Έντεκα κάμερες χωμένες στο δάσος, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αποδεικνύουν τη σημασία της σήραγγας ελληνοβουλγαρικής φιλίας, όπως ονομάστηκε το 2005 όταν κατασκευάστηκε, για την προστασία της πανίδας της περιοχής. Σχεδόν 20 χρόνια μετά, οι κάμερες αποδεικνύουν τη χρησιμότητα του έργου αφού «έπιασαν» αρκούδες, ζαρκάδια, αγριογούρουνα και λύκους να χρησιμοποιούν το πάνω μέρος της σήραγγας -από κάτω γίνεται η διέλευση των οχημάτων- για να… πηγαινοέρχονται στις δύο χώρες από τα σύνορα.
«Συνδέοντας τους ανθρώπους και την άγρια ζωή στη Βαλκανική Πράσινη Ζώνη» είναι ο τίτλος του έργου που περιλαμβάνει την τοποθέτηση καμερών και αποσκοπεί στη διερεύνηση της συνδεσιμότητας για τις αρκούδες και άλλα μεγάλα θηλαστικά στην περιοχή των συνόρων μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας, ανάμεσα στο Όρβιλο/Σλαβγιάνκα Όρος και το δυτικότερο σημείο της Οροσειράς Ροδόπης, κατά μήκος του Νέστου/Μέστα ποταμού. Το έργο εξετάζει τον οικολογικό διάδρομο της ελληνοβουλγαρικής φιλίας, που βρίσκεται στα σύνορα των δύο χωρών και καταγράφει, μέσω των καμερών, την παρουσία μεγάλων θηλαστικών στην περιοχή. Σημειώνεται ότι η σήραγγα, πάνω από την οποία υπάρχει ο οικολογικός διάδρομος, έχει μήκος 448 μέτρα, εκ των οποίων τα 300 είναι στο ελληνικό έδαφος και τα υπόλοιπα 148 μέτρα στο βουλγαρικό και η κατασκευή της κρίθηκε αναγκαία για τη προστασία των ζώων που ζουν στην περιοχή.
Τα πρώτα στοιχεία της έρευνας που πραγματοποιεί η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ σε συνεργασία με το WWF Βουλγαρίας, παρουσιάστηκαν πριν από λίγες μέρες, στο χωριό Ποταμοί Δράμας, στο πλαίσιο των ημερών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Ζώνης, όπως ονομάζεται πλέον το πρώην «Σιδηρούν Παραπέτασμα», το οποίο χώριζε την Ευρώπη σε Ανατολή και Δύση για σχεδόν 40 χρόνια. Στα 12.500 χιλιόμετρα συνόρων αναπτύχθηκε μια ξεχωριστή «πράσινη» ζώνη, ένας οικολογικός διάδρομος, που διασχίζει 24 χώρες και ως αυστηρά επιτηρούμενη στρατιωτική περιοχή, υπήρξε καταφύγιο για πολλά απειλούμενα είδη.
«Κρυφές» κάμερες στο δάσος
Κρυμμένη στη βάση του κορμού ενός δένδρου και σκεπασμένη με λίγο χώμα και φύλλα ήταν μία από τις κάμερες, από τη βουλγαρική πλευρά, που επισκέφθηκαν μέλη των περιβαλλοντικών οργανώσεων, προκειμένου να την ελέγξουν και να αλλάξουν τις μπαταρίες. «Η συγκεκριμένη κάμερα είναι από τις πιο “ παραγωγικές” αφού έχει καταγράψει πάρα πολλά ζώα», ανέφερε ο Αλεξάντερ Ντούτσοβ (Alexander Dutsov), βιολόγος από το WWF Βουλγαρίας, επισημαίνοντας τη σημασία που έχει η σωστή τοποθέτηση των καμερών προκειμένου να «πιάνει» ζώα που διέρχονται από την περιοχή.
Σύμφωνα με τη βιολόγο από την Καλλιστώ, Μαρία Ψαραλέξη, έχουν τοποθετηθεί συνολικά 11 κάμερες σε διαφορετικά σημεία: 6 από την πλευρά της Ελλάδας και 5 στη Βουλγαρία, με στόχο να παρακολουθείται η «κυκλοφορία» των ζώων στη σήραγγα αλλά και περιμετρικά. «Έχουμε φυσικά όλες τις απαιτούμενες άδειες έρευνας επειδή είναι διασυνοριακή περιοχή και κάθε μήνα, μαζί με εθελοντές, μαζεύουμε το βιντεοληπτικό υλικό, το οποίο στη συνέχεια επεξεργαζόμαστε. Από τον Μάιο που ξεκινήσαμε, είδαμε πάνω στο τούνελ μικρά ζαρκάδια, αλεπούδες, κουνάβια και ασβούς, ενώ οι Βούλγαροι συνάδελφοί μας, εντόπισαν λύκους, αγριογούρουνα και αρκούδες».
«Περνούν τα ζώα από τη σήραγγα;»
Εκτίμηση της κ. Ψαραλέξη αλλά και όλων των εμπλεκομένων είναι ότι η σήραγγα που κατασκευάστηκε πριν από 20 χρόνια, με σκοπό την προστασία της άγριας ζωής, εξυπηρετεί τον σκοπό της αφού αποδεικνύεται από την παρακολούθηση ότι χρησιμοποιείται από τα ζώα. Άλλωστε, αυτό ήταν και το πρώτο ερώτημα που τέθηκε από τους κατοίκους στο χωριό Ποταμοί, κατά τη διάρκεια της ενημερωτικής εκδήλωσης που διοργάνωσε πριν από λίγες μέρες η Καλλιστώ.
«Περνούν τελικά τα ζώα από τη σήραγγα;» ρώτησαν οι ντόπιοι, ενθυμούμενοι και τη συμφωνία διάνοιξης της σήραγγας ελληνοβουλγαρικής φιλίας, που είχαν υπογράψει τον Δεκέμβριο του 2005 οι τότε πρόεδροι των δύο χωρών, Κάρολος Παπούλιας και Γκεόργκι Παρβάνοφ, καθώς και οι υφυπουργοί Εξωτερικών, Ευριπίδης Στυλιανίδης και Λιούμπομιρ Κιουτσούκοφ.
Σκοπός εξάλλου του έργου είναι και η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινοτήτων, η προώθηση της συμμετοχής των πολιτών και, συνεπώς, η αύξηση της αποδοχής των προσπαθειών διατήρησης. Δράσεις ευαισθητοποίησης γίνονται και στα παραμεθόρια χωριά Εξοχή, Λευκόγεια και Χρυσοκέφαλος, με στόχο να εμπλακούν οι ντόπιοι άμεσα ή έμμεσα στο έργο ως πηγή πληροφοριών και ως εθελοντές, για να αποτελέσουν πολύτιμοι εταίροι για διαβούλευση.
Η ομάδα του έργου θα συλλέξει και θα αναλύσει δεδομένα ζημιών που έχουν καταγραφεί από τις αρμόδιες αρχές τα τελευταία 15 χρόνια και θα χρησιμοποιήσει επίσης μοντέλα κατανομής ειδών για να χαρτογραφήσει δυνητικούς οικοτόπους της αρκούδας με τη συνύπαρξή τους με μεγάλα θηλαστικά, όπως μέτρα πρόληψης σύγκρουσης ανθρώπου – ζώου, μέτρα πρόληψης ζημίας και διαδικασίες αποζημίωσης, κ.λπ.
Εκεί που τα σύνορα χωρίζουν, η φύση ενώνει
Για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη, που αποτελεί τη ραχοκοκκαλιά ενός πανευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου, μίλησε στην εκδήλωση, στους Ποταμούς, η Λουκία Αργυριάδου από την Καλλιστώ, διευκρινίζοντας ότι διαιρείται οργανωτικά σε τέσσερις περιοχές: τη Φιννοσκανδιναβική, τη Βαλτική, την Κεντροευρωπαϊκή και τη Βαλκανική Πράσινη Ζώνη.
«Στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη, όπως ονομάζεται πλέον το πρώην “ Σιδηρούν Παραπέτασμα”, το οποίο χώριζε την Ευρώπη σε Ανατολή και Δύση για σχεδόν 40 χρόνια, επειδή δεν υπήρχε καμία ανθρωπογενής δραστηριότητα, τα ζώα βρήκαν ασφαλές καταφύγιο και η φύση δημιούργησε ένα καταπληκτικό οικοσύστημα», εξήγησε.
Το νοτιότερο άκρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Ζώνης είναι η Βαλκανική Πράσινη Ζώνη, που φιλοξενεί περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας και ενδημισμού. Κατά κύριο λόγο διέρχεται από τις οροσειρές της Βαλκανικής και αποτελεί ένα ετερογενές μωσαϊκό φυσικών τοπίων, με παρθένα αλπικά οικοσυστήματα, δάση και θαμνώνες αλλά και λίμνες και παράκτιες περιοχές.
«Στόχος μας είναι να αναδείξουμε τη φυσική μας κληρονομιά, τις κοινές ρίζες και ανθρωπογενείς δραστηριότητες»,κ κατέληξε η κ. Αργυριάδου.
Αποστολή: Νατάσα Καραθάνου
ΦΩΤΟ: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/Παύλος Σιδηρόπουλος