Το χωριό Μπόζεντσι κοντά στο Γκάμπροβο – ο μόνος οικισμός στη Βουλγαρία που έχει διατηρήσει πλήρως την ατμόσφαιρά του από την περίοδο της Εθνικής Αναγέννησης του 19ου αιώνα, γιορτάζει την 60ή επέτειο του χαρακτηρισμού του ως αρχιτεκτονικό ιστορικό καταφύγιο.
Το χωριό αυτό στην κεντρική Βουλγαρία οφείλει την ιδιότητά του της χρονοκάψουλας σε μια ιδιόμορφη σύγκλιση ιστορικών περιστάσεων. Το Μπόζεντσι ήκμασε τον 18ο και τον 19ο αιώνα, όταν ήταν ένα πολυσύχναστο κέντρο χειροτεχνιών με 100 σπίτια και πληθυσμό 500 κατοίκων. Οι έμποροί του πήγαιναν τα εμπορεύματά τους σε όλα τα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ρωσίας, της Αυστροουγγαρίας, της Ιταλίας και άλλων χωρών. Ωστόσο, μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την οθωμανική κυριαρχία το 1878, οι ντόπιοι μετακόμισαν μαζικά στο Γκάμπροβο και η πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του οικισμού σταμάτησε.
Σύμφωνα με τον θρύλο, το Μπόζεντσι ιδρύθηκε το 1393 από έναν βογιάρο (μέλος της ανώτερης φεουδαρχικής τάξης) που λεγόταν Μπόζανα, ο οποίος κατέφυγε εκεί όταν δραπέτευσε με την οικογένειά του από την πολιορκία της πρωτεύουσας Τάρνοβο κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης της Βουλγαρίας. Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε μια δασική περιοχή στις βόρειες πλαγιές της οροσειράς του Αίμου, στις όχθες ενός μικρού ποταμού.
Η Κρατική Επιτροπή Κατασκευής και Αρχιτεκτονικής παρατήρησε τη μοναδική ατμόσφαιρα του Μπόζεντσι και αποφάσισε να το χαρακτηρίσει αρχιτεκτονικό ιστορικό καταφύγιο, από τις 6 Σεπτεμβρίου 1964.
Θαυμάσια αρχιτεκτονικά ορόσημα εκείνης της εποχής μπορεί να επισκεφθεί κανείς στο Μπόζεντσι. Αρκετά σπίτια έχουν μετατραπεί σε μουσεία όπως το The Baba Rayna Museum House που είναι ένα από τα παλαιότερα που σώζονται στο χωριό, χτισμένο το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Το Μουσείο Dancho Popa, που χρονολογείται από τις αρχές του 19ου αιώνα, ανήκε σε έναν από τους πλουσιότερους τοπικούς εμπόρους μαλλιού και δέρματος. Τώρα φιλοξενεί μια εθνογραφική έκθεση από τον 19ο αιώνα. Το Mengemata, επίσης από την αρχή του 19ου αιώνα. Το The Old School, χτισμένο το 1870, χρησιμοποιείται ως χώρος για προσωρινές εκθέσεις.
BTA Archives Photo/Ruslan Donev