Σε έξι χώρες της Κεντρικής- Ανατολικής Ευρώπης που επισκέφθηκε το χαμηλό βαρομετρικό «Μπόρις» μέσα στον Σεπτέμβριο, προκάλεσε πρωτοφανείς, συνεχείς και «αποκαλυπτικές» βροχοπτώσεις και καταστρεπτικές πλημμύρες επί τέσσερις μέρες, στοιχίζοντας τη ζωή τουλάχιστον 24 ανθρώπων: η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Τσεχία και η Σλοβακία.
Τα πλάνα από τις πλημμύρες έδειξαν χείμαρρους νερού να μπαίνουν στους δρόμους των πόλεων και κωμοπόλεων, παρασύροντας τα πάντα στον δρόμο τους και υπερκαλύπτοντας τις στέγες των σπιτιών. Ο δήμαρχος του Γαλατσίου στη Ρουμανία, όπου καταστράφηκαν περίπου πεντέμισι χιλιάδες σπίτια περιέγραψε τα όσα συνέβησαν στην πόλη του ως «καταστροφή επικών διαστάσεων». Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι χρειάστηκε να μετακινηθούν για να σωθούν.
«Αντιμετωπίζουμε ξανά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που είναι όλο και πιο παρούσες στην ευρωπαϊκή ήπειρο», τόνισε ο Πρόεδρος της Ρουμανίας Κλάους Γιοχάνις.
Οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι ακόμα απολύτως βέβαιοι για το αν οι συγκεκριμένες πλημμύρες οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Οι προβλέψεις της κλιματολογίας έχουν στατιστικό και όχι ντετερμινιστικό χαρακτήρα, μπορούμε να μιλήσουμε για την πιθανότητα να υπάρξουν ισχυρές βροχοπτώσεις, αλλά το να εξετασθεί αν κάθε μία ισχυρή βροχόπτωση, πέραν του κανονικού, οφείλεται στην κλιματική αλλαγή και δεν συνιστά μια τυχαία στατιστική ακρότητα προϋποθέτει σοβαρή και χρονοβόρα επιστημονική εργασία. Βέβαια, είναι απίθανο αν ρίχνεις ένα νόμισμα να έρχεται διαρκώς «γράμματα» και, επομένως, είναι πιθανότατο, πρακτικά βέβαιο, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ακραίων καιρικών φαινομένων που εμφανίζονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα παγκοσμίως οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, πόσο μάλλον που την εμφάνισή τους την έχει προβλέψει η επιστήμη της κλιματολογίας.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι επιστήμονες του World Weather Attribution υπολόγισαν ότι η παγκόσμια υπερθέρμανση κάνει την ακραία βροχή που σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο στην Ευρώπη δύο φορές πιο πιθανή, αλλά και αυξάνει την ένταση της βροχόπτωσης κατά 7%. Όπως τόνισε ο Μπογκντάν Τσοζνίκι Chojnicki, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο Επιστημών της Ζωής του Πόζναν και εκ των συγγραφέων της μελέτης, «αν οι άνθρωποι συνεχίσουν να γεμίζουν την ατμόσφαιρα με καυσαέρια ορυκτών καυσίμων, η κατάσταση θα γίνει πιο σοβαρή».
Ήδη γίνεται πιο σοβαρή, και στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Αυτό το καλοκαίρι στην Ευρώπη σημειώθηκαν ισχυροί καύσωνες και θανατηφόρες πυρκαγιές σε χώρες όπως η Πορτογαλία. Αναφερόμενος στις πλημμύρες της Κεντρο-Ανατολικής Ευρώπης, ο επίτροπος για τη διαχείριση κρίσεων της ΕΕ Γιάνες Λέναρτσιτς δήλωσε: «Μην κάνετε λάθος. Αυτή η τραγωδία δεν είναι μια ανωμαλία. Γίνεται τάχιστα η νόρμα του κοινού μας μέλλοντος».
Η World Weather Attribution, ήδη από το 2021, είχε υπογραμμίσει ότι η κλιματική κρίση κάνει πιο πιθανή ακραία έντονες πλημμύρες στην Ευρώπη. Η καταιγίδα του Σεπτεμβρίου ακολούθησε το θερμότερο καλοκαίρι που έχει ποτέ καταγραφεί. Ο Πολωνός συγγραφέας Μάτιου Τοντ «βγήκε στα κάγκελλα» καταγγέλλοντας τον ρόλο των ΜΜΕ και των Αρχών που «πνίγουν» ή υποβαθμίζουν τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για το επερχόμενο κλιματικό χάος.
Βέβαια, υπάρχει και κάτι καλό στην υπόθεση. Παρά τις μεγάλες ζημιές και τους θανάτους, τα αποτελέσματα είναι πολύ μικρότερα αυτών που θα είχαμε με την ίδια καταιγίδα πριν από είκοσι χρόνια. Οι επενδύσεις στις υποδομές και οι μεγάλες επιτυχίες των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης έχουν παίξει τον ρόλο τους. Όταν οι μετεωρολόγοι αντιλαμβάνονται το πότε και πού θα εμφανισθεί ένα πρόβλημα, πόσο θα βρέξει, μπορούν να ενημερώσουν τις τοπικές αρχές και την πυροσβεστική υπηρεσία και να εκκενώσουν κατοίκους από επικίνδυνες περιοχές. Μερικές από τις χώρες έχουν επίσης κάνει μεγάλες επενδύσεις σε αντιπλημμυρικά έργα, όπως η Αυστρία που έχει ένα μεγάλο σχέδιο αποθήκευσης του νερού γύρω από τη Βιέννη για να μην την πλημμυρίσει. Μια άλλη τακτική είναι η διακοπή της ανάπτυξης σε ορισμένες πεδιάδες ώστε το νερό να διοχετεύεται εκεί που δεν υπάρχει τίποτα να καταστραφεί και κανένας να πνιγεί.
Όσο βέβαια εντείνεται η κλιματική κρίση αυξάνεται και το ύψος των επενδύσεων σε υποδομές για να αντιμετωπιστούν όσο είναι δυνατό τα αποτελέσματά της. Κινδυνεύουμε να καταλήξουμε έτσι σαν «ο σκύλος που κυνηγάει την ουρά του». Χρειάζεται να αντιμετωπιστεί το αίτιο, αλλά δεν υπάρχει προς το παρόν επαρκής πολιτική πίεση προς αυτή την κατεύθυνση στη Δύση, που είναι και από τους κύριους καταναλωτές ορυκτών καυσίμων και ρυπαντές παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάνει προεκλογική καμπάνια υποσχόμενος να άρει όλες τις απαγορεύσεις για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος τόσο από τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων, όσο και την πυρηνική βιομηχανία και φυσικά έχει σε αντάλλαγμα την ενθουσιώδη υποστήριξή τους . Οι θέσεις αυτές του Τραμπ έσπρωξαν την ηθοποιό και ακτιβίστρια Τζέιν Φόντα να θυμηθεί την εποχή που πρωταγωνιστούσε στο κίνημα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ και να ξεκινήσει, παρά τις όποιες διαφορές της με την Χάρρις, καμπάνια κατά του Τραμπ με το σύνθημα «Κρίνεται η τύχη του πλανήτη» (https://www.commondreams.org/news/jane-fonda-2024).
(*) Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου.