Ο Βαγγέλης Αυγουλάς και η Αιμιλία Πυλαρινού εδώ και περίπου 30 χρόνια έχουν μάθει «να βλέπουν τη ζωή με άλλα μάτια». Γεννήθηκαν και οι δύο με απώλεια όρασης αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα, όσες δυσκολίες κι αν συνάντησαν.
Η Αιμιλία Πυλαρινού είναι καθηγήτρια Αγγλικών στο Ειδικό δημοτικό σχολείο τυφλών στην Καλλιθέα, κάνει το διδακτορικό της στο τμήμα ειδικής αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και κάθε μέρα πηγαίνει και διδάσκει σε τυφλά παιδιά. Το μόνο που μπορεί να ξεχωρίσει και να καταλάβει είναι αν υπάρχει φως ή σκοτάδι, αλλά κι αυτό όχι πάντα. Από πολύ μικρή γνώριζε ότι ήθελε να ασχοληθεί με τη διδασκαλία, τις ξένες γλώσσες και τα παιδιά.
«Ήθελα πάρα πολύ να μεταδώσω τις γνώσεις μου και να προσφέρω σε αυτό το κομμάτι στα παιδιά με προβλήματα όρασης, τους μαθητές μου», λέει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η κ. Πυλαρινού μετά τις πρώτες δύο τάξεις του δημοτικού που τις παρακολούθησε σε ειδικό σχολείο, πήρε την απόφαση μετά από παρότρυνση της μητέρας της να συνεχίσει σε γενικό σχολείο έχοντας δίπλα της έναν δάσκαλο παράλληλης στήριξης. Παρόλα αυτά στις υπόλοιπες σπουδές της στο πανεπιστήμιο χρειάστηκε να επικοινωνεί με τους καθηγητές στην αρχή κάθε εξαμήνου ώστε να τους ενημερώνει ότι το ίδιο υλικό που θα έπαιρναν οι συμφοιτητές της σε έντυπη μορφή το χρειαζόταν εκείνη σε ηλεκτρονική.
Μία από τις ερωτήσεις που της κάνουν οι μαθητές στα 8 χρόνια που διδάσκει είναι πώς καταφέρνει και μετακινείται. Και τότε εκείνη τους μιλάει για το λευκό της μπαστούνι. «Στις αρχές με ρωτούσαν πώς έρχομαι στο σχολείο κι εγώ τους έλεγα για το λευκό μπαστούνι, για να κινούμαι μόνη μου ή με ρωτούσαν τα παιδάκια που είναι σε μικρή ηλικία αν πηγαίνω παντού με τη μαμά μου και τους εξηγούσα ότι όχι γιατί έχω εκπαιδευτεί στο μπαστούνι που θα εκπαιδευτούν κι εκείνα σιγά σιγά, οπότε μπορώ να μετακινούμαι μόνη μου είτε με τα πόδια είτε με τα μέσα μεταφοράς. Τα παιδιά επειδή έχουν την παιδική περιέργεια αρκετές φορές με ρωτάνε αν μπορώ να τους περιγράψω κάτι και τους το περιγράφω, τους εξηγώ πώς είναι όταν το αγγίζω γιατί δεν μπορώ να τους περιγράψω με την εικόνα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ο Βαγγέλης Αυγουλάς γεννήθηκε με μία σπάνια ασθένεια που δεν κατασκεύασε ποτέ την οπτική λειτουργία στον οργανισμό. Σήμερα είναι δικηγόρος και πρόεδρος της ΑΜΚΕ «Με άλλα μάτια». Όπως αναφέρει, είναι από τους ελάχιστους δικηγόρους με αναπηρία στην Ελλάδα που παραμένουν στη μάχιμη δικηγορία παρά τις πολλές δυσκολίες που συναντούν καθημερινά στο δρόμο τους. Οι γονείς του παρά το γεγονός ότι δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη οικονομική δυνατότητα του έλεγαν από νωρίς ότι ήθελαν να τον μεγαλώσουν σαν ένα παιδί όπως όλα τα άλλα, ισότιμα και με σεβασμό ως προς τη διαφορετικότητά του. «Ήθελαν να παίζω στη γειτονιά μαζί με τα άλλα παιδιά που έβλεπαν κι ας χτυπούσα πολλές φορές. Ήθελαν να πάω σε σχολείο μαζί με παιδιά που βλέπουν και όντως, πήγα σε ένα πρότυπο πρόγραμμα για τα ελληνικά δεδομένα, στην ένταξη τυφλών μαθητών σε κοινή σχολική τάξη. Ήμασταν τρεις τυφλοί μαθητές σε μία τάξη με άλλα 25 παιδιά που έβλεπαν και μαθαίναμε να συμβιώνουμε κι εμείς και οι υπόλοιποι συμμαθητές μας. Όλο αυτό από τη μικρογραφία του σχολείου, μάς βοήθησε με τα συν και τα πλην και για την κοινωνική ένταξη περαιτέρω, αργότερα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αυτό που πολλές φορές τον δυσκολεύει και στο κομμάτι της εργασίας του είναι η μετακίνηση. «Πολλές φορές για να φτάσεις σε μια δημόσια υπηρεσία, χρειάζεται η χρήση ταξί, μιας και δεν πάνε παντού τα ΜΜΜ, τώρα με την πανδημία κιόλας έχουμε μειώσει τη χρήση αυτών, οπότε θα πρέπει να απευθυνθώ και να πληρώσω κάποια συνοδό- γραμματέα που θα μου διαβάσει την οποιαδήποτε αίτηση. Δυστυχώς είμαστε σε έναν κόσμο φτιαγμένο για αρτιμελείς που δεν λαμβάνει υπόψιν του τους ανθρώπους με αναπηρία και εξαρχής δεν γίνεται σωστός σχεδιασμός για όλους και γι αυτό παλεύω και μέσα από τη δικηγορία και μέσα από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που έχουμε συστήσει για την συμπερίληψη, δηλαδή το καθετί που συμβαίνει να αγκαλιάζει όλους ανεξαρτήτως διαφορετικότητας και ιδιαιτερότητας», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. ύνθημα της ζωής του είναι όλοι να βλέπουν τη ζωή και τις δυσκολίες που τους εμφανίζονται «με άλλα μάτια» και να μην το βάζουν κάτω. «Έχω καναδική υπηκοότητα θα μπορούσα να ήμουν στο εξωτερικό, είναι επιλογή μου όμως να μένω στα πιο δύσκολα της Ελλάδας και να προσπαθώ κι εγώ από την πλευρά μου με τις ενέργειές μου να αλλάζω λίγο λίγο ό,τι μας δυσκολεύει, και κάπως έτσι θα αλλάξει και ο κόσμος αν όλοι προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα διαφορετικά», σημειώνει.
Η μετακίνηση με το λευκό μπαστούνι
Το λευκό μπαστούνι, είναι το τεχνικό βοήθημα που χρησιμοποιούν τα άτομα με πρόβλημα όρασης για να εντοπίζουν και να αποφεύγουν τα εμπόδια στην πορεία τους, στην προσπάθεια τους να κινούνται μόνοι, ανεξάρτητοι και με ασφάλεια.
Η ιστορία του λευκού μπαστουνιού ξεκινά μετά τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου στην Αμερική, όπου αναπτύχθηκε ένα κίνημα αποκατάστασης και επανένταξης των ατόμων που τυφλώθηκαν από ατυχήματα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε από τον οφθαλμίατρο Richard Hoover, ο οποίος χρησιμοποίησε ένα μακρύ καλάμι για τη βοήθεια της κίνησης των τυφλών βετεράνων του πολέμου.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διοικητής του ΚΕΑΤ (Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών) και εκπαιδευτής κινητικότητας και προσανατολισμού για άτομα με προβλήματα όρασης, Μενέλαος Τσαούσης, «η εκπαίδευση στην κινητικότητα και στον προσανατολισμό είναι απαραίτητη προϋπόθεση και πολύ σημαντικό στοιχείο για την αυτονόμηση ενός παιδιού ή ενήλικα με οπτική αναπηρία, είτε είναι εκ γενετής είτε το απέκτησε κατά τη διάρκεια της ζωής του». Τα παιδιά μπορούν να ξεκινήσουν να εκπαιδεύονται από την προσχολική ηλικία, ιδανικά με την εκπαίδευση του οικογενειακού ή φροντιστικού περιβάλλοντος τους ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν όλες τις δεξιότητες εκείνες που θα τα βοηθήσουν στην πορεία στην αυτόνομη κίνηση. Η εκπαίδευση είναι καθαρά εξατομικευμένη και προσαρμόζεται στις ανάγκες και στις δυνατότητες του κάθε ατόμου που εκπαιδεύεται. Με την εκπαίδευση το κάθε άτομο μαθαίνει να κινείται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον να χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς, να μπορεί να προσανατολίζεται να μπορεί να βρίσκει το μέρος στο οποίο θέλει να πάει επιτυγχάνοντας ουσιαστικά την αυτονομία και την ανεξαρτησία στην κίνησή του. Το βασικότερο κομμάτι σε αυτή την εκπαίδευση είναι η εκπαίδευση στο λευκό μπαστούνι.
Παρόλα αυτά οι εκπαιδευτές κινητικότητας υπάρχουν μόνο στο ΚΕΑΤ και στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τυφλών, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, και δεν ξεπερνούν τα 13, 14 άτομα. «Δεν είναι μεγάλος ο αριθμός των εκπαιδευτών και χρειαζόμαστε πολλούς περισσότερους προκειμένου να εκπαιδεύσουμε σε όλη την Ελλάδα όλα τα άτομα με προβλήματα όρασης», υπογραμμίζει.
Η κ. Πυλαρινού ξεκίνησε να εκπαιδεύεται στη χρήση λευκού μπαστουνιού σε ηλικία 8, 9 ετών, δίχως όμως να κάνει ιδιαίτερα μεγάλες διαδρομές. Όταν όμως ως φοιτήτρια ήρθε στην Αθήνα, στα 18 της χρόνια ξεκίνησε έναν καινούριο κύκλο εκπαίδευσης στην κινητικότητα και στον προσανατολισμό. «Ήθελα να είμαι αυτόνομη, να πηγαίνω στη σχολή μου, να βγαίνω, διότι δεν με αντιπροσωπεύει το να έχω κάποιον συνέχεια μαζί μου. Άρχισα να χρησιμοποιώ το λευκό μπαστούνι και να κινούμαι σε διάφορες διαδρομές στην Αθήνα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Στην αρχή η εκπαιδεύτριά της της έμαθε συγκεκριμένες διαδρομές είτε σε σταθμούς του μετρό είτε σε διάφορα μέρη που ήθελε να πάει και αφού σιγά σιγά χρησιμοποιούσε το μπαστούνι άρχισε να αναπτύσσει από μόνη της τους δικούς της τρόπους ώστε να εντοπίζει τα σημεία ενδιαφέροντος που θέλει. «Δεν θα το άλλαζα με τίποτα. Όπως κάποιος δεν ξεχνάει να φορέσει τα παπούτσια του έτσι κι εγώ δεν ξεχνάω να πάρω το μπαστούνι μου όταν θα βγω από το σπίτι μου. Το χρησιμοποιώ και στα ταξίδια μου, χωρίς αυτό δεν πάω πουθενά», αναφέρει.
Ο κ. Αυγουλάς ωστόσο μιλάει για τα εμπόδια που προκύπτουν συνεχώς στην μετακίνησή τους. Σύμφωνα με τον κ. Αυγουλά παρότι το λευκό μπαστούνι τους χαρίζει μια ανεξαρτησία και ασφάλεια στη μετακίνησή τους, αυτή δεν είναι καθόλου εύκολη: «Ακόμα και σε μεγάλες πόλεις μπορεί να μην υπάρχουν πεζοδρόμια σε όλα τα σημεία, αλλά κι εκεί που υπάρχουν να είναι πολλά εμπόδια άναρχα στη διαδρομή μας από δέντρα και κολώνες οπουδήποτε πάνω στο πεζοδρόμιο χωρίς καμία τάξη, από λακκούβες, σπασμένα πεζοδρόμια, ανοιχτά φρεάτια. Πολλά έργα μάλιστα εμφανίζονται ξαφνικά να συμβαίνουν στα πεζοδρόμια και αργούν πάρα πολλούς μήνες να ολοκληρωθούν κάνοντας τη ζωή μας ακόμα πιο δύσκολη». Τα προβλήματά τους αυξήθηκαν μάλιστα τώρα με την πανδημία του κορονοϊού καθώς έχουν παρατηρήσει ότι κάποια μαγαζιά δεν σέβονται τις ανάγκες, τις λωρίδες κάτω, τους οδηγούς όδευσης τυφλών, που είναι για να τις αγγίζει το λευκό μπαστούνι και να κυκλοφορούν αυτόνομα. Ένα ακόμη ζήτημα σύμφωνα με τον κ. Αυγουλά είναι και η επέκταση των τραπεζοκαθισμάτων. «Πολλές φορές τα τραπεζοκαθίσματα καλύπτουν κομμάτια των πεζοδρομίων και των πεζοδρόμων ενώ δυστυχώς πολύ συχνό φαινόμενο είναι να υπάρχουν παρκαρισμένα οχήματα πάνω στα πεζοδρόμια κάνοντας μας να κινούμαστε πολύ συχνά από τον δρόμο, να χρησιμοποιούμε κι εμείς όπως τα αυτοκίνητα το οδικό δίκτυο για τη μετακίνησή μας», τονίζει.
*Η 15η Οκτωβρίου έχει παγκοσμίως καθιερωθεί ως η ημέρα εορτασμού του «Λευκού Μπαστουνιού», με στόχο τη διάδοση της σημασίας της χρήσης του καθώς και την ευαισθητοποίηση του κοινού στην προσπάθεια των ατόμων με προβλήματα όρασης για μια πιο ανεξάρτητη διαβίωση, αλλά και για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που συναντούν στην καθημερινή μετακίνησή τους.
(Επισυνάπτονται φωτογραφίες που παραχώρησε ο κ. Αυγουλάς στο ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Ιωάννα Καρδάρα