Ολοκληρώθηκε το ερευνητικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε το υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για την προτεραιοποίηση και τη μεθοδολογία των επεμβάσεων αποκατάστασης του Κάστρου Διδυμοτείχου για την προστασία του και τη λειτουργική διασύνδεσή του με το αστικό περιβάλλον, αναφέρει ανακοίνωση του ΥΠΠΟ.
Όπως σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού, στην πρώτη φάση του ερευνητικού προγράμματος πραγματοποιήθηκε εφαρμοσμένη έρευνα για την ανάλυση, αποτύπωση, και την ιστορική, αρχιτεκτονική τεκμηρίωση του συνόλου του μνημείου και εξετάστηκε η παθολογία του σε επίπεδο συνόλου και των επιμέρους τμημάτων. Στη δεύτερη φάση, εντοπίστηκαν οι προτεραιότητες, βάσει κοστολογημένου στρατηγικού σχεδίου, για τον προγραμματισμό των απαιτούμενων επεμβάσεων ανάδειξης του μνημείου, με έμφαση στα τμήματα με τα κρισιμότερα δομικά προβλήματα, αλλά και της ανασυγκρότησης του χώρου με την αποκατάσταση των διαδρομών και του άμεσου περιβάλλοντος χώρου του.
Μετά την παρουσίαση του ερευνητικού προγράμματος στη σύσκεψη στο υπουργείο Πολιτισμού, η υπουργός Λίνα Μενδώνη επεσήμανε: «Διαθέτουμε πλέον ένα στρατηγικό σχέδιο για την προστασία του μνημειακού συνόλου του Κάστρου Διδυμοτείχου και την ανάδειξη της διαχρονικής και συγχρονικής σχέσης του με τον αστικό ιστό που το περιβάλλει. Η αποκατάσταση και ανάδειξη του Κάστρου αποτελεί ένα εκτεταμένο έργο με ορίζοντα ολοκλήρωσης σε βάθος χρόνου. Όμως, τώρα πλέον, βάσει των αποτελεσμάτων και των συμπερασμάτων του έργου, δρομολογούμε το πρόγραμμα των επεμβάσεων που απαιτεί το μνημείο, δίνοντας προτεραιότητα στις εισόδους του Κάστρου, στις διαδρομές μέσα σε αυτό και στον περιβάλλοντα χώρο του.
Στόχος μας είναι η προστασία, η μορφολογική αποκατάσταση και η λειτουργική ένταξη του μνημείου στον ιστό της πόλης. Η διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας του Διδυμοτείχου, στη μεγάλη διαχρονία του, αποτελεί προτεραιότητα για το υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής της κυβέρνησης για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της ακριτικής περιφερειακής ενότητας του Έβρου. Το έργο της αποκατάστασης του Κάστρου του Διδυμοτείχου εντάσσεται στον σχεδιασμό των έργων πολιτισμού που προγραμματίζουμε στην περιοχή σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που έχουν από κοινού τεθεί.
Αξιοποιώντας το ιστορικό υπόβαθρο του Κάστρου, πρόθεσή μας είναι να αναδείξουμε την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου, την ιστορία και θρύλους που έχουν συνδεθεί με το Κάστρο, ώστε να αναδειχθεί η σημασία του, αλλά και να εμπλουτιστεί η εμπειρία του επισκέπτη. Μετά την αποκατάσταση του Ναού του Αγίου Αθανασίου στο Κάστρο, την έναρξη των εργασιών για την αποκατάσταση του Τεμένους Βαγιαζήτ, και των τριών μεταβυζαντινών εκκλησιών στην ευρύτερη περιοχή του Διδυμοτείχου, το Υπουργείο Πολιτισμού θέτει ως προτεραιότητα το Κάστρο των Δίδυμων Τειχών, που δεσπόζει στο χώρο από την εποχή του Ιουστινιανού. Μία πάγια απαίτηση της τοπικής κοινωνίας ικανοποιείται. Όπως έχουμε δεσμευθεί, στις αρχές του 2025 θα γίνει παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος στο Διδυμότειχο».
Με βάση τα αποτελέσματα του προγράμματος, δρομολογούνται οι άμεσες επεμβάσεις στις δύο πύλες: Πύλη Γέφυρας και Πύλη Αγοράς, και σε τέσσερις πύργους: Π1, Π2, Π3, Π4. Το λιθόστρωτο στις διαδρομές ανάμεσα στις δύο πύλες αποκαθίσταται με στόχο τη βελτίωση της κινητικότητας εντός του Κάστρου, οι σπηλαιώσεις διατηρούνται, γίνονται σημειακές αποκαταστάσεις στα τείχη με προτεραιότητα στα τμήματα όπου παρατηρούνται καταρρεύσεις της λιθοδομής, διαμορφώνεται χώρος στάσης και θέασης προς τον Πύργο 1, τον επονομαζόμενο και Πύργο της Βασιλοπούλας. Παράλληλα, αναγκαίες είναι κάποιες απαλλοτριώσεις και η διαχείριση των εγκαταλελειμμένων κατασκευών.
Το Κάστρο των «Διδύμων Τειχών», το πιο σημαντικό στην επικράτεια της Θράκης, βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Καλέ, που δεσπόζει στην πόλη του Διδυμοτείχου και είναι κατασκευασμένο πάνω σε δεκάδες λαξευτά σπήλαια. Με τη σημερινή του μορφή, χρονολογείται από τον 6ο αι. μ.Χ. Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, το Διδυμότειχο ήταν σημαντικό κέντρο, εμπορικό, διοικητικό και στρατιωτικό. Η σπουδαία γεωστρατηγική του θέση είχε επισημανθεί ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Σε αυτό συνετέλεσε, επίσης, η ισχυρή του οχύρωση, με τείχη μεγάλου πάχους που διαμόρφωσαν τον περίβολο του.
Το Κάστρο, σήμερα, διατηρείται στο μεγαλύτερο μήκος του. Στην περίμετρο των τειχών, μήκους 1.300 μέτρων, βρίσκονται συνολικά 24 πύργοι. Μέσα στον περίβολο του Κάστρου υπάρχουν διάσπαρτες λαξευμένες σπηλιές, οι οποίες χρησιμοποιούνταν ως τμήματα κατοικιών. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, τα τείχη του Διδυμοτείχου ανακατασκευάστηκαν επί Ιουστινιανού και ενισχύθηκαν το 751 μ.Χ., επί Κωνσταντίνου Ε’ και αργότερα το 1303. Το 1713-14, στο Κάστρο του Διδυμοτείχου διέμενε σε κατάσταση ημιαιχμαλωσίας ο Βασιλιάς της Σουηδίας Κάρολος ο ΙΒ’. Μέσα στον περίβολο του Κάστρου υπάρχει ένα μικρό πέτρινο ναΐδριο και η σημερινή αρμενική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Σουρπ Κεβόρκ). Είναι κτισμένη στη θέση του βυζαντινού ναού του Αγίου Γεωργίου του Παλαιοκαστρίτη, όπου στις 26 Οκτωβρίου του 1341, στέφτηκε αυτοκράτορας ο Ιωάννης Στ’ Καντακουζηνός.
Ε.Μ.