Τις αιτίες που οδήγησαν κατά καιρούς σε ανάπτυξη της πολιτιστικής και τεχνολογικής προόδου στην Ελλάδα σε αντίθεση με τις περιόδους στασιμότητας, τις συλλογικές πεποιθήσεις και τις παραδόσεις που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε και διαμορφώνουμε τον κόσμο μας «θέτει στο μικροσκόπιο» στο νέο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Σε αναζήτηση ταυτότητας – Επιλογή ή ιστορική κληρονομιά;» ο συγγραφέας Σταύρος Αργυριάδης.
«Πρέπει να αποφασίσουμε αν θα αρκεστούμε σε ό,τι βρήκαμε και μας ειπώθηκε ή αν θα αναζητήσουμε και θα υιοθετήσουμε αυτό που μας ταιριάζει καλύτερα» υπογραμμίζει ο συγγραφέας, ο οποίος ζει στη Χαϊδελβέργη, στη Γερμανία και αισθάνεται πολίτης της Ευρώπης σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Κατερίνα Γιαννίκη, ενόψει παρουσιάσεων του μυθιστορήματός του στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.
«Ως τεχνοκράτης και πρακτικός άνθρωπος, δεν αντέχω τις πολλές θεωρίες που δεν έχουν κάποιο χρήσιμο αντίκρισμα. Γι’ αυτό τον λόγο, με το βιβλίο μου επιδιώκω να αποδώσω τους πολύπλοκους ιστορικούς, φιλοσοφικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς των σύγχρονων επιστημονικών ευρημάτων σε μια κατανοητή μορφή, η οποία να έχει άμεση χρησιμότητα στην καθημερινότητά μας» εξηγεί ο Σταύρος Αργυριάδης απαντώντας στην ερώτηση γιατί αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο που συνδυάζει την ιστορία, την κοινωνιολογία και τη φιλοσοφία με τη μυθιστορηματική αφήγηση.
Επισημαίνοντας ότι αποφεύγει μια δογματική προσέγγιση ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι επιδιώκει να προσκαλέσει τον αναγνώστη να σκεφτεί και να αναλογιστεί πάνω στις συλλογικές μας πεποιθήσεις, με σκοπό να επανεξετάσει πολλές από αυτές. «Κάποιες από αυτές μπορεί να είναι ξεπερασμένες και χρειάζεται να τις αφήσουμε πίσω μας, ώστε να δώσουμε χώρο για μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη της κοινωνίας μας» αναφέρει.
«Καμία παράδοση δεν αξίζει τυφλού σεβασμού εάν μας οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια. Υπάρχουν πολλές παραδόσεις που θα έπρεπε να επαναξιολογηθούν, με σεβασμό αλλά και με κριτική σκέψη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο έγραψα αυτό το βιβλίο, μελετώντας τι έπραξαν άλλοι λαοί και ποιες δράσεις τους ωφέλησαν ή τους έβλαψαν» τονίζει ο συγγραφέας.
«Εάν προσπαθούσα να προσδιορίσω στο βιβλίο μου ποιες πεποιθήσεις είναι επιζήμιες ή ωφέλιμες, θα γινόμουν απλώς ένας ακόμα δογματικός. Ο σκοπός του βιβλίου μου αντιθέτως, είναι να ενθαρρύνει τον προβληματισμό και την αναθεώρηση, ξεκινώντας από τον καθένα ξεχωριστά και εν συνεχεία σε συλλογικό επίπεδο – μέσω μιας “bottom up” (από κάτω προς τα πάνω) προσέγγισης. Δεν πρέπει να περιμένουμε κάποιον ηγέτη ή ειδήμονα να μας οδηγήσει “top down” (εκ των άνω προς τα κάτω) σαν να είμασταν κάποια άβουλα όντα» σημειώνει και προσθέτει:
«Η παράδοση που πρέπει να απορρίψουμε είναι η στείρα διατήρηση του παρελθόντος, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις σύγχρονες ανάγκες και εξελίξεις. Για να έχει αξία μια παράδοση, πρέπει να είναι ευέλικτη και να βρίσκει ανταπόκριση στο σύγχρονο κοινωνικό ξεδίπλωμα και την εξέλιξη».
Οι ήρωες του βιβλίου και η εικόνα της ιστορικής εξέλιξης της Ελλάδας
Οι βασικοί ήρωες του βιβλίου είναι ο Χριστόφορος και η Αριάδνη.
«Ο Χριστόφορος είναι ένας ανοιχτόμυαλος νέος, ο οποίος, λόγω της φύσης της δουλειάς του, ταξιδεύει σε πολλές χώρες και έρχεται σε επαφή με διάφορους πολιτισμούς. Ερωτεύεται την Αριάδνη, μια φιλομαθή κοινωνιολόγο και ιστορικό. Καθώς αναπτύσσεται η γνωριμία τους, κεντρικό θέμα των συζητήσεών τους γίνεται η πορεία της χώρας μας και η σύγχρονη πραγματικότητα, όπως αποτυπώνεται στον υπότιτλο του βιβλίου: “Επιλογή ή ιστορική κληρονομιά;”» τονίζει ο Σταύρος Αργυριάδης.
Ο Χριστόφορος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, εκφράζει τις παραδοσιακές απόψεις και συλλογικές πεποιθήσεις που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας, ενώ η Αριάδνη τον προβληματίζει και τον προκαλεί να σκεφτεί κριτικά αυτές τις απόψεις, χρησιμοποιώντας ιστορικά ευρήματα και συγκρίσεις με άλλους λαούς. Στο τέλος του μυθιστορήματος παρουσιάζεται μια ολοκληρωμένη εικόνα της ιστορικής εξέλιξης της Ελλάδας ανά τους αιώνες, με έμφαση στα αίτια που έχουν διαμορφώσει την εκάστοτε πορεία του τόπου μας, αναφέρει.
Στο βιβλίο γίνεται αναφορά σε πολλές ιστορικές προσωπικότητες, κυρίως σε εκείνους που χαρακτηρίζονται «game changers», δηλαδή σε όσους επέφεραν σημαντικές αλλαγές, είτε θετικές είτε αρνητικές, στις χώρες τους ή σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού με τις αποφάσεις και τις πράξεις τους, επισημαίνει ο Σταύρος Αργυριάδης.
«Η ιστορία του ανθρώπου μας έχει διδάξει ότι, παρ’ όλο που καταβάλαμε τις καλύτερες προσπάθειές μας, δεν ήταν πάντοτε δυνατόν να αποφύγουμε τα χειρότερα, όπως δείχνουν οι περιπτώσεις των Ίνκας ή των Μοριορί της Νέας Ζηλανδίας. Οι ιστορικές προσωπικότητες που με απασχολούν περισσότερο είναι εκείνες που ενώ είχαν τη δυναμικότητα να προβούν στις καταλληλότερες πράξεις για τη χώρα τους, απέτυχαν, λόγω της ανικανότητάς τους να κατανοήσουν την τρέχουσα πραγματικότητα και να συνδυάσουν τις δυνατότητές τους» διευκρινίζει.
Ο συγγραφέας αναλύει την τρέχουσα κοινωνική και πολιτική κατάσταση, βασιζόμενος σε επιστημονικά, πολιτιστικά και ιστορικά ευρήματα, αλλά και στις προσωπικές του εμπειρίες.
«Όλοι οι επιστήμονες στους οποίους αναφέρομαι και μελέτησα, ο εξελικτικός βιολόγος και ανθρωπολόγος Jared Diamond, ο αρχαιολόγος και ιστορικός Ian Morris, οι φετινοί Νομπελίστες Daron Acemoglu και James Robinson, με βοήθησαν να αποκτήσω μια πιο ξεκάθαρη οπτική γωνία για τα θέματα των ανθρωπίνων κοινωνιών. Από τον ιστορικό Yuval Noah Harari, κατάλαβα ότι για να μπορούμε να λειτουργούμε ως ανθρώπινες κοινωνίες, βασιζόμαστε πάντα σε κάποιες συλλογικές πεποιθήσεις, οι οποίες όμως μπορεί να μην έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα του συμπαντικού γίγνεσθαι» αναφέρει.
Αναφορικά με τον ελλαδικό χώρο, μέσω της γνώσης που μας προσφέρει ο ιστορικός Josiah Ober, προσπάθησα να φέρω στο προσκήνιο τις αιτίες που οδήγησαν κατά καιρούς σε ανάπτυξη της πολιτιστικής και τεχνολογικής προόδου, σε αντίθεση με τις περιόδους στασιμότητας. Με αυτόν τον τρόπο, επιτρέπω στον αναγνώστη να διαμορφώσει τις δικές του σκέψεις πάνω στο θέμα, συμπληρώνει.
Οι επιστημονικές θεωρίες γίνονται πολύ πιο κατανοητές όταν συνδέονται με απλά, καθημερινά παραδείγματα, εκτιμά ο συγγραφέας. Ο πολυταξιδεμένος ήρωάς μου αντανακλά πολλές από τις προσωπικές μου εμπειρίες σε διάφορες χώρες, προσφέροντας μια πολυδιάστατη οπτική. Η φιλομαθής ηρωίδα πάλι, αντικατοπτρίζει την επιστημονική, ιστορική και κοινωνική γνώση που έχω αποκτήσει μέσα από εκτενείς μελέτες. Ο τρίτος ήρωάς μας, ο Έλληνας κάτοικος του εξωτερικού, φέρνει μια κριτική οπτική γωνία και μια τάση για πρακτική φιλοσοφική σκέψη, αποσαφηνίζει.
Ανοίγει το «μαύρο κουτί» της μεσαιωνικής ιστορίας
Η κλασική Ελλάδα και τα Ελληνιστικά χρόνια αποτελούν καθιερωμένη και πολύτιμη γνώση για τους περισσότερους σε όλο τον κόσμο. Οι ξένοι μας θαυμάζουν πρωτίστως για την κλασική ιστορία μας. Θεωρώ ότι η σύνδεση του αιτίου με το αιτιατό, με τα ιστορικά γεγονότα, ολοκληρώνονται συνήθως στο εκπαιδευτικό μας σύστημα με αυτές τις περιόδους. Από εκεί και πέρα, προσωπικά, έχω στη μνήμη μου κυρίως ένα συνονθύλευμα από ημερομηνίες και ονόματα, τα οποία έχουν λίγο νόημα και προσφέρουν ελάχιστη αξία στην καθημερινότητά μου, τονίζει ο Σταύρος Αργυριάδης.
Επιθυμία του ήταν, όπως επισημαίνει, να ανοίξει το “μαύρο κουτί” της μεσαιωνικής ιστορίας μας, η οποία κατά τη γνώμη του, δεν μας διδάχτηκε σωστά, αλλά έχει άμεση και καθοριστική σχέση με τη σημερινή μας νοοτροπία.
«Οι ρίζες των σύγχρονων συλλογικών μας πεποιθήσεων βρίσκονται σε αυτή την περίοδο. Ένας ακόμα λόγος που εστιάζω σε αυτή την περίοδο είναι γιατί δεν μπορώ να διαβάζω στο κλείσιμο του βιβλίου του Γάλλου καθηγητή της Κλασικής Ελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Paris X Nanterre, Pierre Chuvin, ότι “οι Έλληνες λόγιοι εκείνης της εποχής συνέβαλαν στη γέννηση του κόσμου στον οποίο ζούμε σήμερα” και εμείς να μην γνωρίζουμε ούτε καν τα ονόματά τους! Κάτι δεν πάει καλά με την παιδεία μας όσον αφορά την κατανόηση “του σύγχρονου κόσμου στον οποίο ζούμε σήμερα”» εκτιμά.
Η προσωπική μας ταύτιση μπορεί επίσης να ενταχθεί στα θέματα της «επιλογής ή ιστορικής κληρονομιάς» υπογραμμίζει ο συγγραφέας, Έλληνας του εξωτερικού.
«Είτε το θέλουμε είτε όχι, βρισκόμαστε εγκεφαλικά ανά πάσα στιγμή με το ένα πόδι σε μία χώρα και με το άλλο στην άλλη, κάτι που για τους περισσότερους από εμάς είναι τόσο “ευχή” όσο και “κατάρα”. Εγώ επιλέγω να εστιάσω στην “ευχή”, τη δυνατότητα να βλέπουμε και να κατανοούμε καλύτερα τις διάφορες καταστάσεις της ζωής μας μέσω μιας διαφορετικής και αποστασιοποιημένης οπτικής γωνίας. Αυτό μου προσφέρει και την πρακτική λύση στο ζήτημα της ταυτότητας: Νιώθω πολίτης της Ευρώπης, Ευρωπαίος» επισημαίνει.
Ο Σταύρος Αργυριάδης θα παρουσιάσει το βιβλίο του «Σε Αναζήτηση Ταυτότητας: Επιλογή ή ιστορική κληρονομία;» (Εκδόσεις: ΑΚΑΚΙΑ) και θα συνομιλήσει με τους αναγνώστες.
Στη Θεσσαλονίκη: Δευτέρα 4 Νοεμβρίου, στις 19:00, στο Βιβλιοπωλείο Ψαράς.
Στην Αθήνα: Τετάρτη 13 Νοεμβρίου στις 19:00, στο Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης στη Στοά.
Συν. Φωτογραφίες και αφίσα που παραχώρησε ο συγγραφέας