Σε μία χώρα που απαγορεύονται οι καμπύλες και που επιτρέπονται μόνο οι τέσσερις γωνίες στα σχήματα, όσοι δεν έχουν το «σωστό» σχήμα μπαίνουν στο περιθώριο. Η Τετραγωνία είναι η φανταστική χώρα όπου ταξίδεψαν μαθητές και μαθήτριες από έντεκα δημοτικά σχολεία της Αττικής, κατά τη σχολική χρονιά που μόλις ολοκληρώθηκε, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος των Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, «3ο κουδούνι όπερα».
Διακόσια παιδιά και τριάντα εκπαιδευτικοί βρέθηκαν στην κύρια σκηνή της ΕΛΣ και μετέφεραν το κοινό σε έναν προορισμό όπου η αποδοχή, η αλληλεγγύη και η ισότητα είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Στην παράσταση «Ταξίδι στη Χώρα των Άσχημων», που παρουσιάστηκε στις αρχές Ιουνίου, η διαδρομή ξεκίνησε από έναν αλλόκοτο κόσμο, την Τετραγωνία, όπου τα συναισθήματα και οι αποκλίσεις έχουν καταργηθεί για χάρη της κανονικότητας και της ομοιομορφίας. Όλα είναι τετράγωνα στην Τετραγωνία, ακόμα και τα συναισθήματα. Μέσα σε αυτό το μονότονο περιβάλλον, τρία παιδιά ασύμβατα με τους κανόνες αυτού του κόσμου κίνησαν για ένα ταξίδι αναζήτησης του Άλλου – του απρόβλεπτου, του αστείου, του αληθινού. Μέσα από την πύλη ενός… ψυγείου παγωτών φτάνουν στην εξωπραγματική Χώρα των Άσχημων και ανακαλύπτουν έναν κόσμο που δεν είχαν ποτέ φανταστεί.
Οι έννοιες του «κανονικού» και του «ά-σχημου», εκείνου δηλαδή που δεν έχει σχήμα, τέθηκαν στο επίκεντρο, όπως και επίκαιρα ερωτήματα σχετικά με τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, δοσμένα με χιούμορ και φαντασία.
«Θέλει θάρρος και ψυχή να είσαι ο εαυτός σου», τραγούδησαν τα παιδιά δίνοντας έτσι το βασικό μήνυμα της παράστασης, σύμφωνα με την Αντριάνα Μίνου, η οποία υπέγραψε την πρωτότυπη ιστορία και το λιμπρέτο. «Η ανάγκη να είμαστε ο εαυτός μας, το να είμαστε ελεύθεροι να είμαστε αυτό που είμαστε», αυτό είναι που ήθελα να υπογραμμίσω μέσα από το έργο», ανέφερε σχετικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Όπως τόνισε, το «Ταξίδι στη Χώρα των Άσχημων» είναι μια ιστορία για τη διαφορετικότητα, την ανάγκη να ανήκουμε και το θάρρος που χρειάζεται για να είμαστε ο εαυτός μας. «Στο επίκεντρο είναι η αξία της αποδοχής, της αλληλεγγύης, της ισότητας αλλά και της κριτικής σκέψης πάνω στα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και όλα αυτά που δεχόμαστε τυφλά, απλώς επειδή έτσι έχουμε μάθει κι όχι επειδή κάνουν τη ζωή μας καλύτερη. Μέσα από ένα έργο γεμάτο χιούμορ και φαντασία, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με αυτά τα -πολύ επίκαιρα σήμερα- ζητήματα. Ίσως το Ταξίδι στη Χώρα των Άσχημων να είναι και γι’ αυτά ένα ταξίδι προς την αυτογνωσία, την πιο βαθιά κατανόηση του κόσμου και την ελπίδα για μια κοινωνία με πιο ανοιχτά μυαλά», κατέληξε.
Η μουσική σύνθεση δομήθηκε πάνω σε έναν διάλογο ανάμεσα σε αντιθέσεις και με αυτόν τον τρόπο λειτουργεί ως δραματουργικός καθρέφτης της δράσης. «Θέλησα να ερμηνεύσω μουσικά τη διαφορετικότητα», εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο συνθέτης, Τρέβορ Γκραλ. «Για αυτό στο έργο συνυπάρξουν διάφορα στιλ μουσικών προσεγγίσεων. Και κλασική μουσική και τζαζ και τανγκό και ποπ και βιντεοπαιχνίδι». Όσο για το εάν ήταν δύσκολο για τα παιδιά να μάθουν τη μουσική, ο κ. Γκραλ σημείωσε ότι βασικός του στόχος ήταν να γράψει μελωδίες που να μπορούν να τραγουδήσουν όλα τα παιδιά. «Η πρόκληση ήταν να γράψω κάτι απλό, αλλά όχι απλοϊκό», τόνισε.
Ένα έργο για όσους δε χωρούν σε τέσσερις γωνίες
Το «Ταξίδι στη Χώρα των Άσχημων» δεν είναι ένα έργο για άψογα παιδιά και τέλειους ενήλικες. Είναι ένα έργο αφιερωμένο σε όλους εκείνους που δεν χωρούν «μέσα σε τέσσερις γωνίες ορθές». Και, όχι τυχαία, στο επίκεντρο της παράστασης ήταν τα παιδιά του 1ου Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Περιστερίου.
«Η πρόκληση -μιας και το έργο μιλά για τη διαφορετικότητα- ήταν να φτάξουμε έναν χώρο ελευθερίας, όπου όντως να χωρούν τα απρόβλεπτα, κάθε φωνή και κάθε σώμα έχει χώρο να υπάρξει όπως είναι, με ατέλειες και στιγμές αμηχανίας και να ειπωθεί η ιστορία», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η σκηνοθέτις, Θεανώ Μεταξά. «Δεν προσπαθήσαμε να συγχρονιστούμε, αλλά να συνυπάρξουμε. Θελήσαμε να αφήσουμε χώρο στο ανοίκειο και στην αυθόρμητη έκφραση».
Η πρόταση για συμμετοχή του 1ου Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Περιστερίου στο πρόγραμμα «3ο Κουδούνι Όπερα» ήταν αυτονόητη για τους εκπαιδευτικούς του σχολείου.
«Το σχολείο μας πάντα είναι ανοικτό σε πολλές δράσεις. Θέλουμε τα παιδιά και οι γονείς να έχουν ανοικτούς ορίζοντες. Επομένως, όταν ενημερωθήκαμε για την ύπαρξη αυτού του προγράμματος, δεν υπήρξε δεύτερη σκέψη. Ήταν αυτονόητο για εμάς ότι θα είμαστε κι εμείς εδώ. Είναι αυτονόητο ότι τα παιδιά μας θα είναι μέσα σε ό,τι μπορεί να μας προσφέρει η κοινωνία από δράσεις και πολιτισμό. Είμαστε εκεί και θα είμαστε εκεί». Αυτό εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του σχολείου, Θεοδώρα Βόλτση.
Μάλιστα, εκτός από τα παιδιά που επιλέχθηκαν για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα –και εν τέλει να συμμετάσχουν και να πρωταγωνιστήσουν στην παράσταση– το σύνολο των παιδιών του δημοτικού έκανε το ταξίδι στη χώρα των Άσχημων. «Όλα τα παιδιά στο σχολείο μας ξέρουν να τραγουδούν την Τετραγωνία, το “Να είσαι εσύ τόσο εσύ”. Αυτός ήταν ο σκοπός μας, όλο το σχολείο να “χτυπά” στην καρδιά της Λυρικής. Δεν είναι μόνο τα 5-10 παιδιά που είναι επί σκηνής, είναι πενήντα», εξήγησε.
« Ήταν μία μοναδική, ξεχωριστή εμπαιρεία, γεμάτη ζωή. Ένα άνοιγμα και ψυχής και μυαλού, τόσο για τα παιδιά, για τους εκπαιδευτικούς, όσο και για τους γονείς και την τοπική μας κοινωνίας. Είναι μοναδικό να ακούς ότι το 1ο ειδικό Περιστερίου συμμετέχει σε παράσταση στην ΕΛΣ», κατέληξε η κ. Βόλτση.
Αναλυτικά, τα σχολεία που συμμετείχαν στο πρόγραμμα από τον Οκτώβριο του 2024 έως και τον Μάιο του 2025 ήταν τα: 1ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Περιστερίου, 1ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Χαλανδρίου, 10ο Δημοτικό Σχολείο Χαϊδαρίου, 2ο Δημοτικό Σχολείο Αιγάλεω «Νίκος Γκάτσος», 29ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών «Νίκος Γκάτσος», 4ο Δημοτικό Σχολείο Περιστερίου, 54ο Δημοτικό Σχολείο Πειραιά, 7ο Δημοτικό Σχολείο Γλυφάδας, 8ο Δημοτικό Σχολείο Δάφνης, 85ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας, 9ο Δημοτικό Σχολείο Γλυφάδας.
Λίγα λόγια για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Η παράσταση «Ταξίδι στη Χώρα των Άσχημων» ήταν το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα του εκπαιδευτικού προγράμματος «3ο Κουδούνι Όπερα», το οποίο υλοποιήθηκε για πέμπτη συνεχή χρονιά με την ευγενική χορηγία της Πειραιώς.
Το «3ο Κουδούνι Όπερα» αποτελεί ένα καλλιτεχνικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα μουσικού θεάτρου διάρκειας οκτώ μηνών με διαχρονική παρουσία στον προγραμματισμό των Εκπαιδευτικών & Κοινωνικών Δράσεων της ΕΛΣ. Φιλοδοξεί να εισάγει δασκάλους και μαθητές στην καλλιτεχνική διεργασία της προετοιμασίας και της παρουσίασης ενός σύγχρονου έργου μουσικού θεάτρου, μέσα από μια σειρά εργαστηρίων που αξιοποιούν σύγχρονα και καινοτόμα εργαλεία και διαρκούν ένα σχολικό έτος. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να εξοικειωθούν και να πειραματιστούν με πρακτικές της όπερας και του μουσικού θεάτρου με στόχο την προαγωγή της εμπειρικής μάθησης, τη μετάδοση γνώσεων και την καλλιέργεια δεξιοτήτων κατάλληλων να ενσωματωθούν στον κορμό της σχολικής διδασκαλίας.
Αθηνά Καστρινάκη
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ/ΜΑΝΙΑ ΜΟΥΡΟΥΣΙΔΟΥ