Μια μοναδική συλλογή με χιλιάδες σπάνιες εκδόσεις που αφορούν την ιστορία των ανατολικοευρωπαϊκών και ανατολικοσλαβικών εικαστικών και παραστατικών τεχνών καταφτάνει στη Θεσσαλονίκη. Περισσότερα από 35.000 έργα -από λεξικά και μονογραφίες έως χαρακτικά και δίσκους γραμμοφώνου- καταλήγουν στο MOMus – Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη, χάρη στη μεγάλη δωρεά των John E. Bowlt και Nicoletta Misler, κορυφαίων ειδικών στην ιστορία της ρωσικής πρωτοπορίας.
«Η Βιβλιοθήκη των John E. Bowlt και Nicoletta Misler, που βρίσκεται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ αποτελείται από περίπου 37.000 σπάνιες εκδόσεις, σειρές περιοδικών, livres d’ artistes, πρωτότυπο έντυπο υλικό, φωτογραφικό υλικό καθώς και ηχητικό υλικό (δίσκοι γραμμοφώνου, Pathéphone, κύλινδροι φωνογράφου) που αφορούν κυρίως την ιστορία των παραστατικών τεχνών με έμφαση στις πρωτοπορίες που αναπτύχθηκαν στην Ρωσία, την Ουκρανία, τις Βαλτικές χώρες, τις χώρες του Νοτίου Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας. Η Βιβλιοθήκη εστιάζει θεματικά κυρίως στην περίοδο 1880-1930 και, ως εκ τούτου, στα ρεύματα και κινήματα του Συμβολισμού και της ιστορικής πρωτοπορίας», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η καλλιτεχνική διευθύντρια MOMus – Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη, Μαρία Τσαντσάνογλου.
Θεωρεί τη συγκεκριμένη βιβλιοθήκη ως τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη στο είδος της και εκτιμά πως σε συνδυασμό με την μοναδική συλλογή και αρχείο Κωστάκη θα καταστήσει το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης αναμφισβήτητο διεθνές κέντρο για την μελέτη και την έρευνα του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας. «Εκτός από την Βιβλιοθήκη, η δωρεά Bowlt-Misler περιλαμβάνει και πάνω από 200 έργα τέχνης σε καμβά και χαρτί ως επί το πλείστον της περιόδου της πρωτοπορίας», εξηγεί η κ. Τσαντσάνογλου.
Η ίδια, γνωρίζει για περισσότερα από 30 χρόνια τους δύο διεθνώς αναγνωρισμένους ακαδημαϊκούς καθηγητές, καθώς έχουν συνεργαστεί σε πολλές ευρωπαϊκές εκθέσεις, ερευνητικά και εκδοτικά προγράμματα. Εξάλλου, όπως θυμίζει η καλλιτεχνική διευθύντρια MOMus – Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη, ο John E. Bowlt ήταν μέλος της διεθνούς επιτροπής για την απόκτηση της συλλογής Κωστάκη το 1997. «Η δωρεά είναι αποτέλεσμα αυτής της μακροχρόνιας συνεργασίας στο πλαίσιο της συλλογής και του αρχείου Κωστάκη και εκτίμηση της δουλειάς που γίνεται για τη διάδοση και επιστημονική προβολή της ρωσικής και σοβιετικής πρωτοπορίας, μιας τέχνης απαγορευμένης στα σταλινικά χρόνια που αποτελεί σήμερα σημαντικότατο κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης», επισημαίνει.
Τη δωρεά σχολίασε μετά την επισφράγισή της και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, λέγοντας πως περιλαμβάνει ένα τεράστιο εύρος σπανιότατου υλικού και ότι συγκροτήθηκε επί δεκαετίες, με μεγάλο μεράκι και προσωπικό κόπο, από τους διακεκριμένους παγκοσμίως καθηγητές της ρωσικής και ανατολικοευρωπαϊκής τέχνης. «Και αυτή η περιζήτητη σε διεθνές επίπεδο βιβλιοθήκη, για την οποία έχουν ήδη δείξει ενδιαφέρον ονομαστά ιδρύματα, αφικνείται στη Θεσσαλονίκη», τονίζει η κ. Μενδώνη και προσθέτει πως «δίκαια οι δωρητές εμπιστεύονται το MOMus ως θεματοφύλακα του έργου της ζωής τους. Με την κίνησή τους, έρχονται να ενισχύσουν σημαντικά τη διεθνή ακτινοβολία και την εξωστρέφεια του ιδρύματος, το οποίο είμαι βέβαιη ότι θα δικαιώσει με το παραπάνω τις προσδοκίες τους», συμπληρώνει η υπουργός Πολιτισμού.
Την ικανοποίησή της για την εξέλιξη αυτή, που έχει την πλήρη υποστήριξη του Δ.Σ. του MOMus και του υπουργείου Πολιτισμού, έκανε λόγο η κ. Τσαντσάνογλου, λέγοντας πως «το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης έχει σήμερα διεθνή αναγνωρισιμότητα στη βάση της μοναδικής Συλλογής και Αρχείου Κωστάκη. Με τη δωρεά Bowlt-Misler δημιουργούνται οι υποδομές ώστε από το 2026 η Βιβλιοθήκη και το Κέντρο Έρευνας Bowlt-Misler, που θα λειτουργεί στον ίδιο χώρο με την Συλλογή και το Αρχείο Κωστάκη, να προσελκύει ερευνητές, σπουδαστές και καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, να προσφέρει πρόγραμμα υποτροφιών και να γίνει ουσιαστικά ο σημαντικότερος φορέας για την μελέτη του μοντερνισμού και των ιστορικών πρωτοποριών προκαλώντας ταυτόχρονα έναν δημιουργικό διάλογο για την πορεία και εξέλιξη των τεχνών ως τις μέρες μας».
Σήμερα η Βιβλιοθήκη Bowlt-Misler στεγάζεται στη Νότια Καλιφόρνια στις ΗΠΑ. H ενοποίηση όλων των τμημάτων της Βιβλιοθήκης θα γίνει στη Θεσσαλονίκη και θα αποτελέσει τη βάση της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Έρευνας Bowlt-Misler του ΜΟΜus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη. Θα λειτουργήσει από το 2026 στους νέους χώρους που απέκτησε το MOMus στο συγκρότημα της Μονής Λαζαριστών με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, ευρωπαϊκών προγραμμάτων καθώς και χορηγιών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Βαρβάρα Καζαντζίδου
Φωτο: MOMus