του ανταποκριτή μας Β.Λωλίδη
Καθώς η ‘Ανοιξη απλώνεται πάνω από την ελληνική γη, το Παγγαίο όρος ανασαίνει ξανά, λουσμένο στο φως και τα χρώματα. Η άνοιξη στο Παγγαίο είναι μια εμπειρία, ένας ύμνος στη φύση και την αναγέννηση. Καθώς οι πρώτες ζεστές ακτίνες του ήλιου αγκαλιάζουν τις πλαγιές του βουνού, το τοπίο μεταμορφώνεται σε έναν πολύχρωμο καμβά γεμάτο ζωή και αρμονία που προσκαλεί μικρούς και μεγάλους να το επισκεφθούν.
Ζώντας κάποιος στην ανατολική Μακεδονία νιώθει μάλλον προνομιούχος έχοντας πολλές και διαφορετικές επιλογές για να βρεθεί κοντά στη φύση, ιδιαίτερα μετά από έναν δύσκολο χειμώνα. Το Παγγαίο, αποτελεί έναν τέτοιο προορισμό, προκλητικά πανέμορφο κι εξίσου προκλητικά προσβάσιμο μέχρι τις κορυφές του, κάνοντας τον επισκέπτη να αναρωτηθεί πως μπορεί η φύση να είναι τόσο κοντά στον άνθρωπο.
‘Ανοιξη στο Παγγαίο είναι οι πανύψηλες οξιές που με τις πυκνές φυλλωσιές τους δημιουργούν εντυπωσιακά δάση που δύσκολα διαπερνούν οι αχτίνες του ηλίου. Είναι τα αγέρωχα πλατάνια στις άκρες του δρόμου και στις πλαγιές του βουνού. Είναι αυτό το βαθύ γυαλιστερό πράσινο χρώμα που φανερώνει τη ζωή της φύσης που όμως εναλλάσσεται με το κόκκινο χρώμα των πεσμένων φύλλων του χειμώνα σε όλο το μήκος του δρόμου και μέσα στα δάση, δημιουργώντας εκπληκτικές χρωματικές αντιθέσεις.
Η ‘Ανοιξη στο Παγγαίο αποκαλύπτει ένα βουνό όντως μυθικό, ακόμα πιο μεγάλο και εντυπωσιακό απ’ ότι δείχνει το Χειμώνα, σχεδόν μυστηριακό, όπως θα φάνταζε στα μάτια ενός μικρού παιδιού. Με υψόμετρο 1.956 μέτρων προσφέρει πολλές επιλογές για δράσεις μέσα στη φύση και είναι ιδανικός τόπος για όσους αγαπούν την πεζοπορία στο δάσος.
Με αυτά τα εφόδια ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει σχετικά εύκολα σε μια τις κορυφές του, το περίφημο «Πιλάφ Τεπέ», τουρκική λέξη που σημαίνει η κορυφή του ρυζιού. Και μπορεί στο άκουσμα αυτής της λέξης να ξεσπάσει κάποιος στα γέλια, για τους ντόπιους όμως η κορυφή αυτή από μακριά μοιάζει πάντα με ένα αναποδογυρισμένο μπολ ρυζιού. Ωστόσο, η σύγχρονη ελληνική ονομασία της κορυφής είναι «Αυγό».
Οι άλλες δυο κορυφές του Παγγαίου είναι το «Μάτι» και το «Τρίκορφο». Το «Πιλάφ Τεπε», αποκαλύπτεται στο επισκέπτη περήφανο και αυστηρό συνάμα, χωρίς ιδιαίτερη βλάστηση. Στις τελευταίες στροφές του κεντρικού δρόμου οι συστοιχίες από έλατα φαντάζουν μεγαλόπρεπα και με έκπληξη κάποιες φορές διαπιστώνει ο επισκέπτης ότι τα χιόνια εδώ επάνω ακόμα αργούν να λιώσουν.
Φτάνοντας στην έδρα του ομώνυμου δήμου, την Ελευθερούπολη, 17 χλμ. δυτικά της Καβάλας το αυτοκίνητο θα ακολουθήσει την παλιά εθνική που διέρχεται μέσα από τα ορεινά χωριά του Παγγαίου. Λίγο μετά το Ακροβούνι θα ακολουθήσει το δρόμο για το Δασικό Χωριό (τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες επαναλειτουργίας του). Από εκεί με αυτοκίνητο θα ξεκινήσει τη διαδρομή μέχρι να φτάσει στην περίφημη κοιλάδα του Ορφέα.
Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει, όσο πιο βαθιά μπαίνει στο βουνό, τόσο οι εικόνες που εναλλάσσονται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη προκαλούν δέος. Η φύση σε όλο το μεγαλείο της. Ο κάμπος των Φιλίππων απλώνεται κάτω από το βουνό. Η ηλιοφάνεια και η καθαρή ατμόσφαιρα, προσφέρουν μοναδικής ομορφιάς εικόνες στην απεραντοσύνη του ορίζοντα.
Στην κοιλάδα του Ορφέα
Το αυτοκίνητο θα φτάσει μέχρι την κοιλάδα του Ορφέα. Εδώ οι αισθήσεις μεταμορφώνονται. Ο επισκέπτης νιώθει ανάλαφρος, σχεδόν εξαϋλωμένος. Τα λιγοστά απομεινάρια του παλιού χιονοδρομικού κέντρου μαρτυρούν την ανάπτυξη που είχε κάποτε το βουνό.
Με ένα τζιπάκι 4Χ4 θα φτάσει εύκολα και γρήγορα πολύ κοντά στις δυο από τις τρεις κορυφές του Παγγαίου. Αν επιλέξει να πάει προς το «Μάτι», την ψηλότερη κορυφή, θα συναντήσει την παλιά κεραία εκπομπής της ΕΡΤ. Η λειτουργία της σταμάτησε τον Οκτώβριο του 2015. Σήμερα, στέκει επιβλητική και παραμένει ένα τεχνολογικό κουφάρι που λεηλατήθηκε πολλές φορές. Κατά μήκος της διαδρομής θα αντικρύσει τα χωριά της Δράμας. Εξάλλου, το βουνό αποτελεί ένα φυσικό σύνορο ανάμεσα στους δυο νομούς της Ανατολικής Μακεδονίας, την Καβάλα και την Δράμα.
Η επιλογή για τη δεύτερη κορυφή, του «Πιλαφ Τεπέ», είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή. Η θέα προς τον πλευρά της Καβάλας θα σας αποζημιώσει. Όταν έχει καθαρό ορίζονταν φαίνεται μέχρι και η κορυφή του ‘Αθω. Ο επισκέπτης βλέπει να απλώνεται μπροστά του ολόκληρος ο θαλάσσιος κόλπος της Καβάλας, μέχρι τη Θάσο νότια και τον Στρυμωνικό κόλπο δυτικά. Ακόμα και με τα πόδια οι διαδρομές αυτές, προς τις δυο κορυφές, δεν είναι απαγορευτικές, καθώς τα μονοπάτια είναι ιδιαίτερα φαρδιά και βατά για χαλαρή πεζοπορία.
Στα χνάρια της ιστορίας του μυθικού βουνού
Από την κοιλάδα του Ορφέα ο επισκέπτης θα ταξιδέψει νοερά στη μακραίωνη ιστορία αυτού του πανέμορφου βουνού και σίγουρα θα αναρωτηθεί: Ποιος ήταν ο λόγος που για πολλούς αιώνες συνωστίζονταν στο Παγγαίο και την περιοχή του αναρίθμητοι λαοί και άνθρωποι; Την απάντηση δίνει ο δικηγόρος, ιστορικός και ερευνητής Θόδωρος Λυμπεράκης, που όλα αυτά τα χρόνια αγάπησε, μελέτησε, περπάτησε και εξερεύνησε το βουνό όσο λίγοι.
«Δεν ήταν μόνο η εύφορη γη των γύρω απ’ αυτό περιοχών», σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, «ούτε τα μεγάλα δάση του, που παρείχαν την περίφημη, ναυπηγική ξυλεία. Ήταν κυρίως οι θησαυροί των πλούσιων μεταλλείων χρυσού και αργύρου, που υπήρχαν πάνω του και που το είχαν κάνει ονομαστό ήδη από την αρχαιότητα. Κι ήταν, επίσης, το φημισμένο ιερό του Βάκχου, του θεού Διόνυσου, που βρισκόταν σε μια από τις υψηλότερες κορυφές του και το οποίο είχαν υπό τον έλεγχό τους οι Σάτρες».
«Ο Βάκχος του Παγγαίου», υπογραμμίζει, «είχε μια γυναίκα ως «προμάντιδα», δηλαδή σαν Πυθία. Είχε έμπειρους ιερείς, τους «προφήτες», προερχόμενους από το πολεμικό φύλο των μαχαιροφόρων Βησσών της Ροδόπης, που έδιναν σχήμα και μετέφεραν στους πιστούς τους ακατανόητους χρησμούς που ο θεός ενέπνεε σ’ αυτή τη γυναίκα, όταν αυτή έπεφτε σ’ έκσταση, ενώ στις θυσίες τους πρόσφεραν στο μεγάλο Θράκα θεό άσπρα άλογα».
«Έχει, κατά συνέπεια», συνεχίζει ο κ. Λυμπεράκης, «τεράστιο, ιστορικό, αρχαιολογικό και μυθολογικό ενδιαφέρον το Παγγαίο. Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να συμπεριλάβουμε ένα ακόμα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του, που είναι τα ακιδογραφήματα ή τα βραχογραφήματα – βραχογραφίες. Πρόκειται για σχεδιάσματα πάνω στον σκληρό γρανίτη ή τον σκληρό ασβεστόλιθο, που τα συναντούμε στην ύπαιθρο, αλλά σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις και μέσα σε σπήλαια. Οι βραχογραφίες παριστάνουν ζώα, ανθρώπους, αγρίμια του δάσους, για τα οποία όμως οι αρχαιολογικές γνώσεις μας είναι λιγοστές μέχρι σήμερα».
Παραδοσιακές γεύσεις, ξεκούραση και πολιτισμός στα ορεινά χωριά
Στο δρόμο της επιστροφής με το αυτοκίνητο, το ταξίδι στις ομορφιές του Παγγαίου αξίζει να συνεχιστεί στα μοναδικής φυσικής ομορφιάς και παραδοσιακής μακεδονικής αρχιτεκτονικής ορεινά χωριά του Παγγαίου.
Εκεί, ο επισκέπτης, θα περπατήσει σε παραδοσιακούς οικισμούς με πέτρινα αρχοντικά και πλακόστρωτα σοκάκια, θα διαβεί τοξωτά γεφύρια φτιαγμένα με πελεκητή πέτρα, θα καθίσει σε πλακόστρωτες πλατείες με πηγάδια και το Καλοκαίρι θα απολαύσει τη δροσιά των πλατανιών. Μπορεί να κάνει πεζοπορία στο μονοπάτι της Μεσορόπης το οποίο επιτρέπει την πρόσβαση σε μέρη σπάνιας ομορφιάς με μικρούς καταρράκτες και λίμνες. Η Μουσθένη, τα Δωμάτια, το Ποδοχώρι, το Μελισσοκομείο, ο Πλατανότοπος, είναι ορισμένα από τα χωριά που αξίζει να επιστεφθείτε. Σε κάθε ένα από αυτά θα βρείτε όμορφες γωνιές.
Τέλος, στο Κοκκινοχώρι, τη γενέτειρα του δημοφιλούς λαϊκού τραγουδιστή Βασίλη Καρά, μπορείτε να επισκεφθείτε ένα τα πιο σύγχρονα και καλύτερα οινοποιεία της βόρειας Ελλάδας όπου παράγεται και εμφιαλώνεται το φημισμένο κρασί του Παγγαίου. Στα Κηπιά, επιβεβλημένη είναι μια επίσκεψη στο υπέροχο μουσείο κέρινων ομοιωμάτων του Θοδωρή Κοκκινίδη.