* Της Κατερίνας Κατσούλη, ESG & Sustainability Principal της Grant Thornton στην Ελλάδα
Στα τέλη Φεβρουαρίου δημοσιεύθηκε η πρόταση Omnibus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απλούστευση των εταιρικών υποχρεώσεων, που εισήγαγε η γνωστή οδηγία CSRD (η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον ν.5164/2024).
Το γεγονός αυτό ήρθε αμέσως μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (η Συμφωνία του Παρισίου έθεσε ως παγκόσμιο στόχο τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας της γης στον 1,5 βαθμό κελσίου και έχει γίνει αποδεκτή από την πλειοψηφία των χωρών).
Σύμπτωση; Μάλλον όχι.
Από την ημερομηνία δημοσίευσης της Omnibus έως σήμερα, έχει παρατηρηθεί στα social media και στις ποικίλες δημοσιεύσεις σχετικά με το θέμα αυτό, ένα κύμα απογοήτευσης. Η αντίδραση από τους υποστηρικτές της βιωσιμότητας, τις ΜΚΟ και τους ενδιαφερόμενους πολίτες ήταν έντονη. Καταγράφεται πολύ μεγάλη απογοήτευση γιατί μέσω της Omnibus, η ΕΕ ουσιαστικά οπισθοδρομεί, διαγράφει μια πολύ σημαντική πορεία προς έναν βιώσιμο τρόπο ανάπτυξης, ο οποίος δρομολογεί την ανάπτυξη νέων καινοτόμων τεχνολογιών.
Να υπενθυμίσουμε πως ο κύριος στόχος της CSRD ήταν να εναρμονίσει και να βελτιώσει τη διαθεσιμότητα αξιόπιστων, συγκρίσιμων και τυποποιημένων πληροφοριών ESG / βιωσιμότητας, οι οποίες απαιτούνται για την προώθηση της βιώσιμης χρηματοδότησης.
Οι εκθέσεις βιωσιμότητας που απαιτεί η CSRD (και ο νόμος 5164/2024 στην Ελλάδα), μαζί με τις πρακτικές διαχείρισης των επιπτώσεων που υποστηρίζει, ενισχύει τη μακροπρόθεσμη οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων. Η ευρεία εφαρμογή αυτών των πρακτικών που εισήγαγε η CSRD θα συνιστούσε βασικό μοχλό ανθεκτικότητας και ανάπτυξης σε όλη την ευρωπαϊκή οικονομία.
Βασικά σημεία της πρότασης Omnibus αποτελούν:
Α. Σχετικά με τις Εκθέσεις Βιωσιμότητας βάσει της CSRD
- Προτείνεται αλλαγή στο πεδίο εφαρμογής: Το όριο εφαρμογής έχει μετατοπιστεί από εταιρείες με 250+ εργαζομένους σε εταιρείες με περισσότερους από 1.000 εργαζομένους και κύκλο εργασιών 450 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό ουσιαστικά αφήνει εκτός υποχρέωσης περίπου το 85% των επιχειρήσεων.
- Προτείνεται η κατάργηση των κλαδικών προτύπων (είναι υπό ανάπτυξη ακόμα, δεν έχουν δημοσιευθεί)
- Παράταση στην εφαρμογή: προτείνεται για τις εταιρείες που έχουν την υποχρέωση να υποβάλουν εκθέσεις βιωσιμότητας το 2026 να μετατεθεί κατά δύο χρόνια αργότερα.
Β. Αναφορικά με την επερχόμενη Οδηγία CSDDD – δέουσας επιμέλειας ως προς τη βιωσιμότητα των εταιρειών
- Περιορισμός στις εκτιμήσεις κινδύνου: Οι εταιρείες προτείνεται να υποχρεούνται να αξιολογούν τους κινδύνους μόνο από τους άμεσους προμηθευτές τους, αφήνοντας ανεξέλεγκτες τις ευρύτερες αλυσίδες εφοδιασμού.
- Μειωμένη συχνότητα ελέγχου: Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της προμηθευτικής αλυσίδας προτείνεται να μειωθεί από τις ετήσιες επιθεωρήσει που απαιτούσε η CSRDDD, σε μόλις μία φορά κάθε πέντε χρόνια.
- Έλλειψη επιβολής: Οι εταιρείες δεν θα υποχρεούνται να καταγγείλουν συμβάσεις με μη συμμορφούμενους προμηθευτές, αποδυναμώνοντας τη λογοδοσία.
- Εξάλειψη της αστικής ευθύνης: Η κατάργηση των κυρώσεων σημαίνει ότι οι εταιρείες δεν αντιμετωπίζουν συνέπειες για μη συμμόρφωση.
- Περιορισμοί: Απαγορεύεται στα κράτη μέλη να θεσπίζουν αυστηρότερους νόμους δέουσας επιμέλειας, περιορίζοντας έτσι κάθε δυνητική πρόοδο.
- Παράταση στην εφαρμογή: Προτείνεται οι νέοι κανονισμοί να μην τεθούν σε ισχύ μέχρι το 2028.
Επιπλέον αλλαγές προτείνονται και για τον Κανονισμό της ΕΕ για την ταξινομία. Οι σημαντικότερες από αυτές οδηγούν στον περιορισμό του πεδίου εφαρμογής του Κανονισμού κατά 80%, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με αύξηση των πρακτικών greenwashing, καθώς οι εταιρείες εκμεταλλεύονται τα κενά για να αποφύγουν την πραγματική λογοδοσία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι προς το παρόν, αυτή είναι μια πρόταση. Βρίσκεται ακόμη στα αρχικά στάδια της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, η οποία είναι μακρά και πολύπλοκη. Περιλαμβάνει λεπτομερείς συζητήσεις και διαπραγματεύσεις, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντικές προσαρμογές στην τελική έκδοση, η οποία θα δοθεί προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Την 1η Απριλίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το αίτημα για αντιμετώπιση της πρότασης omnibus με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Σήμερα 3 Απριλίου θα τεθεί προς ψήφιση, το «σταμάτημα» της εφαρμογής της CSRD. Εάν η απόφαση είναι να σταματήσει το ρoλόϊ (stop the clock) της εφαρμογής, θα ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες από τους νομοθέτες για τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου της Οδηγίας που θα πάει για ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και αναμένονται άκρως ενδιαφέρουσες!