του Javier Sampedro (*)
Eίναι σίγουρο ότι έχετε ακούσει για το ρωσικό εμβόλιο. Αν πιστέψουμε τον Βλαντίμιρ Πούτιν, η χώρα του έχει βρει το φάρμακο για την πανδημία και έχει δεχθεί ήδη παραγγελίες για ένα δισεκατομμύριο δόσεις από την Ινδία, τη Νότια Κορέα, τη Βραζιλία, τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία και την Κούβα. Το ρωσικό εμβόλιο είναι τόσο ασφαλές και αποτελεσματικό που το δοκίμασε μια από τις κόρες του Πούτιν, η οποία εξ όσων γνωρίζουμε εξακολουθεί να είναι ζωντανή. Η Ρωσία και ορισμένοι εταίροι της βεβαιώνουν ότι έχουν τις δυνατότητες να παράγουν 500 εκατομμύρια δόσεις τον χρόνο. Όλα μοιάζουν ιδανικά. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε κανέναν λόγο να πιστέψουμε τον Πούτιν.
Οι ρώσοι επιστήμονες που ανέπτυξαν το εμβόλιο, με χρηματοδότηση του Κρεμλίνου, δεν έχουν στείλει το πρόγραμμά τους στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ούτε έχουν δημοσιεύσει έστω και μια γραμμή στις ιατρικές επιθεωρήσεις. Αυτό μετατρέπει το υποτιθέμενο επίτευγμά τους σε μια απλή φήμη. Ο Πούτιν υποστηρίζει ότι το εμβόλιο έχει περάσει τη φάση Ι (όπου δοκιμάστηκε η ασφάλειά του σε μια ομάδα υγιών εθελοντών, μεταξύ των οποίων και η κόρη του) και τη φάση ΙΙ (όπου δοκιμάστηκε επίσης σε μικρή κλίμακα η παραγωγή αντισωμάτων σε όσους το έκαναν).
Ο ρώσος πρόεδρος αναγνωρίζει ότι δεν έχει γίνει ακόμη η φάση ΙΙΙ, κάτι λογικό, αφού δεν έχει υπάρξει ο χρόνος για κάτι τέτοιο. Η φάση ΙΙΙ περιλαμβάνει όχι 10 ή 20, αλλά χιλιάδες εθελοντές, που χωρίζονται σε δύο ομάδες προκειμένου να πιστοποιηθεί αν η ομάδα που λαμβάνει το εμβόλιο είναι καλύτερα προστατευμένη από εκείνη που λαμβάνει ψευδοφάρμακο. Αυτό χρειάζεται χρόνο και υπομονή, δύο έννοιες με τις οποίες ο Πούτιν δεν μοιάζει εξοικειωμένος.
Κάπου 200 προγράμματα εμβολίων υπάρχουν αυτή τη στιγμή στον κόσμο, τα περισσότερα από τα οποία είναι καταγραμμένα στον ΠΟΥ. Εξι από αυτά έχουν περάσει εδώ και εβδομάδες στη φάση ΙΙΙ, όπου θα περάσουν το προσεχές διάστημα και άλλα.
Η τεχνική που ακολούθησαν οι ρώσοι επιστήμονες για να αναπτύξουν το εμβόλιό τους δεν έχει κάτι πρωτότυπο. Τα παραδοσιακά εμβόλια περιέχουν τον ίδιο τον ιό που προκαλεί την ασθένεια, εξασθενημένο ώστε να μην μπορεί να προκαλέσει ζημιά, να μπορεί όμως να πολλαπλασιαστεί στο σώμα του εθελοντή και να προκαλέσει μια απάντηση του ανοσοποιητικού. Το εμβόλιο του Πούτιν, όπως και πολλά άλλα, χρησιμοποιεί έναν διαφορετικό ιό (έναν αδενοϊό), τροποποιημένο με ορισμένα γονίδια του κορωνοϊού που έχουν επιλεγεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να αντιδράσει. Αν μετά έρθει ο κορωνοϊός, η ιδέα είναι ότι ο ασθενής θα έχει ήδη αποκτήσει ανοσία χάρις σε εκείνα τα γενετικά θραύσματα. Τίποτα το καινούργιο.
Το καινούργιο είναι η βιασύνη με την οποία εγκρίθηκε ένα εμβόλιο που δεν έχει περάσει τους κατάλληλους ελέγχους και για το οποίο κανείς επιδημιολόγος εκτός Ρωσίας δεν διαθέτει ακριβή στοιχεία. Ακόμη κι αν το εμβόλιο έχει μερική επιτυχία, μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες: μερικές φορές, τα αντισώματα που προκαλεί κάποιος μετά τον πειραματικό εμβολιασμό του βοηθούν στη συνέχεια τον πραγματικό ιό να εισχωρήσει στα κύτταρα. Μερικά πειραματικά εμβόλια κατά του SARS του 2003 προκαλούν υπέρμετρες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού που μοιάζουν με το άσθμα.
Επιπλέον, ενδεχόμενη αποτυχία του εμβολίου θα επιτρέψει στις οργανώσεις κατά των εμβολιασμών να εντείνουν τη ζημιογόνα εκστρατεία τους.
Για όλους αυτούς τους λόγους υπάρχει μια συγκεκριμένη διαδικασία για τη δοκιμή ενός εμβολίου, που δεν μοιάζει καθόλου με τη διαδικασία που ακολουθεί ο Πούτιν.
(*) Ο Χαβιέρ Σαμπέδρο είναι αρθρογράφος της El Pais
(Πηγή: El Pais)
MMH