Στον Ορχομενό, κοντά στις Πηγές των Χαρίτων, εκεί από όπου ο Φρίξος και η Έλλη κατά τη μυθολογία θα ξεκινούσαν με το χρυσόμαλλο κριάρι το ταξίδι της διαφυγής τους από τη Βοιωτία, ο μικρός, τότε, Πέτρος Δήμου, έβοσκε τις αγελάδες του πατέρα του στον βαλτότοπο. Κάποιες φορές ψάρευε και με το αγκίστρι, κυπρίνους και κεφάλους. Αργότερα, ενήλικος πλέον, ο ίδιος δημιούργησε στο κανάλι της περιοχής μια σπάνια, για τα δεδομένα της Ελλάδας, ιχθυοκαλλιέργεια, που δεν φιλοξενείται σε τσιμεντόστερνες αλλά στη φυσική κοίτη που διατηρήθηκε και διαμορφώθηκε κατάλληλα με χαλίκι και άμμο, δίπλα στις δάφνες που φυτεύτηκαν για να προσφέρουν την πολύτιμη σκιά τους στις πέστροφες.
Σε αυτό το περιβάλλον, το νερό που ξεκινάει από τον Παρνασσό και ακολουθεί μια υπόγεια διαδρομή, ανάμεσα σε πετρώματα, λίμνες και γεωλογικούς σχηματισμούς, διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του, ενώ δεν θολώνει ποτέ γιατί δεν έχει φερτά υλικά. Είναι, παράλληλα, διαρκώς σε κίνηση καθώς αν έμενε στάσιμο θα αυξανόταν η θερμοκρασία του και τα ψάρια δεν θα είχαν το απαραίτητο οξυγόνο για να αφομοιώσουν την τροφή τους και να αναπτυχθούν σωστά. Οι μικροοργανισμοί, άλλωστε, που αναπτύσσονται χάρη στα υδροχαρή φυτά προσφέρουν στις πέστροφες ένα μέρος από τη φυσική τροφή τους. Εκείνες, πάλι, δεν συνωστίζονται, δεν στρεσάρονται από τυχόν έλλειψη οξυγόνου και οι συνθήκες που προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό το απολύτως φυσικό περιβάλλον διασφαλίζουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος.
«Όταν το ψάρι είναι ευτυχισμένο…»
«Όταν το ψάρι είναι ευτυχισμένο και έχει αυτά που θα ζητούσε από τη φύση όταν ήταν ελεύθερο, θα δώσει ό,τι καλύτερο», επισημαίνει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο κ. Δήμου, που παράγει στη μονάδα του καπνιστή και φιλεταρισμένη πέστροφα, προϊόν που παρουσιάζει μεγαλύτερη ζήτηση από την παραγωγή. Η πέστροφα πωλείται σε όλο τον χώρο της Ελλάδας, από τα νησιά ως την Ήπειρο και από τον βορρά ώς τον νότο, ενώ πριν από μερικά χρόνια εξαγόταν στη Γαλλία, την Ιταλία, την Αγγλία και τη Γερμανία. Όταν χρειάστηκε να ανανεωθούν οι αδειοδοτήσεις της ιχθυοκαλλιέργειας, οι πολυετείς διαδικασίες για την έγκριση των όρων περιβαλλοντικών επιπτώσεων, των υδροστατικών και υδραυλικών μελετών επηρέασαν αρνητικά τις εξαγωγές, ωστόσο τα σχέδια της μονάδας για το μέλλον προβλέπουν την επανεκκίνησή τους.
«Ξεκίνησα από ανάγκη»
Γυρνώντας στο παρελθόν, ο κ. Δήμου λέει ότι ήταν το τελευταίο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας με μικρά εισοδήματα και διηγείται: «ήμουν ο τελευταίος. Δεν είχε μείνει για μένα περιουσιακό στοιχείο, παρά μόνο τούτο εδώ. Είχα τελειώσει το Λύκειο του Ορχομενού, πήγα στρατιώτης. Τότε ένας φίλος μου πήγε στον Καναδά και τον παρακάλεσα να με βοηθήσει για να πάω και εγώ. Αυτό τελικά δεν έγινε και αποφασίσαμε να κάνουμε μια πεστροφοκαλλιέργεια. Όταν άρχισαν να γίνονται οι ιχθυοκαλλιέργειες στην Ήπειρο, είδαμε τι χρειάζεται και είπαμε να ξεκινήσουμε αυτή τη δουλειά οικογενειακά. Πήγα και σε άλλα μέρη στην Ελλάδα, όπου οι επιδοτήσεις ήταν μεγάλες, αλλά εγώ δεν είχα τα χρήματα που χρειάζονταν. Ξεκίνησα, από ανάγκη, με δύο αδέλφια, αλλά στη διαδρομή διαπίστωσα ότι δεν ταιριάζαμε στον χαρακτήρα και τους στόχους. Έτσι, από το ’73 και μετά άρχισα να λειτουργώ από μόνος μου, σε μια περιοχή που ήταν βαλτότοπος με βάτους, συκιές, αγροσυκιές, ανάμεσα στο βουνό και το υδάτινο στοιχείο».
Για την προετοιμασία που έκανε, αναφέρει: «ήθελε πολλή δουλειά. Ξεκίνησα λίγο λίγο με το πατόφτυαρο να οδηγήσω το νερό εκεί που έπρεπε. Κατάφερα, όμως, να τα κάνω όλα οικολογικά. Δεν σκέφτηκα ποτέ να χρησιμοποιήσω τσιμεντόστερνες. Διατήρησα τη φυσική κοίτη, πέταξα τους βάτους, τα άγρια και σαπισμένα φυτά και τα κλωνάρια δέντρων. Έκοψα τα πρανή του ποταμού και έβαλα χαλίκι, μεγάλο ίσαμε τη γροθιά ενός χεριού, και άμμο που διείσδυσε στα κενά, για να σκαλίζουν τα ψάρια. Φύτεψα δάφνη, την Απολλώνια, και σιγά σιγά αναπτύχθηκαν δύο χιλιάδες δέντρα και δημιουργήθηκε μια στοά που προσφέρει πολύτιμη σκιά στο ποτάμι και προστατεύει τα πρανή από τη διάβρωση».
Τα προβλήματα της ιχθυοκαλλιέργειας
Τα χρόνια, ωστόσο, περνούσαν, το περιβάλλον άλλαζε, όπως και οι παρεμβάσεις των ανθρώπων σε αυτό, και προέκυψαν νέα δεδομένα αλλά και προβλήματα στην ιχθυοκαλλιέργεια. Σε αυτά περιλαμβάνονται η μείωση της ποσότητας των υδάτων, η λειψυδρία, η κλιματική αλλαγή, η μείωση των βροχοπτώσεων, η αύξηση της άρδευσης, οι πολυάριθμες παρεμβάσεις γεωτρήσεων. Από την πλευρά του, ο κ. Δήμου πήρε τα μέτρα του και εγκατέστησε συστήματα ανακύκλωσης του νερού, διαφοροποίησε το τάισμα των ψαριών ανάλογα με την παροχή του νερού, εφάρμοσε χρονικά διαστήματα διακοπής της λειτουργίας της μονάδας παραγωγής καπνιστής πέστροφας και κατάφερε να ενσωματώσει στη δική του μονάδα όλη τη σχετική τεχνογνωσία που εδώ και χρόνια αποκτούσε.
Στη διαδρομή του έμαθε πολλά από τους ανθρώπους που γνώρισε, όπως τον γεωλόγο Ηλία Δάνδαλο, που εργάστηκε 40 χρόνια στο Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών και τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο, που έκανε την ανασκαφή στα αρχαιολογικά ευρήματα του Ορχομενού. Με τον πρώτο συζητούσε για τη μορφολογία του οικοσυστήματος και τη διαδρομή του νερού από τον Παρνασσό και τη Γκιώνα στις πηγές των Χαρίτων και με τον δεύτερο για τα υδραυλικά και αρδευτικά έργα που έκαναν πρώτοι οι Ορχομένιοι για να αποξηράνουν το Κωπαϊδικό πεδίο, έργα που Γερμανοί ερευνητές τα χαρακτήρισαν ως τα μεγαλύτερα αρδευτικά έργα της αρχαίας Ευρώπης.
Στις συζητήσεις αυτές εμφανίζονταν συχνά και οι μύθοι των τριών Χαρίτων, της Αγλαΐας, της Ευφροσύνης και της Θάλειας, που συμβόλιζαν την ομορφιά, την αγνότητα και τη χαρά της ζωής, του Φρίξου, της Έλλης και του χρυσόμαλλου δέρατος, ζωντανεύοντας το παρελθόν στο παρόν.
Τα επόμενα σχέδια της μονάδας είναι πλέον η επανεκκίνηση των εξαγωγών αλλά και η δημιουργία ενός χώρου για αναψυχή, όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να ψαρεύει και να απολαμβάνει τη φύση, όπως ο ίδιος ο Πέτρος Δήμου, όταν ήταν παιδί. «Η Ελλάδα είναι μια όμορφη και πλούσια χώρα, με υπέροχο φυσικό τοπίο, γεμάτη προκλήσεις για το ευ ζην. Σε αυτόν τον τόπο μπορεί να παραχθούν προϊόντα γευστικά και άριστης ποιότητας που θα τοποθετηθούν στα ράφια των καταστημάτων όλου του κόσμου», σημειώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος και εύχεται να χιονίσει φέτος στον Παρνασσό ώστε να υπάρχει άφθονο νερό για τα ψάρια…
Π. Γιούλτση