του ανταποκριτή μας Β.Λωλίδη
Ένα μοναδικό αφιέρωμα στον Ιαπωνικό πολιτισμό, μέσα από την εικαστική ματιά Ελλήνων καλλιτεχνών, παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα η GALLERY13 στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Δράμας. Με αφορμή το Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας – Ιαπωνίας 2024, ο ιδρυτής της GALLERY13 Δημήτρη Γούδας ταξιδεύει τους επισκέπτες με ένα ΚΙΜΟΝΟ (着物), την ποίηση ΧΑΙΚΟΥ (俳句) και τον ιαπωνικό μύθο του ΜΠΑΚΟΥ (獏), στην ιστορία και τις τέχνες της χώρας του ανατέλλοντος Ηλίου μέσα από ενδιαφέρουσες δράσεις και εκδηλώσεις.
Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα εγκαινιάστηκε η έκθεση με τίτλο: «Σύγχρονη Ελληνική Χαρακτική 2025» που περιλαμβάνει είκοσι χαρακτικά έργα Ελλήνων καλλιτεχνών εμπνευσμένα από την Ιαπωνική ποιητική φόρμα του Χάικου (俳句). Xάικου – Haiku (俳句) σημαίνει «αστείος στίχος» και είναι μια ιαπωνική ποιητική φόρμα η οποία διαβάζεται με μια αναπνοή. Έχει συνολικά 17 συλλαβές και θεωρείται η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο. Δημιουργήθηκε τον 16ο αιώνα, στην αρχή της περιόδου Έντο (1603-1868). Προέρχεται από την προγενέστερη ιαπωνική ποιητική φόρμα του 13ου αιώνα Χόκκου, η οποία εξελίχθηκε ως περιπαικτικό και αστείο ποίημα, ιδιαίτερα αγαπητό ανάμεσα στους αυλικούς και ευγενείς της ιαπωνικής αυτοκρατορικής αυλής και τους πολεμιστές Σαμουράι.
«Η συνεργασία της GALLERY13 με την Ένωση Ελλήνων Χαρακτών», επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Γούδας, «υλοποιείται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και εντάσσεται στο πρόγραμμα πιστοποιημένων εκδηλώσεων – δράσεων για το 2024: Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ιαπωνίας- Ελλάδας (πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Ελλάδα). Χαράκτες από όλη την Ελλάδα παρουσιάζουν από ένα χαρακτικό έργο σε διάσταση 21×21 εκατ. σε δεκατρία τυπώματα, δημιουργημένο αποκλειστικά για την GALLERY13. Η έκθεση που είναι ελεύθερη για το κοινό θα διαρκέσει μέχρι 31 Ιανουαρίου 2025».
Στα μέσα Νοεμβρίου προηγήθηκε μια άλλη ενδιαφέρουσα έκθεση με τίτλο: ΚΙΜΟΝΟ (着) με την παρουσίαση του ομώνυμου έργου της εικαστικού Μαρίας Παπατζέλου. Στην έκθεση παρουσιάστηκε ένα ιαπωνικό κιμονό, δημιουργημένο από χειροποίητο ιαπωνικό χαρτί (washi). Επιπλέον, παρουσιάστηκαν τρεις ιαπωνικές ζώνες δημιουργημένες από το ίδιο χαρτί. Την έκθεση συμπλήρωνε ένα video art του Peter.W.Lewis από την περφόρμανς της Junko Sophie Kakizaki φορώντας το «Washi Kimono» της Μαρίας Παπατζέλου, το οποίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «In Praise of Zen» στο Tatami Museum of Art (2022), τον μεγαλύτερο Ζεν ναό της Ιαπωνίας.
«Η έκθεση «ΚΙΜΟΝΟ» (着物)», σημειώνει ο κ. Γούδας, «αποτέλεσε έναν ύμνο στο χειροποίητο ιαπωνικό χαρτί (washi), αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την αρμονική σχέση παράδοσης και τεχνολογίας στην ιαπωνική κοινωνία».
Η εντυπωσιακή ιαπωνική χαρακτική τέχνη
Στις 18 Ιανουαρίου αναμένεται να πραγματοποιηθεί η επόμενη προγραμματισμένη εκδήλωση της GALLERY13 στο πλαίσιο του Έτους Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας – Ιαπωνίας 2024 με τίτλο: «ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ» (木版画 JAPANESE WOODCUT – The History of Ukiyo-e & The Mokuhanga Printing Technique). Πρόκειται για μία διάλεξη με εισηγητή τον Νίκο Σταυρακαντωνάκη, βασικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών και διδάσκoντα στο τμήμα Χαρακτικής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα γίνει αναφορά στην ιστορία των τεχνικών της ιαπωνικής ξυλογραφίας και το πώς αυτές επηρεάστηκαν από τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές της Ιαπωνικής κοινωνίας, καθώς και μία παρουσίαση της Ιαπωνικής παραδοσιακής τεχνικής ξυλογραφίας «Mokuhanga».
Παράλληλα θα προσκληθούν οι φοιτητές του εργαστηρίου χαρακτικής της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, καθώς και ο διευθυντής του τμήματος Ιωάννης Μπελιμπασάκης, με αφορμή το εν εξελίξει εικαστικό πρότζεκτ της GALLERY13, το οποίο αφορά την υλοποίηση και προώθηση ενός χειροποίητου καλλιτεχνικού βιβλίου μικρού τιράζ, βιβλιοδετημένου με την παραδοσιακή ιαπωνική τεχνική.
«Η συνεργασία αυτή», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Γούδας, «επισφραγίστηκε τον περασμένο Απρίλιο με μια σειρά ομιλιών και παρουσιάσεων γύρω από τον διδακτικό ιαπωνικό μύθο του «Μπακού», έτσι όπως καταγράφηκε από τον ιρλανδοελληνικής καταγωγής Λευκάδιο Χερν. Η σειρά ομιλιών και παρουσιάσεων ολοκληρώθηκε με την πραγματοποίηση καλλιτεχνικού εργαστηρίου ιαπωνικής βιβλιοδεσίας, με τη συμμετοχή φοιτητών και φοιτητριών του τμήματος».
Ο διδακτικός ιαπωνικός μύθος του «Μπακού»
Τέλος, τον Μάρτιο του 2025, αναμένεται να πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του εικαστικού βιβλίου BAKU (獏) με σημείο αναφοράς τον διδακτικό ιαπωνικό μύθο του «Μπακού», έτσι όπως καταγράφηκε από τον Λευκάδιο Χερν, ο οποίος αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Ιαπωνικής ιστορίας.
Το πρότζεκτ του εικαστικού βιβλίου BAKU (獏) αφορά την συνεργασία της GALLERY13 με το εργαστήριο χαρακτικής και εικαστικών εκτυπώσεων της σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ η οποία στοχεύει στην υλοποίηση και προώθηση ενός χειροποίητου καλλιτεχνικού βιβλίου μικρού τιράζ 39 βιβλίων/τυπωμάτων, βιβλιοδετημένου με την παραδοσιακή ιαπωνική τεχνική.
Το Μπακού είναι ένα ιαπωνικό μυθολογικό πλάσμα που, όπως λέγεται, καταβροχθίζει εφιάλτες. Σύμφωνα με το μύθο, αυτή η ιαπωνική χίμαιρα δημιουργήθηκε από τα μέλη ζώων που είχαν απομείνει, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της δημιουργίας του κόσμου από τους αρχαίους θεούς της Ιαπωνίας. Ο θρύλος λέει ότι ένα άτομο που ξυπνά από ένα κακό όνειρο μπορεί να καλέσει ένα Μπακού επαναλαμβάνοντας τρεις φορές την φράση: «Μπακού-σαν, έλα να φας το όνειρό μου». Ωστόσο, το κάλεσμα του Μπακού πρέπει να γίνεται με φειδώ καθώς, αν παραμείνει πεινασμένο αφού φάει τον εφιάλτη κάποιου, μπορεί επίσης να καταβροχθίσει τις ελπίδες και τις επιθυμίες του, αφήνοντας τον να ζήσει μια κενή ζωή.