Για την ψηφιοποίηση και την αξιοποίηση τεχνολογικών εργαλείων στον τομέα της υγείας μιλάει σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ Νίκη Τσούμα. Όπως λέει: «Ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας και το ψηφιακό βιβλιάριο παιδιού είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς η τεχνολογία μετατρέπεται σε πράξη για τον πολίτη» και εξηγεί γιατί είναι σημαντική η υλοποίησή τους για τον ασθενή, τον γιατρό αλλά και το ίδιο το σύστημα. Η κ. Τσούμα τονίζει ότι ο πολίτης σήμερα έχει στη διάθεσή του μια σειρά εφαρμογών και εργαλείων – την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τον Εθνικό Φάκελο Υγείας, το myHealth και το myHealthDoc, το ηλεκτρονικό βιβλιάριο υγείας παιδιού, τα μητρώα ασθενών, τα ηλεκτρονικά ραντεβού, την ενίσχυση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων. Και, όπως υπογραμμίζει, αυτή η αλλαγή είναι «ήδη μετρήσιμη – εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες της εφαρμογής myHealth, εκατομμύρια αιτήματα άντλησης δεδομένων, 3,6 εκατ. πολίτες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα “Προλαμβάνω” με πάνω από 850.000 μαστογραφίες και σχεδόν 1,6 εκατ. καρδιολογικές εξετάσεις. Ποιοτικά, έχουμε λιγότερη ταλαιπωρία, μικρότερους χρόνους αναμονής, καλύτερη πληροφόρηση, περισσότερη διαφάνεια». Αναφορικά με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και την προστασία των δεδομένων υγείας η Νίκη Τσούμα καθησυχάζει ότι «η ΗΔΙΚΑ επενδύει σε ασφαλή συστήματα, διαλειτουργικότητα με διεθνή πρότυπα και συνεργασία με ρυθμιστικές αρχές ώστε η τεχνολογία να είναι διαφανής και εξηγήσιμη. Το τρίπτυχο είναι: ασφάλεια, διαφάνεια, ανθρωποκεντρική χρήση».
Ο τελικός σκοπός της προσπάθειας εκσυγχρονισμού στον τομέα της Υγείας είναι να φτάνουν υπηρεσίες ποιότητας σε κάθε πολίτη, σε κάθε περιοχή, με σεβασμό στον άνθρωπο και με όπλα την τεχνολογία και τη συνεργασία. Η επόμενη μέρα της υγείας θα είναι ψηφιακή, αλλά πάνω από όλα θα είναι ανθρώπινη, καταλήγει η διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ.
Ακολουθεί η συνέντευξη της Νίκης Τσούμα, διευθύνουσας συμβούλου της ΗΔΙΚΑ στο Αθηναΐκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων
Κα Τσούμα, πόσο αλλάζει την καθημερινότητα ασθενών αλλά και ιατρικού προσωπικού ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας και το ψηφιακό βιβλιάριο; Και τι σημαίνει αυτό για το ίδιο το σύστημα υγείας; Να περιμένουμε και άλλα τεχνολογικά εργαλεία;
Ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας και το ψηφιακό βιβλιάριο παιδιού είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς η τεχνολογία μετατρέπεται σε πράξη για τον πολίτη. Για τον ασθενή, σημαίνουν άμεση, ασφαλή και οργανωμένη πρόσβαση σε εξετάσεις, συνταγές, εμβολιασμούς, ραντεβού. Για τον γιατρό, ένα αξιόπιστο και πλήρες ιστορικό που μειώνει τα κενά πληροφόρησης και διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων. Για το ίδιο το σύστημα, σημαίνουν λιγότερη γραφειοκρατία, λιγότερα λάθη, περισσότερη ταχύτητα. Αυτή η κατεύθυνση δεν σταματά εδώ – προχωρούμε σε νέες υπηρεσίες που αξιοποιούν big data, τεχνητή νοημοσύνη και διαλειτουργικότητα για να ενισχυθεί η πρόληψη, η θεραπεία και η διαχείριση πόρων.
Τι εργαλεία επικοινωνίας ή λειτουργικά μέτρα έχετε αναπτύξει ώστε να μην μείνει ο ψηφιακός φάκελος απλώς «ένα σύστημα» αλλά να γίνει «σύμμαχος» στην καθημερινότητα;
Η τεχνολογία δεν έχει αξία αν μένει «στα χαρτιά». Για αυτό, επενδύσαμε σε φιλικές εφαρμογές όπως το myHealth και το myHealthDoc, που φέρνουν τον φάκελο υγείας κυριολεκτικά στο κινητό του πολίτη και στη διάθεση του γιατρού. Προβλέψαμε ενημερωτικές καμπάνιες, υποστήριξη με οδηγίες και συχνές ερωτήσεις, δράσεις τηλεϊατρικής, αλλά και ψηφιακούς βοηθούς γιατρών με στοιχεία AI. Ο στόχος είναι οι υπηρεσίες να βρίσκουν τον πολίτη – και όχι ο πολίτης να ψάχνει τις υπηρεσίες.
Μπορείτε να μας παρουσιάσετε όλο το πλέγμα έργων που έχει υλοποιήσει ή σχεδιάζει η ΗΔΙΚΑ; Τι έχει γίνει μέχρι τώρα – πού βρισκόμαστε και ποιοι είναι οι στόχοι του επόμενου διαστήματος;
Σήμερα, ο πολίτης έχει στη διάθεσή του μια σειρά εφαρμογών και εργαλείων – την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τον Εθνικό Φάκελο Υγείας, το myHealth και το myHealthDoc, το ηλεκτρονικό βιβλιάριο υγείας παιδιού, τα μητρώα ασθενών, τα ηλεκτρονικά ραντεβού, την ενίσχυση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων. Σημαντική καινοτομία αποτελεί το NCPeHealth που ενώνει ψηφιακά την Ελλάδα με την Ευρώπη στην υγεία. Για το επόμενο διάστημα προχωρούμε σε πολυεπίπεδη διαλειτουργικότητα, ομογενοποίηση συστημάτων νοσοκομείων και η Τεχνητή Νοημοσύνη να γίνει “αξιόπιστη υποστήριξη” για κρίσιμες ιατρικές αποφάσεις, πάντα με σεβασμό στην ανθρώπινη ευθύνη και τη δεοντολογία.
Μπορείτε να αποτιμήσετε ποσοστικά αλλά και ποιοτικά την επίδραση της ψηφιοποίησης και της αξιοποίησης τεχνολογικών εργαλείων στον τομέα της υγείας;
Η αλλαγή είναι ήδη μετρήσιμη – εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες της εφαρμογής myHealth, εκατομμύρια αιτήματα άντλησης δεδομένων, 3,6 εκατ. πολίτες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Προλαμβάνω» με πάνω από 850.000 μαστογραφίες και σχεδόν 1,6 εκατ. καρδιολογικές εξετάσεις. Ποιοτικά, έχουμε λιγότερη ταλαιπωρία, μικρότερους χρόνους αναμονής, καλύτερη πληροφόρηση, περισσότερη διαφάνεια. Οι γιατροί και οι νοσηλευτές επικεντρώνονται στην ουσία – τη φροντίδα – και λιγότερο στη γραφειοκρατία.
Πώς σχεδιάζετε να αντιμετωπίσετε τους προβληματισμούς από τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και τη συγκέντρωση προσωπικών δεδομένων χιλιάδων ασθενών; Υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας;
Η ΤΝ προσφέρει τεράστιες δυνατότητες – από την εξατομικευμένη ιατρική μέχρι την πρόβλεψη επιδημιών. Όμως, δεν αντικαθιστά τον γιατρό· λειτουργεί ως εργαλείο στα χέρια του. Τα δεδομένα υγείας προστατεύονται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς κανόνες, ενώ ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας ενισχύει τον έλεγχο των πολιτών στα δικά τους δεδομένα. Η ΗΔΙΚΑ επενδύει σε ασφαλή συστήματα, διαλειτουργικότητα με διεθνή πρότυπα και συνεργασία με ρυθμιστικές αρχές ώστε η τεχνολογία να είναι διαφανής και εξηγήσιμη. Το τρίπτυχο είναι: ασφάλεια, διαφάνεια, ανθρωποκεντρική χρήση.
Από την εμπειρία σας, ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε σε όλα τα επίπεδα;
Κάθε μεγάλη αλλαγή συναντά προκλήσεις όπως τεχνικές δυσκολίες, ανάγκη εκπαίδευσης προσωπικού, διαφορετικά επίπεδα ψηφιακής ετοιμότητας νοσοκομείων, ακόμη και αντιστάσεις σε νέες πρακτικές. Η ομογενοποίηση συστημάτων στα νοσοκομεία, η ψηφιοποίηση παλαιών αρχείων και η διασφάλιση ότι οι νέες πλατφόρμες θα διευκολύνουν τους γιατρούς. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ήταν ζητήματα που απαιτούσαν χρόνο και σχεδιασμό. Μέσα από συνεργασία με Υπουργεία, επαγγελματίες υγείας και τεχνολογικούς φορείς, ξεπεράσαμε πολλά από αυτά και προχωράμε πιο γρήγορα.
Είστε αισιόδοξη για τη συνέχιση αυτής της πορείας και ποιος μπορεί να είναι τελικά ο στόχος όλης της προσπάθειας εκσυγχρονισμού;
Ναι, αισιοδοξώ. Διότι έχουμε πλέον εμπειρία, υποδομές και πολιτική βούληση. Στόχος μας είναι ένα κοινωνικό κράτος πιο λειτουργικό, διαφανές, αποτελεσματικό· μια δημόσια υγεία που δεν θα υστερεί απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις. Ο τελικός σκοπός είναι να φτάνουν υπηρεσίες ποιότητας σε κάθε πολίτη, σε κάθε περιοχή, με σεβασμό στον άνθρωπο και με όπλα την τεχνολογία και τη συνεργασία. Η επόμενη μέρα της υγείας θα είναι ψηφιακή, αλλά πάνω από όλα θα είναι ανθρώπινη.
Η φωτογραφία που επισυνάπτεται έχει παραχωρηθεί από την κ. Τσούμα για χρήση στο ΑΠΕ ΜΠΕ