Η κομβική συμβολή του Διεθνούς Κέντρου για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών των ΜΜΕ, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, αλλά και η σημασία πρωτοβουλιών, όπως το πιλοτικό πρόγραμμα για την προστασία της νέας γενιάς από τα fake news που θα λειτουργήσει φέτος σε τριάντα σχολεία, αλλά και μια σειρά από άλλες δράσεις που στόχο έχουν την προστασία των δημοσιογράφων αναδείχθηκαν μέσα από τη συζήτηση που διεξήχθη, το μεσημέρι, στην εκδήλωση «Protect the Truth: η προστασία των δημοσιογράφων σε έναν κόσμο που αλλάζει», που διοργανώθηκε από τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης στο πλαίσιο της 89ης ΔΕΘ.
Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Κιρμικίρογλου, ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ Σωτήρης Τριανταφύλλου, ο καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ ΑΠΘ Νίκος Παναγιώτου και το μέλος του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΜΘ και της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, Αντώνης Ρεπανάς.
Όπως τονίστηκε, σε μία εποχή όπου οι απειλές κατά των δημοσιογράφων επεκτείνονται από τα πολεμικά μέτωπα στις δικαστικές αίθουσες και τον ψηφιακό κόσμο, η ανάγκη για συνεκπαίδευση, θεσμική προστασία και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.
Ο ρόλος της Πολιτείας στην προστασία των δημοσιογράφων
«Η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης ήδη τα τελευταία δύο χρόνια έχει εκπονήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα με δράσεις που αφορούν την προστασία των δημοσιογράφων, ανάμεσά τους η δημιουργία της Task Force, η δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και των άλλων επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης, που εδρεύει εδώ στη Θεσσαλονίκη, ενώ εκπονούμε για πρώτη φορά, στο νέο νομοσχέδιο που περιμένουμε αυτές τις ημέρες για την ΕΡΤ και τον κανονισμό της ελευθερίας των μέσων, ένα σχέδιο δράσης, πλέον ως θεσμική υποχρέωση της Πολιτείας, για την προστασία των δημοσιογράφων», ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρης Κιρμικίρογλου.
«Θεωρώ», πρόσθεσε, «ότι με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες που θα αναλάβουμε στην πορεία, είτε με εκπαιδευτικά προγράμματα, είτε με δράσεις ευαισθητοποίησης, είτε με άλλου είδους υποστήριξη, η προστασία των δημοσιογράφων θα είναι στα καλύτερα δυνατά χέρια».
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το Διεθνές Κέντρο για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, ο κ. Κιρμικίρογλου αναφέρθηκε στην αγαστή συνεργασία με τον επιστημονικά υπεύθυνο του Κέντρου, καθηγητή Νίκο Παναγιώτου καθώς και στις δράσεις που με επιτυχία έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα και έχουν αναγνωριστεί ως καλές πρακτικές από διεθνείς οργανισμούς.
Ο ΓΓ Επικοινωνίας και Ενημέρωσης έκανε επίσης ειδική μνεία σε πρωτοβουλίες και δράσεις που είτε σχεδιάζονται είτε βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης: συνεκπαιδεύσεις δημοσιογράφων με σώματα ασφαλείας, σχέδιο δράσης προστασίας των δημοσιογράφων με πολύ συγκεκριμένες δράσεις που έχουν ήδη αναγνωριστεί ως καλές πρακτικές από τον ΟΑΣΕ, την UNESCO, υποστήριξη σε θέματα νομικής προστασίας που μπορεί να χρειάζεται σήμερα ένας δημοσιογράφος, προγράμματα όπως αυτό που ανακοίνωσε ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης που αφορούν τον εγγραματισμό στα σχολεία, δηλαδή πώς ένας μαθητής αντιλαμβάνεται τι είναι ο Τύπος, πώς προστατεύεται το λειτούργημα της δημοσιογραφίας έναντι απειλών κ.ά. «Μέσα από όλες αυτές τις δράσεις που έχουμε περιγράψει, θεωρούμε πως θα έχουμε κάνει κάτι το δυνατό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Κιρμικίρογλου.
Η ασφάλεια των δημοσιογράφων δεν αφορά μόνο τον πόλεμο
Στις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει η Ομοσπονδία και οι Ενώσεις Συντακτών για την προστασία των δημοσιογράφων αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ Σωτήρης Τριανταφύλλου. «Είναι μια σειρά πραγμάτων. Πρώτον είναι η σχολή για την ασφάλεια των δημοσιογράφων που λειτουργεί εδώ, στη Θεσσαλονίκη, συμμετέχει η ΕΣΗΕΜΘ και είναι υπό την αιγίδα της ΠΟΕΣΥ σε συνεργασία με την κυβέρνηση. Είναι τα πολλά σεμινάρια και πολλές δράσεις που έχει κάνει η ΕΣΗΕΑ –συνεχείς επιμορφώσεις και προετοιμασία δημοσιογράφων για τα πολεμικά μέτωπα».
Διευκρίνισε πως μπορεί όταν μιλάμε για ασφάλεια των δημοσιογράφων να αναφερόμαστε συνήθως σε πολέμους, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. «Είναι και τα SLAPPs, είναι οι επιθέσεις που δέχονται οι δημοσιογράφοι καθώς και μια σειρά άλλων πραγμάτων. Είναι η ρητορική μίσους, οι ακραίες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, οι οποίες προσπαθούν να φιμώσουν τους δημοσιογράφους», εξήγησε.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα SLAPPs εξήγησε πως «έχουμε κάνει ενέργειες οι ενώσεις συντακτών για την αλλαγή της νομοθεσίας, για τις καταχρηστικές αγωγές» και, μάλιστα, για το ζήτημα αυτό υπήρξε σήμερα συνάντηση, στη Θεσσαλονίκη, με τον αρμόδιο υφυπουργό Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα.
Σχετικά με τις εξαγγελίες του κ. Μαρινάκη, είπε πως πρόκειται για μια σημαντική πρωτοβουλία που η ΠΟΕΣΥ έχει αγκαλιάσει: «Το θεωρούμε απόλυτα θετικό, συμμετέχουμε και θα το βοηθήσουμε κι εμείς».
Ο κομβικός ρόλος του Διεθνούς Κέντρου για την ασφάλεια των δημοσιογράφων
Την αξία του Διεθνούς Κέντρου και τον ρόλο του στην ανάδειξη της χώρας υπογράμμισε ο καθηγητής Νίκος Παναγιώτου. «Νομίζω πως με όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια και κυρίως με τους καταγεγραμμένους θανάτους δημοσιογράφων, το Διεθνές Κέντρο υπογραμμίζει τη σημασία που πρέπει να δοθεί στην υπεράσπιση των λειτουργών των μέσων ενημέρωσης και γενικά των δημοσιογράφων».
Απαντώντας στο γιατί ειδικά στην περιοχή μας η παρουσία του Κέντρου είναι σημαντική, εξήγησε πως «επειδή αναδεικνύει τη χώρα, αναδεικνύει τις δυνατότητες που έχει αλλά ακόμη περισσότερο αναδεικνύει τη δουλειά που έχει γίνει στον τομέα αυτό».
Επισήμανε δε, ότι δεν πρέπει να συνδέουμε την ασφάλεια των δημοσιογράφων μόνο με την προστασία σε εμπόλεμες ζώνες. «Θα πρέπει αντίστοιχα να ληφθούν μέτρα υπεράσπισης και προάσπισης των δημοσιογράφων, όταν δέχονται επιθέσεις, όπως με τον λόγο του μίσους εναντίον των δημοσιογράφων, που τον καταγράψαμε ήδη με διεθνείς έρευνες που έχουμε “ τρέξει” και έχουμε υλοποιήσει. Όλα αυτά καθώς και η αναγκαιότητα προάσπισης και των λειτουργών των μέσων ενημέρωσης αλλά ακόμη περισσότερο προάσπισης του δικαιώματος της κοινωνίας για αντικειμενική ενημέρωση καθιστούν τη λειτουργία του Κέντρου άκρως απαραίτητη αλλά και πολύ ουσιαστική. Και αυτό αναγνωρίστηκε από τον ΟΑΣΕ, ο οποίος υποστηρίζει τη λειτουργία του, αλλά και την UNESCO, που θεωρούν το Κέντρο ένα πολύ καλό παράδειγμα», τόνισε.
Για το πιλοτικό πρόγραμμα στα σχολεία, είπε: «Η πρωτοβουλία αυτή και το πιλοτικό πρόγραμμα είναι για εμένα ένα όνειρο ζωής. Είναι κάτι που το υπηρετώ και κάτι το οποίο θεωρώ ότι χρειάζεται στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, στην εποχή της παραπληροφόρησης, αλλά και ως μέσο για να αντιμετωπίσουμε την υπερπληροφόρηση. Δεν αφορά μόνο τις νέες γενιές, αφορά τους νέους πολίτες, γιατί σε πολύ μεγάλο βαθμό ενηλικιώνονται χρησιμοποιώντας τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης, ακόμη περισσότερο όμως απαιτείται και πρέπει να είναι στοιχείο της τυπικής εκπαίδευσης. Γιατί σε πολύ μεγάλο βαθμό -και αυτό ο στόχος της πιλοτικής παρέμβασης που θα κάνουμε- είναι να ενταχθεί η γνώση αυτή, την οποία αποκομίζουν οι νέοι εκτός της τυπικής εκπαίδευσης, να ενταχθεί μέσα στο επίσημο σύστημα».
Σημαντικά ευρωπαϊκά εργαλεία ενημέρωσης και εκπαίδευσης
«Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία δημοσιογράφων έχει εδώ και πολλά χρόνια ξεκινήσει μια εκστρατεία ενημέρωσης αλλά και εκπαίδευσης των δημοσιογράφων στις χώρες μέλη της. Αυτή τη στιγμή υπάρχει η πλατφόρμα SAFETY 4 JOURNALISTS, η Media Freedom Rapid Response και το Battle Face», ανέφερε ο δημοσιογράφος Αντώνης Ρεπανάς, μέλος του ΔΣ της ΕΣΗΕΜΘ και της εκτελεστικής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων.
Η πλατφόρμα SAFETY 4 JOURNALISTS εμπεριέχει -μεταξύ άλλων- εγχειρίδιο ασφαλείας, αξιολόγηση κινδύνου, online μαθήματα για την αξιολόγηση του κινδύνου σε αποστολές και τι πρέπει να κάνει ένας δημοσιογράφος πριν ξεκινήσει για την αποστολή του καθώς και τι μπορεί να κάνει ανά πάσα στιγμή, αν βρεθεί σε κατάσταση κινδύνου, ενώ η Media Freedom Rapid Response είναι ένας πανευρωπαϊκός μηχανισμός που παρακολουθεί, εντοπίζει και αντιδρά σε παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης στα κράτη μέλη της ΕΕ και στις υποψήφιες χώρες. Το δε, Battle Face έρχεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων και, όπως εξήγησε ο Αντ. Ρεπανάς, είναι μια ειδική ασφάλεια που κάνουν οι δημοσιογράφοι οι οποίοι πηγαίνουν κυρίως σε εμπόλεμες ζώνες αλλά και σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές.
Με την ιδιότητα του μέλους του ΔΣ της ΕΣΗΕΜΘ αναφέρθηκε ακόμη στις δεκάδες ενημερώσεις, workshops και ημερίδες για την ασφάλεια των δημοσιογράφων.
Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος του ΑΠΕ-ΜΠΕ Σοφία Παπαδοπούλου.