Μια έκθεση αφιερωμένη στον πιο αγαπητό διαχρονικά λαϊκό ήρωα, τον Καραγκιόζη, “αποκαλύπτει” την πολυδιάστατη προσωπικότητά του και παρουσιάζει ταυτόχρονα άγνωστες πτυχές της πλούσιας και πολυσήμαντης ιστορικής παρουσίας του. Η έκθεση μυεί τον επισκέπτη στις τέχνες, που επηρεάστηκαν απ’ τον προσφιλή καμπούρη, στο παρελθόν και στο σήμερα.
Ο καραγκιοζοπαίκτης Απόστολος Δομτζίδης μαζί με τη σύζυγο και συνεργάτη του, αρχαιολόγο και μουσειολόγο, Νατάσα Μιχαηλίδου επιμελήθηκαν την καθόλα ενδιαφέρουσα αυτή έκθεση. Ο πιο αγαπημένος «άσχημος» της λαϊκής μας παράδοσης, η φιγούρα του Θεάτρου Σκιών που λάτρεψαν διαχρονικά μικροί και μεγάλοι, ο αθάνατος Καραγκιόζης, είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής.
Με θεματικό τίτλο «Όλες οι τέχνες για τον Καραγκιόζη», η καλοφροντισμένη έκθεση που παρουσιάζεται στο εντυπωσιακό κτίριο του Λυκείου των Ελληνίδων Ξάνθης, στην είσοδο της παλιάς πόλης, αποκαλύπτει στον θεατή όσα δε μπορούσε να φανταστεί για τον ξυπόλητο ήρωα του νεοελληνικού θεάτρου σκιών.
Παρουσιάζονται πίνακες, φιγούρες, σκηνικά, εργαλεία, φωτογραφίες, εκδόσεις, χρηστικά αντικείμενα, ηχητικά και οπτικά τεκμήρια από τη συλλογή του θιάσου σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη». Μέσα από αυτά ξεδιπλώνεται ένας θαυμαστός κόσμος που φανερώνει πόσο έχει επηρεάσει ο Καραγκιόζης όλες τις μορφές της τέχνης: Από τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία μέχρι την ποίηση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη φωτογραφία και τη μουσική.
Η πρωτοτυπία της έκθεσης
Όμως η συγκεκριμένη έκθεση δεν αποτελεί μια απλή παρουσίαση τεκμηρίων για το θέατρο σκιών. Πάει ένα βήμα παραπέρα. Για πρώτη φορά, σε τόσο μεγάλη έκταση, παρουσιάζονται νέα έργα καλλιτεχνών, συνεργατών του θιάσου, με θέμα τον Καραγκιόζη. Οι πίνακες της λαϊκής ζωγράφου Γαρυφαλλιάς Μπαρή, που αποτυπώνει στον καμβά στιγμές του θιάσου «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη», δεσπόζουν στην παρουσίαση των εκθεμάτων.
Κατά τη διάρκεια της περιήγησης ακούγονται τραγούδια που μελοποίησε η Ηρώ Παυλοπούλου από τη νέα ποιητική συλλογή του Δημήτρη Αβούρη «Σαράντα τα τραγούδια σου Καραγκιόζη». Τα τραγούδια αυτά ντύνουν μουσικά και την πρωτότυπη θεατρική παράσταση «Οδός Ονείρων Καραγκιόζη» που έγραψε ο Απόστολος Δομτζίδης.
Στην έκθεση, παρουσιάζονται επίσης, οι εκδόσεις δύο βιβλίων με νέες παραστάσεις Καραγκιόζη. «Οι τρεις καλές συμβουλές» και «οι τρεις βλάκες» που αποτελούν πρωτότυπα θεατρικά έργα Καραγκιόζη του Απόστολου Δομτζίδη και βασίζονται στα ομώνυμα παραδοσιακά παραμύθια.
Οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν πλάνα από την κινηματογραφική ταινία «Η Βαμβακού», σε σενάριο του Δημήτρη Αβούρη, με θέμα έναν ποιητή κι έναν καραγκιοζοπαίκτη, που αναζητούν έναν άλλον τρόπο ζωής. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της έκθεσης προβάλλονται επεισόδια από την εκπομπή «Τα Καραγκιοζιλίκια» που δημιουργήθηκε την περίοδο της καραντίνας, για να συντροφεύει διαδικτυακά τους φίλους του Θεάτρου Σκιών.
Καθώς ο θεατής περιδιαβαίνει την έκθεση και ξεναγείται από τον Απόστολο Δομτζίδη, αντιλαμβάνεται ότι ο αγαπημένος ήρωας του θεάτρου σκιών επηρέασε καταλυτικά καλλιτέχνες και ανθρώπους του πνεύματος που τον αποτύπωσαν στα έργα τους. Ο Καραγκιόζης όμως, ακόμη και σήμερα, αποτελεί πηγή έμπνευσης δείχνοντας τη δυναμική της ελληνικής λαϊκής παράδοσης. «Πάντα», σημειώνει ο Απόστολος, «σε δύσκολους καιρούς για να προχωρήσουμε μπροστά πρέπει να κοιτάξουμε πίσω. Αυτή τη ματιά στο παρελθόν, με το βλέμμα στο μέλλον, προσφέρει η έκθεση».
Μύηση στα μυστικά του Θεάτρου Σκιών
Ο Απόστολος Δομτζίδης, ένας από τους πιο καταξιωμένους σήμερα Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες, μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, τονίζει πως «η έκθεση αυτή παρουσιάζει μια περιδιάβαση στις τέχνες του λόγου, της ζωγραφικής, της φωτογραφίας και πολλών ακόμα (τεχνών) με συνοδοιπόρο τον Καραγκιόζη. Σκοπός της είναι να μας συγκινήσει, να μας κάνει να γελάσουμε και να δημιουργήσουμε, ώστε με έναν μαγικό τρόπο να φάμε, να πιούμε και… νηστικοί να κοιμηθούμε, στον γάμο του Καραγκιόζη με τις τέχνες».
Στην είσοδο της έκθεσης δεσπόζει ο μπερντές πάνω στον οποίο παίρνουν ζωή όλες οι φιγούρες του Θεάτρου Σκιών. Οι μικροί και οι μεγάλοι φίλοι του Καραγκιόζη μυούνται, στα μυστικά της παραδοσιακής αυτής τέχνης.
Καθώς ολοκληρώνεται η ξενάγηση η τελευταία στάση είναι στον κήπο του κτιρίου του Λυκείου των Ελληνίδων. Εκεί, πραγματικά, λες οι εικόνες και τα χρώματα να ξεπήδησαν μέσα από κάποιον πίνακα του Τσαρούχη και του Λύτρα. Φέτος, ο θίασος σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» θα συμμετείχε στη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση της Ξάνθης. Δυστυχώς, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, ακυρώθηκαν όλες οι καρναβαλικές εκδηλώσεις. Μια εικόνα αυτής της προσπάθειας, που δεν μπόρεσε να δει ο πολύς κόσμος, δίνεται στην αυλή του εντυπωσιακού κτίσματος όπου φιλοξενείται η έκθεση. Όλη η αυλή μεταμορφώθηκε σε ένα σκηνικό παραμυθιού με τους αγαπημένους ήρωες.
Πέρυσι, ο θίασος σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» ταξίδεψε μέχρι το Καστελλόριζο, προσκεκλημένος του Διεθνούς Φεστιβάλ Ιστορικού Ντοκιμαντέρ που φιλοξενεί κάθε χρόνο το ακριτικό μας νησί. Φωτογραφίες από τις δράσεις του θιάσου από την Ξάνθη και το Ελληνικό Ιωαννίνων ως τη Βαμβακού Λακωνίας και το Καστελλόριζο μπορούν να δούνε οι επισκέπτες της έκθεσης.
Ο Καραγκιόζης σήμερα
Ο Απόστολος Δομτζίδης φιλοδοξεί να φέρει τον Καραγκιόζη στο σήμερα, με τη βοήθεια όλων των τεχνών, σεβόμενος και αναδεικνύοντας την παράδοση του ελληνικού Θεάτρου Σκιών.
Πρόσφατα, στο Ελληνικό Ιωαννίνων, στο μουσείο σύγχρονης τέχνης “Θεόδωρος Παπαγιάννης” έγινε η εκδήλωση αποκάλυψης μιας μεγάλης μεταλλικής φιγούρας του Καραγκιόζη, που σχεδίασε ο ίδιος. «Ο Καραγκιόζης, επέστρεψε στην Ήπειρο, στον τόπο όπου ξεκίνησε η διαδικασία ενσωμάτωσης του στο ελληνικό γίγνεσθαι. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Θεάτρου Σκιών ο Καραγκιόζης αποτυπώνει την σκιά του και λαμβάνει ισότιμη θέση ανάμεσα σε γλυπτά σύγχρονης τέχνης», όπως εξηγεί ο δημιουργός του.
Πρόθεση των συνεργατών του θιάσου σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» είναι να τοποθετηθούν μεγάλες μεταλλικές φιγούρες του Καραγκιόζη σε επτά πόλεις της χώρας μας, ενώ κατέθεσαν και μια πρόταση προς το δήμο της Ξάνθης για τη δημιουργία ενός θεματικού πάρκου για τον Καραγκιόζη.
Η επίσκεψη στην έκθεση
Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος και της συμμετοχής του κοινού η λειτουργία της έκθεσης θα παραταθεί. Έτσι, θα λειτουργεί καθημερινά, από τις 18.00 έως και τις 21.00, μέχρι την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου, στο Λύκειον των Ελληνίδων Ξάνθης, Αγίου Γεωργίου 1, στην παλιά πόλη.
Η χρήση μάσκας κατά την είσοδο σε αυτήν είναι απαραίτητη. Το ΑΠΕ – ΜΠΕ είναι χορηγός επικοινωνίας στηρίζοντας έμπρακτα κάθε ουσιαστική προσπάθεια που στοχεύει στη διατήρηση και τη διάδοση της ελληνικής παράδοσης.
Πληροφορίες για την έκθεση υπάρχουν και στην ιστοσελίδα του θιάσου σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη»: http://www.talesofkaragiozis.gr.
του ανταποκριτή μας Β. Λωλίδη