Η επιλογή βιολογικών προϊόντων δεν είναι μια τάση, αλλά μια ευκαιρία για υγιεινή/βιώσιμη διατροφή και φιλική προς το περιβάλλον, η προστασία του οποίου κρίνεται πιο επιτακτική από ποτέ, λόγω και της έντασης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Έτσι, καθίσταται σαφές ότι η περαιτέρω άνθιση του κλάδου, όχι μόνο θα σημάνει τον πολλαπλασιασμό της ευημερίας των πολιτών που τον «ψηφίζουν», αλλά κυρίως θα διασφαλίσει την προστασία του πλανήτη για τις μελλοντικές γενιές. Αυτό είναι και το μήνυμα που επιδιώκει να διατρανώσει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με τη σημερινή του εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, η οποία γίνεται σε συνδιοργάνωση με την Ένωση Βιοκαλλιεργητών Βόρειας Ελλάδας.
«Αν δεν περιοριστεί ακόμη περισσότερο η ανθρώπινη δραστηριότητα στις αγροτικές καλλιέργειες, πραγματικά το αύριο για τις επόμενες γενιές προοιωνίζεται εξαιρετικά δυσοίωνο», επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η προϊσταμένη Διεύθυνσης Συστημάτων Ποιότητας και Βιολογικής Γεωργίας του ΥΠΑΑΤ, Ελένη Τζαβάρα.
Η Ελλάδα «δεν τα πάει και άσχημα» στον τομέα της βιολογικής γεωργίας, σημειώνει η κ. Τζαβάρα, σπεύδοντας, ωστόσο, να προσθέσει πως μένουν ακόμα πολλά να γίνουν και «δρόμος να καλυφθεί».
Με βάση στοιχεία του 2022, σε επίπεδο Ευρώπης των 27, η Ελλάδα κατατάσσεται στην έκτη θέση σε ό,τι αφορά το ποσοστό των καλλιεργούμενων εκτάσεων με βιολογικές μεθόδους και διαμορφώνεται στο 17,2%, ενώ προηγούνται η Αυστρία με 25,3%, η Εσθονία με 23,4%, η Σουηδία με 19,9%, η Πορτογαλία με 19,3% και η Ιταλία με 18,1%. Τις «χειρότερες» επιδόσεις εμφανίζουν η Μάλτα, με το ποσοστό επί των καλλιεργούμενων εκτάσεων που γίνονται με βιολογικές μεθόδους να διαμορφώνεται στο 0,6%, η Βουλγαρία και η Ιρλανδία με 2,2%, οι Κάτω Χώρες με 4,4%, η Πολωνία με 3,9% και η Ρουμανία με 5,1%. Χαμηλά ποσοστό εμφανίζουν και η Γερμανία με 9,8%, η Γαλλία με 10,1% και η Ισπανία με 10,8%.
«Ο εθνικός στόχος της ελληνικής κυβέρνησης και του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι το 2030 η Ελλάδα να καλλιεργεί τουλάχιστον σε ποσοστό 20% επί των συνολικών εκτάσεων με βιολογικές μεθόδους», σημειώνει η κ. Τζαβάρα και υπενθυμίζει ότι ο ευρωπαϊκός στόχος που έχει τεθεί αφορά στο 25% στην επόμενη εξαετία.
Ποια είναι η κατάσταση του βιολογικού τομέα στην Ελλάδα – Ποια τα οφέλη;
Η βιολογική γεωργία στη χώρα μας κερδίζει έδαφος συνεχώς, με αργά μεν αλλά σταθερά βήματα, λέει η κ. Τζαβάρα, σύμφωνα με την οποία εκτιμώνται σε 80.000 με 85.000 οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, έναντι των 60.993 το 2022, οπότε καταγράφονταν περισσότεροι σε ποσοστό 70% σε σχέση με το 2021. Οι βιολογικοί παραγωγοί, κατά την κ. Τζαβάρα, καλλιεργούν σήμερα πάνω από εννέα εκατομμύρια στρέμματα με βιολογικές μεθόδους.
Χαμηλότερα καταγράφονται τα ποσοστά στη βιολογική κτηνοτροφία στη χώρα μας, αν και όπως αναφέρει η κ. Τζαβάρα, γίνονται «φιλότιμες» και καθοριστικής σημασίας προσπάθειες να αυξηθούν. Συγκεκριμένα, κατά την ίδια, με βιολογικές μεθόδους εκτρέφονται πρόβατα σε ποσοστό 67,3%, αίγες σε 19,6%, όρνιθες σε 6,6%, αγελάδες σε 6,4% και χοίροι σε 0,1%.
Απευθυνόμενη στους καταναλωτές, τους καλεί να επιλέγουν βιολογικά προϊόντα, σημειώνοντας ότι η τιμή τους δεν είναι ούτε υψηλότερη -τις περισσότερες φορές- ούτε όμως και απαγορευτική στις ομώνυμες βιολογικές αγορές που έχουν θεσπιστεί στη χώρα μας. Τους διαβεβαιώνει, δε, ότι με τους εκτεταμένους και εντατικούς ελέγχους που γίνονται πλέον, τόσο από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τους εκπροσώπους οργανισμών του ΥΠΑΑΤ, όσο και από τους ίδιους τους βιοκαλλιεργητές, «τα προϊόντα που αγοράζετε ως βιολογικά, είναι όντως βιολογικά και διαπιστευμένα και εγκεκριμένα από 16 διαφορετικούς οργανισμούς ελέγχου και πιστοποίησης». Άλλωστε, όπως προσθέτει χαρακτηριστικά, η ΕΕ διαθέτει και σε αυτόν τον τομέα έναν από τους πιο αυστηρούς κανονισμούς που έχουν καταρτιστεί παγκόσμια.
Μεταξύ άλλων, η ίδια σημειώνει ότι στα πολλαπλά οφέλη της βιολογικής γεωργίας συμπεριλαμβάνονται τα εξής: διατηρεί και ενισχύει τη γονιμότητα του εδάφους, την ποιότητα των υδάτων, την υγεία των φυτών, των ζώων και του ανθρώπου ως ένα αδιαίρετο σύνολο, βασίζεται στα ζωντανά οικοσυστήματα, δραστηριοποιείται σε αυτά και συμβάλλει στη διατήρησή τους, έχει ως βάση της τις σχέσεις που διασφαλίζουν δικαιοσύνη σε ό,τι αφορά το περιβάλλον και τις διαδικασίες της ζωής και εφαρμόζεται με προληπτικό και υπεύθυνο τρόπο ώστε να προστατεύει την υγεία και την ευημερία των σημερινών και των μελλοντικών γενεών και του περιβάλλοντος.
Οι στόχοι της βιολογικής γεωργίας είναι: η παραγωγή ασφαλών τροφίμων υψηλής διατροφικής αξίας, η συνολική προστασία του περιβάλλοντος, η βιώσιμη χρήση της ενέργειας και των φυσικών πόρων, η συντήρηση και η αύξηση της γονιμότητας και της βιολογικής δραστηριότητας του εδάφους, η προστασία της υγείας των αγροτών και των καταναλωτών από την έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες και η εξασφάλιση της υγείας και της ευζωίας των ζώων.
Σε νέο σταυροδρόμι ο κλάδος των βιολογικών – Μύθος για ακρίβεια στις υπαίθριες αγορές
«Παλιότερα, η πρόκληση ήταν να φύγουμε από τη συμβατική παραγωγή, από τα χημικά λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα, τα δηλητήρια, τώρα η πρόκληση έχει αλλάξει», επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος της Ένωσης Βιοκαλλιεργητών Βόρειας Ελλάδας, Νίκος Ιωάννου. Η Ένωση ιδρύθηκε το 2002, αριθμεί περισσότερα από 100 μέλη, αγρότες από την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, οι οποίοι καλλιεργούν από ένα έως και 200 στρέμματα. «Στοχεύουμε πάντα στην αύξηση του βιολογικού δυναμικού που δεν έχει να κάνει με τα στρέμματα, αλλά με την ίδια την οντότητα που καλλιεργεί, παράγει και αποδίδει, καθαρή τροφή με το λιγότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα», τονίζει και ξεκαθαρίζει ότι «το θέμα για εμάς είναι να δεχόμαστε τους ανθρώπους ανεξαρτήτως μεγέθους της αγροτικής “επιχείρησής” τους».
Αναφερόμενος στο νέο σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκεται μπροστά η βιολογική γεωργία, ο κ. Ιωάννου, σημειώνει ότι «οι προκλήσεις παραμένουν, έχοντας ωστόσο αλλάξει …ρότα».
Όπως εξηγεί, «πλέον, θα πρέπει εμείς οι βιοκαλλιεργητές να μετατραπούμε σε μια δύναμη αναγεννητικής γεωργίας, με αειφορία, βιοποικιλότητα, διατήρηση των παραδοσιακών σπόρων, να δεσμεύουμε τον άνθρακα, προστατεύοντας ό,τι υπάρχει γύρω μας, φροντίζοντας με σεβασμό το μέλλον των παιδιών μας», υπογραμμίζει.
Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνει ότι οι προκλήσεις δεν αντιμετωπίζονται με στρεμματικές, πλασματικές αυξήσεις, αλλά με τη δημιουργία περισσότερων, μικρών βιολογικών αγροκτημάτων, που θα στηρίζονται από τους κρατικούς φορείς. «Αυτό είναι το “ στοίχημα” και δυστυχώς οι αποφάσεις της ΕΕ βρίσκονται πολύ μακριά από τον στόχο. Δυστυχώς στήριξη στους παραγωγούς, ειδικά στους μικρούς, δεν υπάρχει», επισημαίνει και προσθέτει με παράπονο: «καλλιεργώ 15 χρόνια επτά στρέμματα με βιολογικές μεθόδους, έχω πενταμελή οικογένεια και μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει ούτε ένα σεντ για στήριξη και ενθάρρυνση».
Έως και +15% η κίνηση στις βιολογικές αγορές νομού Θεσσαλονίκης
Στο νομό Θεσσαλονίκης λειτουργούν σύμφωνα με τον κ. Ιωάννου έξι βιολογικές αγορές και συγκεκριμένα: κάθε Δευτέρα στον Εύοσμο, Τρίτη στην Περαία και στην Πυλαία, Τετάρτη στο Βότση, την Πέμπτη στη Νεάπολη και Σάββατο στην Καλαμαριά. Μάλιστα, στην Καλαμαριά «συμμετέχουν οι περισσότεροι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων και η επισκεψιμότητα “ χτυπά” κόκκινο», όπως λέει.
Βέβαια, όπως προσθέτει ο κ. Ιωάννου, «στόχος μας παραμένει επί σειρά χρόνων η λειτουργία μιας βιολογικής αγοράς στο κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης, σαν ένα νέο τουριστικό προορισμό, όπου η εντοπιότητα, η εποχικότητα και η νοστιμιά θα κυριαρχούν».
Ερωτηθείς για την κίνηση στις βιολογικές αγορές στο νομό Θεσσαλονίκης, ο ίδιος τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μεν ενισχυμένη σε ποσοστό 10% με 15%, αλλά, όπως προσθέτει, «δυστυχώς αυτή η αύξηση δεν ακολουθείται και από ενίσχυση των πωλήσεων των βιοκαλλιεργητών- και όχι λόγω τιμών, αλλά αγοραστικής δύναμης».
Όπως λέει κατηγορηματικά, «στις δικές μας αγορές δεν έγιναν αυξήσεις, αφού απορροφήσαμε πλήρως την αύξηση του κόστους παραγωγής μας μέχρι και 45%, η οποία προήλθε από -μεταξύ άλλων- την ανατίμηση της ενέργειας και των ενοικίων στα χωράφια, την προμήθεια σπόρων, αλλά και τον πολλαπλασιασμό των ποτισμάτων που αναγκαζόμαστε να κάνουμε λόγω της ανομβρίας».
Είναι «μύθος» ότι τα βιολογικά προϊόντα στις βιολογικές αγορές είναι ακριβότερα έναντι των συμβατικών, επαναλαμβάνει ο ίδιος και προσθέτει ότι «παρ’ ολαυτά, οι καταναλωτές, για κάποιο περίεργο λόγο έχουν συνδέσει τα βιολογικά προϊόντα με αυξημένες τιμές, λόγω διάφορων παραγόντων της αγοράς γενικά. Υπάρχουν πολλές εποχές που τα προϊόντα στις Βιολογικές μας αγορές είναι πιο φτηνά από παντού», υπογραμμίζει.
Ημέρα βιολογικής παραγωγής της ΕΕ
Οι εκδηλώσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την ημέρα βιολογικής παραγωγής της ΕΕ που έχει καθοριστεί ως η 23η Σεπτεμβρίου, ημέρα σύμβολο ισορροπίας μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος, λόγω της φθινοπωρινής ισημερίας, έγιναν φέτος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Υπενθυμίζεται ότι, φέτος, η ημέρα βιολογικής παραγωγής της ΕΕ είναι η τρίτη χρονιά που γιορτάζεται στη χώρα μας και πανευρωπαϊκά και κάθε χρόνο τιμάται σε άλλη περιοχή. Όπως υπενθυμίζει η κ. Τζαβάρα, την πρώτη χρονιά, η ημέρα βιολογικής παραγωγής της ΕΕ στη χώρα μας γιορτάστηκε στις Σέρρες με τη διοργάνωση ημερίδας και πέρυσι αντίστοιχη εκδήλωση έγινε στο Ηράκλειο Κρήτης.
Στη σημερινή εκδήλωση – γιορτή στην πλατεία Αριστοτέλους, στη Θεσσαλονίκη, στήθηκε ένα μπουφές 1.500 ατόμων με «καλούδια», όλα μαγειρεμένα και φτιαγμένα με προϊόντα που παραχώρησαν οι βιοκαλλιεργητές του νομού, δόθηκαν 1.000 τσάντες με προωθητικό έντυπο υλικό και δείγματα βιολογικών προϊόντων και υπήρχε έκθεση βιολογικών προϊόντων. Η εορταστική εκδήλωση έγινε σε συνεργασία με τον αυτοδιαχειριζόμενο φορέα των αγορών παραγωγών βιολογικών προϊόντων Θεσσαλονίκης.
Ελ. Αλ.
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε για χρήση το ΥΠΑΑΤ