*Της Ελένης Καραμαλέγκου, Group Director of Social & Influencer του Mediaκού ομίλου SKY & μέλους της ΓΣ της ActionAid στην Ελλάδα
Αν και το φαινόμενο της βίας υπήρχε ανέκαθεν, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ραγδαία επιτάχυνση της κυβερνοβίας που μπορεί -μεταξύ άλλων- να πάρει τη μορφή της παρενόχλησης βάσει φύλου, διαδικτυακού εκφοβισμού, διαδικτυακής παρακολούθησης, επιθετικότητας, ακόμη και εξαναγκασμού. Βάσει ερευνών, το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα εμφανές στις μικρότερες ηλικίες και σε μεγάλο βαθμό επικεντρωμένο στις γυναίκες. Ως κυβερνοβία ορίζουμε την άσκηση βίας στον κυβερνοχώρο ή γενικά στο διαδίκτυο.
Σύμφωνα με έρευνα του The Economist, τουλάχιστον 1 στις 3 γυναίκες παγκοσμίως έχει υποστεί κυβερνοβία και το 85% των γυναικών έχουν γίνει μάρτυρας τουλάχιστον μιας μορφής διαδικτυακής βίας. Αντίστοιχα, κατά το Plan International, o αριθμός των γυναικών που έχουν υποστεί κυβερνοβία ξεπερνάει το 50% αν κοιτάξει κανείς τις νεαρότερες ηλικίες, που τείνουν να περνούν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με φετινή έρευνα του ΚΕΘΙ, 44% των εφήβων έχουν υποστεί παρενόχληση στον κυβερνοχώρο βάσει του φύλου τους.
Τα παραπάνω δεδομένα δεν είναι μόνο στατιστικά. Αντανακλούν μια πραγματικότητα που όσες και όσοι τη βιώνουμε την αντιλαμβανόμαστε εντονότερα. Λόγω επαγγελματικής φύσης, βλέπω καθημερινά πόσο άγρια και βάρβαρη μπορεί να γίνει η online ζωή.
Το διαδίκτυο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας – κοινωνικοποιούμαστε, διασκεδάζουμε, ενημερωνόμαστε, βρίσκουμε συντρόφους και εργασία μέσα από αυτό. Σκεφτείτε, λοιπόν, ένα τέτοιο περιβάλλον να «μαστίζεται» από βία με βάση το φύλο.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι πολυδιάστατη και πολύπλοκη. Αν και τεχνολογικές εξελίξεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη συνδράμουν στο γρήγορο εντοπισμό και αφαίρεση του επίμαχου περιεχομένου από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, δυστυχώς δεν προσφέρουν ολοκληρωτική επίλυση του προβλήματος. Βασικός λόγος για αυτό είναι ότι πολλές φορές δεν είναι ξεκάθαρο για τους χρήστες το τι ακριβώς είναι ή μπορεί να αποτελέσει διαδικτυακή βία προς μια γυναίκα. Έτσι, εκούσια ή ακούσια, έχουμε συμπεριφορές και δράσεις που αμβλύνουν το πρόβλημα.
Χρειάζεται επαρκές νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο με δυνατότητα γρήγορης προσαρμογής στις αλλαγές της τεχνολογίας και της κοινωνίας, κατάρτιση δασκάλων και καθηγητών στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση πιθανών περιπτώσεων διαδικτυακής βίας, υποστήριξη και εκπαίδευση γονέων και κηδεμόνων, εκπαίδευση των ίδιων των νεαρών ανθρώπων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στο πώς θα προστατεύσουν και πώς θα προστατευτούν από το φαινόμενο και -πάνω απ’ όλα- υποστήριξη των θυμάτων. Το εύρος του προβλήματος απαιτεί συνολική δράση και όλοι μας μπορούμε να συνδράμουμε στην επίλυσή του.
Τι κάνει η ActionAid
H ActionAid, με παρουσία στα ελληνικά σχολεία εδώ και σχεδόν 25 χρόνια, υλοποιεί προγράμματα ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, αναδεικνύει το ρόλο των έμφυλων στερεοτύπων στη διαμόρφωση των συνειδήσεων και δημιουργεί τις βάσεις ώστε να δημιουργηθούν ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες του αύριο. Αυτό γίνεται μέσα από projects που έχουν διακριθεί σε διεθνές επίπεδο (Traced), μέσα από τις υπηρεσίες της που παρέχονται στα δύο κέντρα της ActionAid σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά και μέσα από προγράμματα που υλοποιούνται τόσο σε πανελλαδικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο, μέσα από τα Κέντρα της.
Τη φετινή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών ας είμαστε ειλικρινείς και ας παραδεχτούμε ότι: Είμαστε η γενιά που μεγαλώσαμε με αναλογικά Μέσα και κάπου στην πορεία χρειάστηκε να προσαρμοστούμε στα ηλεκτρονικά, χωρίς να έχουμε πεπατημένη οδό. Είμαστε η γενιά που, είτε ως γονείς, είτε ως δάσκαλοι, μεγαλώνουμε και εκπαιδεύουμε παιδιά που έχουν πολύ μεγαλύτερη εξοικείωση με το διαδίκτυο και την τεχνολογία από εμάς, γεγονός που κατά κανόνα μας καθιστά λιγότερο «έμπιστους/ες» στα μάτια των νέων, κυριότερα δε, δεν ξέρουμε πού σταματάει το έργο του γονέα και πού αρχίζει το έργο του δασκάλου όσον αφορά την εκπαίδευση κατά της διαδικτυακής βίας. Θέλουμε να βοηθήσουμε και ξέρουμε ελάχιστα για το πώς. Είμαστε η εξαίρεση της εξαίρεσης, με τα ελάχιστα εφόδια και το πολύ μεγάλο καθήκον προς τις επόμενες γενιές. Σε αυτή τη μάχη, έχουμε δίπλα μας τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και έχουμε κάθε λόγο να αισιοδοξούμε για τη συνέχεια.