Ο Κώστας Μαρδάς έχει δημοσιεύσει πολιτικές και ιστορικές μελέτες, αλλά και ποιήματα και σατιρικά κείμενα. Με το «Χώμα ελευθερίας μωβ», εκδόσεις Νίκας, ο Μαρδάς επιστρέφει πάνοπλος στην ποίηση. Και πάνοπλος σημαίνει τολμηρός και πολυσυλλεκτικός. Τολμηρός γιατί δεν διστάζει να δοκιμάσει και να συστεγάσει κάτω από τον ίδιο τίτλο τα πιο διαφορετικά στοιχεία. Και πολυσυλλεκτικός διότι δεν επιδιώκει μόνο να δεξιωθεί διαφορετικά ποιητικά είδη, αλλά και να συνδυάσει θεματικές περιοχές που είναι δύσκολο να συλλειτουργήσουν στο εσωτερικό του ίδιου κορμού.
Συγκεντρώνοντας την αναγνωστική και τη στιχουργική του πείρα, ο Μαρδάς κορφολογά καταρχάς την πολιτική ποίηση, μιλώντας για την ευγένεια και για τη διαφθορά του δημόσιου βίου, την ποίηση της κοινωνικής καταγγελίας, καυτηριάζοντας τα φαινόμενα της καταφανούς αδικίας και ανισότητας, τη σατιρική ποίηση, αποκαθηλώνοντας θεσμούς και πρόσωπα, την ποίηση της καθημερινής ζωής, μιλώντας για κοντινές χαρές και λύπες, αλλά και μια ποίηση όπου τον πρωταγωνιστικό ρόλο αναλαμβάνει αίφνης ο λόγος της Ιστορίας, κοιτάζοντας με το αυστηρό του βλέμμα προς το σήμερα:
Πόσες όμορφες χάθηκαν
Στ’ αέρια του Χίτλερ!
Κι έμειναν ορφανά
Χρυσαφικά
Και μπρασελέ ρολόγια
Στα πράσινα γερμανικά
Τοπία του θανάτου
Κι ο γύρω κόσμος αμέριμνος
Έβαζε για ύπνο τα παιδιά του
(Ο ύπνος του Μάουτχαουζεν)
Αυτό το αυστηρό βλέμμα επανακάμπτει συχνά στα ποιήματα του Μαρδά, προδίδοντας αμέσως τη δυσφορία του (κάποτε και την οργή του) για όσα μπορούν ακόμη να συμβαίνουν, αποκτώντας κάθε τόσο τρομακτικότερες διαστάσεις, στη διεθνή σκηνή, για όσα μας καταπλήσσουν και μας απωθούν στο εσωτερικό, αλλά και για όσα διεκδικούν μια θέση ή μια φωνή αντίστασης χωρίς να είναι σε θέση να την αποκτήσουν και να την υποστηρίξουν σθεναρά. Ναι, ο ποιητής μπορεί να γίνει ελεγκτής ή και καθοδηγητής, υπό τον όρο βεβαίως πως η στάση του θα παραμείνει ακέραιη και καθαρή, δίχως σκόπιμες συσκοτίσεις ή παράξενες παραλείψεις, Γι’ αυτό άλλωστε ο Μαρδάς εγκαλεί σε πολλές περιπτώσεις τον ίδιο τον πολίτη, υπενθυμίζοντας τις ευθύνες του και ζητώντας την κινητοποίησή του. Επειδή η ποίηση συνιστά έργο ευθύνης και επιλογής, επειδή ο λόγος της είναι λόγος που διεκδικεί σοβαρό μερίδιο στην οικοδόμηση μιας δημοκρατικής και ανοιχτής πολιτείας.
Και από ένα τέτοιο προσκλητήριο δεν πρόκειται να λείψουν κι όσοι ξεχνούν και παραβλέπουν την έννοια του Θεού σε εκείνα έρχονται να μας συναντήσουν μα και να μας φοβίσουν καθημερινά:
Είδα πολλούς ολόιδιους
Χριστούς
Στον πεζόδρομο με τα καφέ της πόλης
Κι ήταν Δευτέρα της Διακαινησίμου
Δεν μπορούσαν να αναστηθούν
Έχοντας όμως ελπίδα
Να συμμετάσχουν την επόμενη χρονιά
Κάποιος να σώσει τους Θεούς
Από τα σφάλματά τους
(Μια δεύτερη ευκαιρία)
Πρόκειται για μια ποίηση η οποία επιζητεί και εγκρίνει τη συμμετοχή μας. Διότι το θέμα δεν είναι να αποστρέψουμε το πρόσωπο απ’ τα κακά και από τα δαιμόνια. Το θέμα είναι να βρούμε το θάρρος να τα αντιμετωπίσουμε ευθέως και ει δυνατόν με έναν τρόπο, ο οποίος να εκφράζεται έξω από τα δόντια. Τότε θα ανακαλύψει η ποίηση το πραγματικό της νόημα και τον αληθινό σκοπό της, τότε θα δικαιωθεί και το άγρυπνο μάτι του ποιητή που δεν θέλει να καταλήξει σωτήρας του κόσμου μα εγέρτης ψυχών.
Β. Χατζηβασιλείου