Στον προσωπικό του στόχο και σκοπό, που δεν είναι άλλος από το να αναδειχθεί το σκάκι σε μία από τις καθημερινές συνήθειες όλων των νέων της χώρας, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας (ΕΣΟ) και αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, Στάθης Ευσταθόπουλος, στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Όπως εξηγεί, τα τελευταία χρόνια, η ελληνική πολιτεία έχει υιοθετήσει τις προτάσεις της Ομοσπονδίας και, ήδη, έχει νομοθετήσει ειδικό θεσμικό πλαίσιο για τα πνευματικά αθλήματα, ενώ έχει εντάξει το σκάκι, από το 2023, στο επίσημο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του σχολείου, στο νηπιαγωγείο, σε όλες τις τάξεις του δημοτικού και στις δύο πρώτες του γυμνασίου, στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων.
Άλλωστε, όπως με πάθος συμπληρώνει ο κ. Ευσταθόπουλος, τo σκάκι, με μία ιστορία αιώνων, δεν είναι ασφαλώς απλώς ένα παιχνίδι, όπως μερικοί μπορεί να ισχυριστούν, είναι κάτι πολύ περισσότερο, κάτι πολύ μεγαλύτερο: Είναι ένα πνευματικό άθλημα που καλλιεργεί και προάγει τη λογική, την πνευματική ανάπτυξη, τη στρατηγική και κριτική σκέψη, καθώς και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων». Διευκρινίζει, δε, ότι, παράλληλα, το σκάκι «απαιτεί άριστη φυσική κατάσταση για να μπορέσει κανείς να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις μιας παρτίδας και ενός τουρνουά».
Επιπλέον, επιχειρηματολογεί υπέρ της ένταξης του σκακιού στα αθλήματα των Ολυμπιακών Αγώνων και αναφέρεται αναλυτικά στην επιχειρηματολογία στην οποία στηρίζει τη σχετική εκστρατεία που έχει ξεκινήσει. Ήδη, έχουν αποσταλεί επιστολές του σε πολιτικά πρόσωπα στη χώρα μας και σε εκπροσώπους ευρωπαϊκών και διεθνών φορέων, σε ολυμπιονίκες και άλλους, προκειμένου να υποστηρίξουν – με όποιο μέσο και τρόπο μπορούν- το αίτημα αυτό.
Ο κ. Ευσταθόπουλος μιλά, επίσης, για την ενεργή ελληνική σκακιστική κοινότητα, καθώς η Ομοσπονδία αριθμεί σήμερα πάνω 200 μέλη, δηλαδή ενεργές Ενώσεις και Σωματεία, που δραστηριοποιούνται σχεδόν σε κάθε περιοχή της χώρας, εκπαιδεύοντας και διοργανώνοντας αγώνες, τουρνουά και πρωταθλήματα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Γεγονός, που, όπως λέει, τον γεμίζει αισιοδοξία, καθώς αυξάνεται συνεχώς και ο αριθμός των ατόμων κάθε ηλικίας, που συμμετέχουν σ΄αυτά.
Ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης του προέδρου της Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας (ΕΣΟ) και αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ, Στάθη Ευσταθόπουλου, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στον δημοσιογράφο Χρυσόστομο Μπίκατζικ, έχει ως εξής:
Ερ.: Κύριε Ευσταθόπουλε, ας ξεκινήσουμε με τα βασικά… Η Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία έχει μία ιστορία που εντυπωσιάζει και ξεκινά το 1948;
Απ.: Πράγματι, και σήμερα συγκροτείται από περισσότερα από 200 μέλη, Ενώσεις και Σωματεία, που δραστηριοποιούνται σχεδόν σε κάθε περιοχή της χώρας, εκπαιδεύοντας και διοργανώνοντας αγώνες τοπικούς και περιφερειακούς. Για παράδειγμα, μόνο στην Αττική υπάρχουν πάνω από 70 Ενώσεις και Σωματεία, στη Θεσσαλονίκη περίπου 30, στην Κρήτη 20, στα νησιά του Αιγαίου 6 κοκ. Πρόκειται για ενεργά Σωματεία και Ενώσεις. Και μας γεμίζει αισιοδοξία το γεγονός ότι αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός όσων συμμετέχουν στους δεκάδες αγώνες, τουρνουά και πρωταθλήματα που διοργανώνονται σε ολόκληρη τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Και είναι άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο και το πανεπιστήμιο, ενήλικες και υπερήλικες. Κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα.
Ερ.: Τελικά, τι είναι το σκάκι; Ένα παιχνίδι διασκέδασης, τεχνικό παιχνίδι, πνευματικό άθλημα; Πώς θα το χαρακτηρίζατε;
Απ.: Με μία ιστορία αιώνων, το σκάκι δεν είναι ασφαλώς απλώς ένα παιχνίδι, όπως μερικοί μπορεί να ισχυριστούν, είναι κάτι πολύ περισσότερο, κάτι πολύ μεγαλύτερο, είναι ένα πνευματικό άθλημα που καλλιεργεί και προάγει τη λογική, την πνευματική ανάπτυξη, τη στρατηγική και κριτική σκέψη, καθώς και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ενώ παράλληλα απαιτεί άριστη φυσική κατάσταση για να μπορέσει κανείς να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις μιας παρτίδας και ενός τουρνουά. Άρα, παράλληλα με τη μελέτη και την προπόνηση σε αμιγώς σκακιστικά θέματα, απαιτείται και σωματική προπόνηση για τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης του κάθε σκακιστή. Το σκάκι, βεβαίως, είναι και τρόπος σκέψης, μέσο νοητικής εξέλιξης, είναι ουσιαστικά τρόπος ζωής.
Ερ.: Ένα «πνευματικό άθλημα», που παρότι άργησε (ας μου επιτραπεί το σχόλιο), τελικά έχει μπει στα ελληνικά σχολεία…
Απ.: Πράγματι, η ελληνική πολιτεία έχει ήδη νομοθετήσει ειδικό θεσμικό πλαίσιο για τα πνευματικά αθλήματα (N. 4908/22), ενώ επιπλέον έχει εντάξει το σκάκι, από το 2023, στο επίσημο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του σχολείου, στο νηπιαγωγείο, σε όλες τις τάξεις του δημοτικού και στις δύο πρώτες του γυμνασίου, στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων. Υλοποιήθηκε έτσι ένα όραμα που είχαμε τα τελευταία 20 χρόνια στην Ομοσπονδία μας, να ενταχθεί το σκάκι στο επίσημο πρόγραμμα του σχολείου. Θεωρούμε ότι το κοινωνικό αποτύπωμα αυτής της ενέργειας και τα αποτελέσματα που θα προκύψουν θα είναι εντυπωσιακά και θα εμφανιστούν άμεσα τα (αμέσως) επόμενα χρόνια. Εκ μέρους του σκακιστικού κόσμου, επιτρέψτε μου να συγχαρώ και να ευχαριστήσω την ελληνική πολιτεία, καθώς υλοποίησε αυτές τις προόδους, υιοθετώντας τις σχετικές προτάσεις της Ομοσπονδίας μας.
Αλλά έχουμε και συνέχεια. Όνειρό μου ήταν, είναι και θα παραμείνει μέχρι να γίνει πραγματικότητα, να γεμίσουν (να γεμίζουν καθημερινά) οι αίθουσες των σχολείων όλης της χώρας από τα χαμόγελα των παιδιών που θα παίζουν σκάκι και θα συναγωνίζονται ο ένας τον άλλον. Όταν όλα τα παιδιά και οι έφηβοι αυτής της χώρας θα συζητούν μεταξύ τους την τακτική και τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν στον επόμενο αγώνα, στο επόμενο τουρνουά, που θα διοργανωθεί στην περιοχή τους από κάποιο Σωματείο ή Ένωση της Ομοσπονδίας μας. Τότε, ίσως, να θεωρήσουμε ότι έχει επιτευχθεί ο επόμενος κεντρικός στόχος και σκοπός της Ομοσπονδίας μας.
Ερ.: Να έρθω σε κάποια (πιο) πρακτικά θέματα: Από ποια ηλικία θα μπορούσε κανείς να ξεκινήσει το σκάκι;
Απ.: Από το νηπιαγωγείο και ακόμη και νωρίτερα, χωρίς υπερβολή. Σε αυτή την ηλικία, μπορούν να μάθουν τις βασικές κινήσεις των κομματιών και να κατανοήσουν κάποιους απλούς κανόνες του παιχνιδιού. Ωστόσο, η πλήρης κατανόηση της στρατηγικής και των πιο σύνθετων κανόνων έρχεται σταδιακά, όσο μεγαλώνουν. Τα παιδιά ηλικίας 7-8 ετών είναι συνήθως σε θέση να παίξουν σκάκι πιο αυτόνομα και να αναπτύξουν πιο σύνθετες τακτικές. Σημαντικό είναι το περιβάλλον να είναι υποστηρικτικό και το παιχνίδι να παραμένει διασκεδαστικό, ώστε να μην πιεστούν τα παιδιά.
Δείτε το επιπλέον από την εξής προσέγγιση, η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει αμφισβητηθεί και δεν θα μπορούσε άλλωστε να αμφισβητηθεί: Μέσα από το σκάκι τα παιδιά (αλλά και οι έφηβοι και οι ενήλικες) αναπτύσσουν την παρατηρητικότητα και την υπομονή τους, μαθαίνουν ότι δεν χρειάζεται να βιάζεται κανείς να παίρνει αποφάσεις, και για να λαμβάνει αποφάσεις θα πρέπει πρώτα να μελετά καλά τα δεδομένα, που στο σκάκι είναι όλα επί τάπητος. Προσεγγίστε, δηλαδή, το σκάκι ως μια πνευματική διεργασία τακτικής και στρατηγικής και, ταυτόχρονα ενίσχυσης και ανάπτυξής αυτών των δεξιοτήτων στο έπακρο. Επιπλέον, (το σκάκι) διδάσκει στα παιδιά ότι ο καθένας είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τις αποφάσεις του και ότι για να έχεις το καλύτερο αποτέλεσμα και να πετύχεις τους στόχους σου, απαιτείται σκληρή δουλειά, σκληρή προετοιμασία, σκέψη, μελέτη και εκτίμηση όλων των παραμέτρων και διαθέσιμων δεδομένων.
Ερ.: Κάθε πότε διοργανώνονται αγώνες, πρωταθλήματα, τουρνουά;
Απ.: Το σκακιστικό ημερολόγιο στη χώρα μας είναι γεμάτο από διοργανώσεις, πολλές από αυτές γίνονται παράλληλα σε διαφορετικές περιοχές της χώρας, όλο το χρόνο, αδιάκοπα, που διοργανώνονται είτε από την Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία, είτε από τις Ενώσεις και τα Σωματεία της είτε από μεμονωμένους διοργανωτές. Στην ιστοσελίδα της ΕΣΟ (www.chessfed.gr) μπορεί να βρει κάποιος το ετήσιο αγωνιστικό πρόγραμμά της, αλλά και πληροφορίες για διοργανώσεις άλλων φορέων. Επιπλέον, μπορεί να βρει όλα τα ενεργά Σωματεία που ανήκουν στη δύναμή της και όπου μπορεί κάποιος να έρθει σε επαφή και να μάθει σκάκι.
Ερ.: Συμμετέχουν Ελληνίδες σκακίστριες και Έλληνες σκακιστές σε διεθνείς αγώνες; Έχουμε νίκες ως χώρα;
Απ.: Για τις συμμετοχές σε αγώνες του εξωτερικού να σας πω μόνο ότι η ελληνική αποστολή στα φετινά πανευρωπαϊκά ατομικά πρωταθλήματα 8-18 ετών, στην Πράγα, ήταν πολυάριθμη, καθώς συμμετείχαν 51 σκακιστές και σκακίστριες. Για τις νίκες, θα αρκεστώ να πω ότι είναι πολλές και σημαντικές και ελπίζω ότι στο μέλλον θα είναι ακόμη περισσότερες και μεγαλύτερες. Δεν θα ήθελα να ξεχωρίσω κάποιες από αυτές. Τις έχουμε κοινοποιήσει με σχετικές ανακοινώσεις μας και είναι όλες ανηρτημένες στην ηλεκτρονική σελίδα της Ομοσπονδίας (https://www.chessfed.gr/). Υπενθυμίζω πάντως και το ότι αυτές τις ημέρες διεξαγεται η 45η Σκακιστική Ολυμπιάδα στη Βουδαπέστη (10-22/9) και στην ελληνική εθνική ομάδα συμμετέχουν πέντε σκακιστές και πέντε σκακίστριες. (Σ.σ.: Οι αγώνες ολοκληρώνονται σήμερα και διεξάγονται με ομαδικό ελβετικό σύστημα 11 γύρων. Συνολικά, συμμετέχουν 193 ομάδες στο OPEN και 181 στο Γυναικών).
Ερ.: Μαθαίνουμε ότι προσπαθείτε να ενισχύσετε τις δράσεις, ώστε το σκάκι να ενταχθεί επιτέλους στους Ολυμπιακούς Αγώνες…
Απ.: …Και ελπίζουμε ότι θα το καταφέρουμε τελικά, και έτσι να ικανοποιηθεί αυτό το πάγιο αίτημα των δισεκατομμυρίων υποστηρικτών του σκακιού σε ολόκληρο τον πλανήτη: η ένταξή του ως επίσημο άθλημα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μέσα στο καλοκαίρι, ξεκινήσαμε μια εκστρατεία, προκειμένου να επαναδραστηριοποιηθεί η ευρωπαϊκή και η διεθνής κοινότητα και ήδη έστειλα σχετική επιστολή προς τον πρωθυπουργό, και αρκετούς άλλους αρμόδιους σημαντικούς παράγοντες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. H έγκριση, βεβαίως, για την ένταξη ενός αθλήματος δίνεται από τη ΔΟΕ, έπειτα από σχετική εισήγηση της οργανωτικής επιτροπής της χώρας που διοργανώνει τους εκάστοτε Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ΔΟΕ έχει αναγνωρίσει το σκάκι ως ένα από τα δύο πνευματικά αθλήματα στον κόσμο, αλλά όχι -ακόμα τουλάχιστον- ως επίσημο Ολυμπιακό άθλημα.
Ερ.: Και ποια είναι τα βασικά σας επιχειρήματα;
Απ.: Πρόκειται για ένα πραγματικά παγκόσμιο άθλημα, με δεκάδες εκατομμύρια παίκτες σε όλες τις ηπείρους, και με περισσότερες από 60 εκατομμύρια παρτίδες να παίζονται κατά μέσο όρο κάθε μέρα. Στο πρόγραμμα, λοιπόν, των Ολυμπιακών Αγώνων έχουν ήδη συμπεριληφθεί παιχνίδια και άλλα θεάματα, τα οποία, αν και μπορεί να είναι σημαντικά για τους δικούς τους λόγους το καθένα, δεν έχουν την ιστορική και πολιτισμική βαρύτητα του σκακιού. Επιπλέον, η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) είναι μια από τις παλαιότερες αθλητικές ομοσπονδίες παγκοσμίως, καθώς ιδρύθηκε το 1924 στο Παρίσι, με το σύνθημα στα λατινικά «Gens una Sumus» («Είμαστε μια οικογένεια»), αλλά είναι και μία από τις μεγαλύτερες. H FIDE περιλαμβάνει 201 χώρες ως μέλη με τη μορφή Εθνικών Σκακιστικών Ομοσπονδιών, μία από τις οποίες είναι η ελληνική, την οποία και εκπροσωπώ. Ενδεικτικά μόνο να αναφέρω ότι η FIFA για το ποδόσφαιρο, ιδρύθηκε το 1904 και έχει 211 Ομοσπονδίες-μέλη, η World Athletics, η διεθνής ομοσπονδία κλασσικού αθλητισμού ή πιο απλά στίβου, ιδρύθηκε το 1912 και έχει 214 Ομοσπονδίες-μέλη και η FIBA για το μπάσκετ, ιδρύθηκε το 1932 και έχει 212 Ομοσπονδίες-μέλη.
Το σκάκι, λοιπόν, με ιστορία και παράδοση αιώνων, και την παγκόσμια αναγνώριση που απολαμβάνει από δισεκατομμύρια ανθρώπων, αξίζει να αναγνωριστεί για την πολιτισμική και εκπαιδευτική του αξία και να λάβει τη θέση που του αρμόζει στην κορυφαία αθλητική διοργάνωση του πλανήτη. Επιπλέον, πολύ σημαντικό πλεονέκτημά μας, σε αυτή την προσπάθεια, είναι το τεράστιο κοινωνικό αποτύπωμα του σκακιού παγκοσμίως. Και αυτό δεν είναι εύκολο να το αγνοήσει κανείς. Ασφαλώς το σημαντικότερό μας μειονέκτημα είναι ότι το σκάκι δεν είναι ένα «τηλεοπτικό» άθλημα, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Καταλήγοντας, να σημειώσω ότι η Ομοσπονδία μας (η ελληνική), διαχρονικά και παραδοσιακά παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και έχει μεγάλη επιρροή στη διεθνή Ομοσπονδία. Και το λέω αυτό επειδή ο ένας εκ των αντιπροέδρων της FIDE είναι Έλληνας (ο επί χρόνια πρόεδρος και νυν αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Γιώργος Μακρόπουλος, ο οποίος έχει επίσης διατελέσει επί πολλά χρόνια αναπληρωτής πρόεδρός της), η διεθνής παρουσία του οποίου ασφαλώς έχει επιβάλλει πάρα πολλούς Έλληνες σε σημαντικούς ρόλους στο διεθνές σκακιστικό στερέωμα με αποτέλεσμα οι Έλληνες παράγοντες να επηρεάζουν σημαντικά και να καθοδηγούν πολλές φορές τις αποφάσεις.
Χρυσόστομος Μπίκατζικ