Τα ελληνικά ξενοδοχεία βρίσκονται στη διαδικασία μετάβασης προς ένα βιωσιμότερο μέλλον, επενδύοντας ενεργά σε περιβαλλοντικές δράσεις, τεχνολογίες και υποδομές. Παρότι η πρόοδος δεν είναι ομοιόμορφη, η αυξανόμενη κινητοποίηση του κλάδου αποτελεί θετικό οιωνό για τη βιωσιμότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των επισκεπτών.
Όπως ανέφερε πρόσφατα ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος Αλέξανδρος Βασιλικός, «ο δρόμος για το καλύτερο αύριο του ελληνικού τουρισμού περνά από τη βιωσιμότητα». Ο κλάδος της φιλοξενίας, σύμφωνα με τον κ. Βασιλικό, είναι αυτός που έχει την ισχυρότερη περιφερειακή διάσταση μεταξύ όλων των κλάδων της ελληνικής οικονομίας.
«Η βιωσιμότητα δεν είναι πλέον μια επιλογή. Είναι επιτακτική ανάγκη. Είναι ένα παγκόσμιο και ευρωπαϊκό ζήτημα το οποίο απαιτεί απαντήσεις. Προφανώς είναι και ένα μεγάλο εθνικό στοίχημα που αφορά τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και του φυσικού κάλλους σε συνδυασμό με την αυθεντικότητα και τη συνοχή των τουριστικών κοινωνιών. Το κεφάλαιο αυτό δεν πρέπει να το εξαντλήσουμε, αλλά να το μεταδώσουμε ακέραιο στις επόμενες γενιές». Στο δρόμο προς τη βιωσιμότητα των ελληνικών ξενοδοχείων ο κ. Βασιλικός προέταξε τρεις θεμελιώδεις προϋποθέσεις: Καταρχάς τους χρηματοδοτικούς πόρους και τα κατάλληλα εργαλεία «όπου όμως χρειάζεται η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ώστε η δυνατότητα για βιώσιμη ανάπτυξη να είναι για όλους. Επίσης είναι απαραίτητη η συνεργασία, δεδομένου ότι οι μεγάλοι στόχοι απαιτούν και συνένωση μεγάλων δυνάμεων, αλλά και όραμα».
Δράσεις προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας
Ένα σημαντικό βήμα προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας πραγματοποιεί ο ελληνικός ξενοδοχειακός κλάδος, όπως αποτυπώνεται στα επενδυτικά του πλάνα για το 2024.
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε συνέδριο του ΞΕΕ στη Ρόδο, το 20% των συνολικών επενδύσεων, δηλαδή περίπου 200 εκατ. ευρώ από το 1 δισ. ευρώ που επενδύθηκε συνολικά, διοχετεύθηκε σε δράσεις βιωσιμότητας.
Πρωταγωνιστές στην προσπάθεια αυτή αναδεικνύονται τα ξενοδοχεία 4 αστέρων, τα οποία απορρόφησαν περίπου 78 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση «πράσινων» παρεμβάσεων. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία 5 αστέρων με επενδύσεις ύψους 30 εκατ. ευρώ, ενώ κάθε μία από τις υπόλοιπες κατηγορίες ξενοδοχειακών καταλυμάτων επένδυσε περίπου 20 εκατ. ευρώ σε δράσεις βιώσιμης ανάπτυξης.
Τα μεγάλα και υψηλής κατηγορίας ξενοδοχεία ηγούνται της μετάβασης, επενδύοντας σε τεχνολογίες αιχμής για τη μέτρηση και επίτευξη στόχων βιωσιμότητας. Από την άλλη, τα μικρότερα καταλύματα εστιάζουν σε λύσεις άμεσης εφαρμογής και χαμηλότερου κόστους.
Ανάμεσα στις δράσεις που υλοποιήθηκαν περιλαμβάνονται, συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και ύδατος, θερμομονωτικές υποδομές, σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, συστήματα ελέγχου και αυτοματισμού, ανακύκλωση και διαχείριση αποβλήτων.
Χαρακτηριστικά, το 73,3% των ξενοδοχείων διαθέτει πλέον κάρτα ενεργοποίησης ρεύματος στα δωμάτια, ενώ το 56,3% έχει εγκαταστήσει παγίδες στα παράθυρα για τη διακοπή λειτουργίας του κλιματισμού όταν ανοίγουν. Το 35,2% διαθέτει αισθητήρες κίνησης για φωτισμό στους κοινόχρηστους χώρους, ενώ ένα 9,9% έχει επενδύσει σε κεντρικά συστήματα ελέγχου (BMS). Οι έξυπνοι μετρητές ενέργειας είναι παρόντες στο 9,4% των μονάδων.
Την ίδια στιγμή, η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων προωθείται δυναμικά. Το ποσοστό των ξενοδοχείων με σταθμούς φόρτισης αυξήθηκε από 5,3% το 2020 σε 15,7% το 2024. Εντυπωσιακή είναι η πρόοδος στα 5άστερα καταλύματα, όπου η διείσδυση αυτών των υποδομών έφτασε το 65,3% φέτος, έναντι μόλις 21,3% τέσσερα χρόνια πριν. Αντίστοιχα, τα 4άστερα ξενοδοχεία είδαν το ποσοστό τους να αυξάνεται από 11,5% σε 28,5%.
Η μελέτη του ΙΤΕΠ δείχνει ότι το 21% των ξενοδοχείων διαθέτει συστήματα παρακολούθησης της ενεργειακής κατανάλωσης. Παράλληλα, το 50,2% έχει εγκαταστήσει ενεργειακά τζάμια, το 54,4% ενεργειακά κουφώματα, το 36,2% έχει προχωρήσει σε θερμομόνωση τοίχων και ταρατσών ενώ το 48,7% έχει τοποθετήσει τέντες και συστήματα σκίασης.
Στο μέτωπο της εξοικονόμησης νερού, περισσότερο από το 50% των μονάδων χρησιμοποιεί καζανάκια χαμηλής ροής και επαναχρησιμοποιεί πετσέτες, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Ποσοστό 45,6% διαθέτει πισίνα. Από όσες μονάδες διαθέτουν πισίνα, ποσοστό 60,8% εστιάζει στον περιορισμό διαρροών ενώ 5,9% χρησιμοποιεί θαλασσινό νερό. Η έρευνα καταδεικνύει αύξηση του ποσοστού ξενοδοχείων που διαθέτουν σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης των καταναλώσεων νερού στο 32%.
Στο επίκεντρο η διαχείριση αποβλήτων
Η διαχείριση αποβλήτων στα ελληνικά ξενοδοχεία περιλαμβάνει δράσεις μείωσης χρήσης υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μπαταρίες, λάδια αλουμίνιο, κ.ά), δράσεις ανακύκλωσης υλικών, συστήματα μέτρησης και παρακολούθησης του food waste στα ξενοδοχεία που διαθέτουν εστιατόριο. Πρακτικές ελαχιστοποίησης αποβλήτων κουζίνας κ.ά.
Η έρευνα διαχωρίζει τα ξενοδοχεία σε έξι κατηγορίες με βάση τις επιδόσεις τους στη διαχείριση αποβλήτων:
-Χρήστες μεθόδων Ανακύκλωσης Υψηλής Τεχνολογίας – High Tech Recyclers (9,4%). Υψηλά ποσοστά υιοθέτησης συστημάτων παρακολούθησης αποβλήτων και διαχείρισης τροφίμων. Το 25% ανήκει στην κατηγορία 5 αστέρων και το 33% διαθέτει πάνω από 100 δωμάτια.
-Ειδικοί στη Διαχείριση Αποβλήτων- WM Experts (9,3%). Το 50% είναι ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων με τουλάχιστον 50 δωμάτια. Παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά υιοθέτησης πρακτικών διαχείρισης (>90%).
-Μινιμαλιστές- Minimalists (33,9%). Η μεγαλύτερη κατηγορία, με μόνη πρακτική τη βασική ανακύκλωση. Δεν παρουσιάζει ξεκάθαρο προφίλ ως προς την περιοχή, το μέγεθος ή την κατηγορία.
-Μη Εμπλεκόμενοι- Non-engaged (19,4%). Το 60% είναι μικρά, οικογενειακά ξενοδοχεία με περίπου 20 δωμάτια, κατηγορίας 1 ή 2 αστέρων. Σχεδόν δεν εφαρμόζουν πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων.
-Με ισορροπημένες Επιδόσεις- Balanced Performers (12,6%). Διακρίνονται τόσο στην ανακύκλωση όσο και στη μείωση υλικών. Το 35% βρίσκεται στο Νότιο Αιγαίο και το 90% είναι μικρά, οικογενειακά ξενοδοχεία.
-Συνειδητοποιημένοι βάσει οικονομικών κριτηρίων- Cost Conscious (15,4%) Εστιάζουν σε στρατηγικές που προσφέρουν εξοικονόμηση κόστους. Μόνο το 10% διαθέτει πιστοποιήσεις περιβαλλοντικής/βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ανάλυση των δεδομένων της έρευνας ΙΤΕΠ/ΞΕΕ – ESG 2024 σε συνδυασμό με σχετικά αποτελέσματα από άλλες έρευνες του ΙΤΕΠ, αποτυπώνει με σαφήνεια ότι τα ελληνικά ξενοδοχεία κινούνται σταδιακά προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο λειτουργίας. Τα επίπεδα βούλησης, στοχοθεσίας και ευαισθητοποίησης είναι υψηλά σε όλες τις κατηγορίες ξενοδοχείων, αλλά η πρόοδος κυρίως σε τεχνολογικό επίπεδο είναι ανομοιογενής.
Tα μεγάλα και υψηλής κατηγορίας ξενοδοχεία, σε υψηλά ποσοστά, προχωρούν με σημαντικές επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και συστήματα για την μέτρηση και την υλοποίηση των στόχων τους σχετικά με την βιωσιμότητα. Τα μικρότερα και χαμηλότερης κατηγορίας ξενοδοχεία προτιμούν άμεσες, ορατές και οικονομικά αποδοτικές λύσεις, ενώ πιο τεχνικά απαιτητικά έργα και επενδύσεις εφαρμόζονται περιορισμένα.
Αυτό, σύμφωνα με την έρευνα, υπογραμμίζει την άμεση ανάγκη για ενημέρωση και επιμόρφωση, για κίνητρα και επιδοτήσεις σε έργα τεχνολογικής αναβάθμισης με στόχο την βιώσιμη ανέλιξή τους, και για στρατηγική υποστήριξη από την πολιτεία και τους τοπικούς φορείς.
Σημειώνεται ότι μέσα στο καλοκαίρι θα ξεκινήσει η έρευνα ESG 2025 με στόχο να επικαιροποιήσει τα αποτελέσματα των προηγουμένων και να εκτιμήσει την εξέλιξη των δεικτών βιωσιμότητας στα ελληνικά ξενοδοχεία.
Μ.Τσ.