις 27 Ιουλίου, φιλοξενώντας συνολικά 19 παραγωγές. Ειδικότερα, στην Καλαμάτα συγκεντρώθηκαν φέτος 228 καλλιτέχνες, 17 ομάδες χορού, 20 εθελοντές, 117 σπουδαστές χορού στα επαγγελματικά σεμινάρια, 53 παιδιά στο εργαστήρι χορού για παιδιά και εφήβους, 52 άτομα άνω των 40 ετών στο αντίστοιχο εργαστήρι, 23 παιδιά στο εικαστικό εργαστήρι και 18 ΑμεΑ στο εργαστήρι για ΑμεΑ, καθώς και 16 ΑμεΑ στο αντίστοιχο εργαστήρι στα Φιλιατρά και 9 νήπια με τους γονείς τους στο εργαστήρι στην Costa Navarino.
Το φετινό Φεστιβάλ ήταν αποτέλεσμα στενής συνεργασίας της καλλιτεχνικής διευθύντριας Τζένης Αργυρίου με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, τον δήμαρχο Καλαμάτας Θανάση Βασιλόπουλο, τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Δημήτρη Πτωχό, τον πρόεδρο της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Καλαμάτας ΦΑΡΙΣ Σωτήρη Κριτσωτάκη και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΦΑΡΙΣ.
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε με τα εγκαίνια της επετειακής έκθεσης «Καλαμάτα, η πόλη του χορού/1995-2025», που έμεινε ανοιχτή καθ’ όλη τη διάρκειά του και είχε ως στόχο να φωτίσει τα 30 χρόνια παρουσίας και συναρπαστικής διαδρομής του θεσμού και να τιμήσει τους ανθρώπους που συνέβαλαν στην ιστορία του, μέσα από επιλεγμένο αρχειακό υλικό, αφίσες, προγράμματα, φωτογραφίες, δημοσιεύματα και οπτικοακουστικό υλικό. Ακολούθησε το έργο Mellowing του πολυβραβευμένου Χρήστου Παπαδόπουλου με την ομάδα Dance On Ensemble και χορευτές μεταξύ 40 και 70 ετών, μια ωδή στην ωριμότητα του σώματος που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Στις 19 Ιουλίου στο Φουαγιέ του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας, εγκαινιάστηκε η νέα ενότητα Συναντήσεις εκτός Σκηνής, με ομιλίες, συζητήσεις και αφορμές συνύπαρξης της ευρύτερης κοινότητας του χορού με το κοινό. Το Φεστιβάλ προσκάλεσε την Madeline Ritter σε μια συζήτηση με θέμα «Αντικρίζοντας το μέλλον: μια συζήτηση για την τέχνη της γήρανσης». H Madeline Ritter είναι ιδρύτρια και επιμελήτρια του διεθνούς πολιτιστικού οργανισμού Bureau Ritter ενώ το 2014 δημιούργησε το Dance On, μια πρωτοβουλία που προωθεί την καλλιτεχνική αριστεία μεγαλύτερων σε ηλικία χορευτών, αντιμετωπίζοντας το ζήτημα της ηλικιακής διάκρισης στον χώρο του χορού και στην κοινωνία γενικότερα.
Την ίδια μέρα, στην Εναλλακτική Σκηνή του Μεγάρου Χορού, έκανε την πρώτη του παρουσίαση στην Ελλάδα ο Andrea Salustri. O Ιταλός καλλιτέχνης που προέρχεται από τον κόσμο του σύγχρονου τσίρκου, εισήγαγε το κοινό στη μυστική ζωντάνια των αντικειμένων με το έργο MATERIA, μια χορογραφία για πολλά σχήματα από φελιζόλ και έναν άνθρωπο. Στο πλαίσιο της ενότητας ΧΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ακολούθησε στην κεντρική πλατεία Καλαμάτας το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που, σε συμπαραγωγή με το γνωστό Κέντρο Χορού The Place του Λονδίνου, παρουσίασε το Future Cargo των Frauke Requardt & David Rosenberg, μια παράσταση χορού επιστημονικής φαντασίας, που εκτυλίσσεται σε ένα φορτηγό μήκους 12 μέτρων.
Η παράσταση επαναλήφθηκε στις 25 Ιουλίου στο Λιμάνι της Καλαμάτας, ενώ στο πλαίσιο του προγράμματος εξωστρέφειας του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας «Χορός σε πόλεις της Πελοποννήσου» που υλοποιείται για 5η χρονιά σε συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τους δήμους των εμπλεκόμενων πόλεων, περιόδευσε κατόπιν σε Σπάρτη, Άστρος, Ναύπλιο, Ξυλόκαστρο, Τρίπολη, Πύλο και Αρχαία Ολυμπία. Η συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με το The Place του Λονδίνου για το Future Cargo και η περιοδεία στην Ελλάδα υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Την Κυριακή 20 Ιουλίου, στο πλαίσιο της ενότητας ΧΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ, στο Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων Καλαμάτας, μικροί και μεγάλοι απόλαυσαν το Fantasie Minor του γνωστού Πορτογάλου χορογράφου Marco da Silva Ferreira, πάνω στη «Φαντασία σε Φα ελάσσονα, έργο 103» του Franz Schubert, με τους Chloé Robidoux και Anka Postic, δύο καλλιτέχνες του χορού που χορεύουν μαζί από τα παιδικά τους χρόνια. Η παράσταση είχε παρουσιαστεί την προηγούμενη μέρα στην Navarino Agora της Costa Navarino, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου.
Η Δευτέρα 21 Ιουλίου αφιερώθηκε στη σχέση του χορού με το θέατρο. Στην Εναλλακτική Σκηνή η Κατερίνα Φώτη, χορεύτρια και χορογράφος της νεότερης γενιάς, χορογράφησε καθημερινές κινήσεις μέσα από μια θεατρική διαδικασία. Στο The kitchen dance: A house trance vocabulary, εμπνευσμένη από τις ζωές γιαγιάδων, μητέρων και εργαζόμενων γυναικών. Αμέσως μετά, στην Κεντρική Σκηνή παρουσιάστηκε ένα από τα κλασικά αριστουργήματα του 20ού αιώνα, το έργο May B της Maguy Marin [Μαγκί Μαρέν], μίας από τις σημαντικότερες χορογράφους της εποχής μας που ήρθε στην Καλαμάτα για πρώτη φορά, δέκα χρόνια μετά από την τελευταία παρουσίασή της στην Ελλάδα. Αντλώντας έμπνευση από το Μπεκετικό σύμπαν (B for Beckett), το May B ενσωματώνει, όπως λέει και η ίδια «τη δύναμη του χορού να εκφράζει το μυστήριο της ύπαρξής μας στον κόσμο». Μέρος της απήχησης του May B είναι η αίσθηση της διαχρονικότητάς του, καθώς, αν και δημιουργήθηκε πριν από 44, περίπου, χρόνια, το 1981, βρίσκεται ακόμη σε διάλογο με το σήμερα.
Την Τρίτη 22 Ιουλίου, στο Αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας, έναν χώρο βαθιά συνδεδεμένο με την ιστορία και την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης και του Φεστιβάλ, παρουσιάστηκε η παράσταση Φωνές που δημιουργήθηκε φέτος στο πλαίσιο των επετειακών δράσεων του Φεστιβάλ και είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της χορογράφου Παναγιώτας Καλλιμάνη με γυναίκες και άνδρες χορωδούς 50 ετών και άνω από τις Λέσχες Φιλίας του Δήμου Καλαμάτας. Πρόκειται για την πρώτη ανάθεση που πραγματοποιεί το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας για τη δημιουργία ενός έργου με τη συμμετοχή της κοινότητας. Σε συνεργασία με την Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου που υπογράφει και τη μουσική, και με αφετηρία τον καλαματιανό χορό, το έργο προέκυψε μέσα από εργαστήρια καθοδηγούμενου φωνητικού και κινητικού αυτοσχεδιασμού.
Μετά το Κάστρο, τις μνήμες και την παράδοση του τόπου και των κατοίκων, οι επισκέπτες κατέβηκαν στο λιμάνι της Καλαμάτας για να παρακολουθήσουν την παρουσίαση της πιο νέας και ορμητικής γενιάς, αυτής των σπουδαστών χορού της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του διευθυντή σπουδών της, Γιώργου Μάτσκαρη, παρουσίασε δύο χορογραφικά έργα, το Dive του Γάλλου χορευτή, παιδαγωγού και χορογράφου Edouard Hue και το νέο έργο Skipping on Stardust της Ερμίρα Γκόρο σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Η περιοδεία της Σχολής Χορού της ΕΛΣ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Την Τετάρτη 23 Ιουλίου στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μετά την πρεμιέρα του στη Νορβηγία τον Ιούνιο του 2025, το νέο έργο Thrice του γαλλο-βελγικής καταγωγής χορογράφου Damien Jalet [Νταμιέν Ζαλέ], που αυτή τη στιγμή θεωρείται ένας από τους πιο περιζήτητους χορογράφους στον κόσμο και πιθανά ο πιο ενεργά εμπλεκόμενος με τον κόσμο του κινηματογράφου. Μαζί του ήρθε στην Καλαμάτα η νορβηγική πολυβραβευμένη ομάδα Nagelhus Schia Productions (NSP). Ο Damien Jalet ενδιαφέρεται για την ικανότητα του χορού να επαναπροσδιορίζεται συνεχώς ως μέσο, μέσα από τη συνομιλία του με άλλα πεδία, όπως οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, ο κινηματογράφος, το θέατρο και η μόδα αλλά και ο κόσμος των αρχαίων μύθων. Το τρίπτυχο Thrice, που αποτελείται από τα τρία σύντομα έργα Gusts, Les Medusées και Brise-lames, κέρδισε τις εντυπώσεις.
Στις 24 Ιουλίου παρουσιάστηκαν δύο έργα που έρχονται σε διάλογο με τις εικαστικές τέχνες και την perfomance και συνδέουν το σώμα με τη φύση και το περιβάλλον μέσα από ένα τελετουργικό ταξίδι. Στην Εναλλακτική Σκηνή παρουσιάστηκε το έργο Γρίφος του Δάσους, μία performance με στοιχεία από το φυσικό τοπίο της Καλαμάτας, που συνυπογράφουν η χορογράφος και περφόρμερ Νάνσυ Σταματοπούλου και ο φωτογράφος Τάσος Βρεττός. Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας πραγματοποίησε για πρώτη φορά ανάθεση για την εξέλιξη ενός έργου που εμπνέεται από το δάσος του Ταΰγετου και το φυσικό ανάγλυφο της Μεσσηνίας. Πρόκειται για μια διακαλλιτεχνική συνεργασία, καθώς στη δημιουργική ομάδα συμμετέχουν επίσης η μουσικός Νικολέτα Χατζοπούλου και ο video artist Μάκης Φάρος.
Την ίδια μέρα, μια άλλη αγαπημένη χορογράφος της ελληνικής σκηνής, η Μάρθα Πασακοπούλου, παρουσίασε την παράσταση Dance Your Way Out, μια ακουστική – περιπατητική διαδρομή μέσα στο Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων Καλαμάτας όπου μέσα από τον ήχο οι θεατές οδηγήθηκαν σε μια κοινή χορευτική εμπειρία. Οι συμμετέχοντες συνάντησαν τους «οδηγούς» τους και τους ακολούθησαν κατά μήκος μιας διαδρομής στον δημόσιο χώρο, σερφάροντας ανάμεσα σε αφηγηματικές φωνές και πρακτικές σωματικές οδηγίες. Το έργο πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Flux Laboratory.
Η μέρα ολοκληρώθηκε στο Λιμάνι Καλαμάτας με τη δεύτερη παρουσίαση σπουδαστών, αυτών του Γ έτους της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, με το δίπτυχο των έργων Tomorrow της Jasmin Vardimon, μίας από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του βρετανικού χοροθεάτρου των τελευταίων 25 ετών και Three Friends of Winter του χορογραφικού ντουέτου Δανάη & Διονύσιος, καλλιτεχνικών διευθυντών της ομάδας Small Axe.
Την Παρασκευή 25 Ιουλίου, η έννοια της μετάβασης και η σύνδεσή μας με το μέσα μας κορυφώθηκε με δυο σημαντικές χορογραφικές προτάσεις. Η Ξένια Κογχυλάκη παρουσίασε στην Εναλλακτική Σκηνή το έργο Slamming, ένα τελετουργικό χορό με αφετηρία το «slamming». Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα στο πλαίσιο του Onassis Dance Days το 2024. Υποστηρίζεται από το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Τη σκυτάλη στη συνέχεια πήρε η Kat Válastur [Κατ Βάλαστουρ]. Η Ελληνίδα χορογράφος εδώ και πολλά χρόνια ζει και εργάζεται στο Βερολίνο χωρίς να χάνει την επαφή της με την Αθήνα. Τα έργα της, ποιητικά, τρυφερά, αλλά και αιχμηρά συχνά αναφέρονται σε αρχαίες τελετουργίες και μύθους. Το Dive Into You έκανε πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 2024 στο Βερολίνο και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην Κεντρική Σκηνή του Μεγάρου Χορού.
Οι δύο τελευταίες μέρες του Φεστιβάλ ήταν αφιερωμένες στην επανασύνδεσή μας με τους άλλους και την κοινότητα. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκε στις 26 και 27 Ιουλίου στην Κεντρική Σκηνή η παράσταση Beytna του Omar Rajeh ενώ στις 26 Ιουλίου παρουσιάστηκε στην Εναλλακτική Σκηνή το νέο έργο της χορογράφου performer Αγνής Παπαδέλη Ρωσσέτου με τίτλο «Τη μέρα που ανέβηκα το βουνό μέχρι πάνω», το οποίο ερμήνευσε η ίδια μαζί με την Βιτόρια Κωτσάλου.
Στην ίδια σκηνή την επόμενη μέρα, στις 27 Ιουλίου, φιλοξενήθηκαν δύο σημαντικοί καλλιτέχνες, ο Thomas Hauert [Τόμας Χάουερτ] και ο Ερμής Μαλκότσης, που σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής τους πορείας έχουν εμβαθύνει στην τεχνική του αυτοσχεδιασμού, την οποία και διδάσκουν. Οι δύο χορευτές-χορογράφοι συναντήθηκαν ζωντανά επί σκηνής για μια παράσταση εν τη γενέσει με τίτλο FOR ALL WE KNOW.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Ένα πλούσιο πρόγραμμα παράλληλων δράσεων εξελίχθηκε σε διάλογο με το πρόγραμμα των παραστάσεων. Εκτός από τη νέα ενότητα ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΣΚΗΝΗΣ και τη συζήτηση με την Madeline Ritter με θέμα «Αντικρίζοντας το μέλλον: μια συζήτηση για την τέχνη της γήρανσης», πλήθος κόσμου επισκέφθηκε την επετειακή έκθεση «Καλαμάτα, η πόλη του χορού / 1995-2025» στο Φουαγιέ του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας. Η περιοδική αυτή έκθεση δημιουργήθηκε με την πρόθεση να φωτίσει την τριαντάχρονη ιστορία του Φεστιβάλ μέσα από επιλεγμένο αρχειακό υλικό, όπως αφίσες, προγράμματα, φωτογραφίες, κοστούμια, δημοσιεύματα τύπου και οπτικοακουστικά τεκμήρια. Ταυτόχρονα, με ανάθεση του 31ου Φεστιβάλ, το αρχειακό υλικό αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία νέων έργων από διαφορετικά καλλιτεχνικά πεδία. Στο πλαίσιο αυτό προβλήθηκαν το νέο έργο Reimagine, ένα βίντεο εμπνευσμένο από το αρχείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, με φωτογραφίες και δημοσιεύσεις από την ιστορία του θεσμού που δημιούργησε η Λίλα Σωτηρίου σε μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, καθώς και το εμβληματικό έργο Μνημείο του Δημήτρη Παπαϊωάννου που ανασύρθηκε από το αρχείο του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας, 28 χρόνια μετά την ανάθεση δημιουργίας του από το Φεστιβάλ το 1997. Ένα σόλο αφιερωμένο στη Nelly’s, τη φωτογράφο που απαθανάτισε τις απαρχές του εξπρεσιονιστικού χορού. Ερμηνεύει η Κατερίνα Παπαγεωργίου – Kat Válastur, ενώ τη σκηνοθεσία του βίντεο υπογράφει ο Τάκης Χατζόπουλος.
Τις εντυπώσεις του κοινού κέρδισε φέτος και η νέα θεματική ενότητα Dancing on Screen αφιερωμένη στη σχέση του χορού με την κινούμενη εικόνα. Το πρόγραμμα προβολών Dancing on Screen έτρεχε καθημερινά από τις 19 έως και τις 27 Ιουλίου, στο Εργατικό Κέντρο Καλαμάτας, με ελεύθερη είσοδο και σε διάλογο με τις ζωντανές παραστάσεις του Φεστιβάλ. Το πρόγραμμα περιλάμβανε ποιητικά κινηματογραφικά μιούζικαλ, όπως το Symmetry του Ruben Van Leer, αλλά και βιογραφικά ντοκιμαντέρ, όπως το Maguy Marin: L’urgence d’agir του David Mambouch ή το One Day Pina Asked… της Chantal Akerman, που αποτυπώνουν το έργο εμβληματικών προσωπικοτήτων του σύγχρονου χορού μέσα από πολιτικό και υπαρξιακό πρίσμα.
Παρουσιάστηκαν επίσης χοροθεατρικές μυθοπλασίες, όπως το Car Men του Jiří Kylián και το The Cost of Living των DV8, όπου η κοινωνική σάτιρα, η θεατρικότητα και η κίνηση συνδιαλέγονται σε ένα πλούσιο σωματικό πεδίο. Στο πρόγραμμα εντάχθηκαν ακόμα πειραματικά έργα αισθητηριακής περφόρμανς, όπως το Transept των Charmatz & Vayssié ή το τελετουργικό The Ferryman του Damien Jalet, που εστιάζουν στο σώμα ως φορέα συμβόλων, στοιχείων και μεταμορφώσεων. Το The Barre Project του William Forsythe, τέλος, αποτύπωσε με κομψότητα τη φόρμα και την αφαίρεση του κλασικού μπαλέτου, μέσα από μια κινηματογραφική σπουδή ακριβείας και εκφραστικότητας.
Η νέα αυτή ενότητα υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τη Delta Pi και πραγματοποιήθηκε με την πολύτιμη υποστήριξη του Qualco Foundation και της Filmhouse / Νέας Κινηματογραφικής Λέσχης Καλαμάτας.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Ένα διευρυμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε φέτος από τις 12 έως τις 27 Ιουλίου 2025. Περιλάμβανε 4 masterclasses με τους Χρήστο Παπαδόπουλο, Damien Jalet και Αιμίλιο Αράπογλου, Kat Válastur και Omar Rajeh και 4 επαγγελματικά σεμινάρια με τους Thomas Hauert, Andi Xhuma, Andrea Salustri και Eρμή Μαλκότση. Παράλληλα, το 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας πραγματοποίησε μια σειρά από εργαστήρια χορού και κίνησης για το ευρύ κοινό όλων των ηλικιών και για άτομα με αναπηρία που διεξάχθηκαν από τις 12 μέχρι τις 27 Ιουλίου.
Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκαν τα εξής εργαστήρια:
Εργαστήριο χορού και χορογραφίας για παιδιά δημοτικού και εφήβους από την Σάνια Στριμπάκου.
Εργαστήριο κίνησης «40+» με τη Δήμητρα Μερτζάνη για ενήλικες ανεξαρτήτως προηγούμενης εμπειρίας στην κίνηση και στον χορό.
Εργαστήριο χορού για νήπια και τους γονείς τους, από την Σάνια Στριμπάκου στην Costa Navarino.
Εργαστήριο χορού για άτομα με αναπηρία από την Ειρήνη Κουρούβανη και τη Βενετσιάνα Καλαμπαλίκη.
Εργαστήριο για παιδιά 8+, σε συνεργασία, για έκτη συνεχή χρονιά, με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με τις Ελένη Μάρκου και Όλια Ντακογιάννη.
ΦΩΤΟ: Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας
Ε.Μ.