Κυριακή των Βαΐων στην Κέρκυρα, και στις εκκλησίες, τηρείται ένα έθιμο, με ρίζες στα βάθη των αιώνων. Κατά την ευαγγελική διήγηση, οι Ιουδαίοι υποδέχθηκαν τον Ιησού Χριστό στα Ιεροσόλυμα, κρατώντας κλαδιά από φοίνικες, έτσι και στους ναούς οι ιερείς μοιράζουν στους πιστούς τρυφερά φύλλα φοινικιάς, πλεγμένα σε σχήμα σταυρού.
Αυτά είναι τα κερκυραϊκά βάγια, τα οποία στολίζουν και τις εκκλησίες την Κυριακή των Βαΐων. Η τεχνική τους είναι παραδοσιακή στην Κέρκυρα. Πλέκονται σε σχήματα σταυρού και αστεριών, κοσμούν τα καντήλια, τις εικόνες και τα λάβαρα των εκκλησιών.
Σε κάθε ναό, οι ιερείς μαζί με τις γυναίκες της ενορίας από την προηγούμενη, το Σάββατο του Λαζάρου φτιάχνουν στην εκκλησία τα βάγια. Πολλοί πιστοί ιδιαίτερα στα χωριά, φτιάχνουν και στα σπίτια τα δικά τους, ένα για κάθε μέλος της οικογένειας, τα τοποθετούν σε δίσκους ή καλάθια που τα ονομάζουν βαγιοφόρες και τα πηγαίνουν στην εκκλησία για να ευλογηθούν. Μάλιστα, τα στολίζουν με κλαδάκια ελιάς και βιολέτες.
Οι Κερκυραίοι φυλάσσουν τα βάγια στα εικονοστάσια του σπιτιού, για ευλογία και προστασία της οικογένειας.
Την Κυριακή των Βαΐων, στην Κέρκυρα, η γιορτή είναι διπλή, καθώς γίνεται και η λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, σε ανάμνηση της απαλλαγής του νησιού από τη πανώλη που το 1629. Τα Βάγια έχουν τη δική τους θέση, τόσο επάνω στην ιερή λάρνακα του Αγίου, όσο και στα κράνη των μουσικών από τις φιλαρμονικές που συνοδεύουν στη λιτάνευση τον προστάτη του νησιού.
Σε χωριά της Κέρκυρας, συνηθίζονται τα βαγιοχτυπήματα, να χτυπά δηλαδή ο ένας τον άλλο με βάγια, για να «δώσει» τη δύναμη του χλωρού κλαδιού, σε αυτόν που δέχεται το χτύπημα. Παλαιότερα ψάλλονταν και κάλαντα Βαΐων.
Στο βιβλίο ΣΥΜΜΙΚΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΑ, του ιερέα Αθανασίου Χ. Τσίτσα, διαβάζουμε πως τα Βάγια , σύμφωνα με πηγές από το Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας, απασχόλησαν αναφορές και διαταγές των Πρωτοπαπάδων της Κέρκυρας προς τους εφημέριους των εκκλησιών, από τον 17ο αιώνα την εποχή της Βενετοκρατίας. Σε κείμενα εκείνης της εποχής, μαθαίνουμε την αγωνία των εφημερίων, να μαζέψουν το απαιτούμενο φοινίκι για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ανθρώπων, αν και ορισμένοι δεν λάμβαναν καθόλου βάγια… μαθαίνουμε πως κατά τα μέσα του 17ου αιώνα, τα Βάγια, πλεγμένα από καρδιές φοινικιού, στολισμένα όμορφα από λουλούδια πιο πολύ βιολέτες που είναι της εποχής, μοιράζονταν σε λίγους ξεχωριστούς, στους προύχοντες… Στην πόλη, ξέχωρα από τους κοινούς σταυρούς, έπλεκαν και άλλους, διαφορετικούς πιο επίσημους που τους χρύσωναν, με φύλλο χρυσαφιού. Ήταν τα Βάγια τα λεγόμενα Καβαλλιεράτα, γιατί μοιάζουν ευνόητο με τους σταυρούς των ιπποτικών ταγμάτων». Λίγο αργότερα στις αρχές του 18ου αιώνα πληροφορούμαστε για έριδες και φιλονικίες, μεταξύ ιερέων και λαϊκών, για τον στολισμό με Βάγια, μέχρι τη διαταγή του Μεγάλου Πρωτόπαπα της πόλης να μην πλέκονται σταυροί, αλλά να δίδονται μόνο λόγχες φοινικιού και κλαδιά ελιάς.
Ο ιερέας Αθανασιος Χ.Τσίτσας ολοκληρώνει την ιστορική έρευνα του για τα Βάγια, σημειώνοντας:
«Τα βάγια, για ακόμη μία φορά επέζησαν με τα στολίδια τους και των Πρωτοπαπάδων και των διαταγών τους για να ομορφαίνουν ευλαβητικά τα κορφιάτικα σπίτια και να δίνουν τον χαρακτηριστικό τόνο τους στην προετοιμασία για την ανάμνηση τους Πάθους και της Αναστάσεως του Κυρίου, τόσο έντονα στις εκκλησιαστικές τελετές και τα έθιμα. Την γαλήνη ήλθε να ταράξει το 1947 μια εγκύκλιος του Μητροπολίτη με την οποία απαγορεύονταν η διανομή των βάγιων στα σπίτια. Να τελείωσε τάχα η περιπέτεια των βάγιων; Ίσως ναι, ίσως όχι. Πάντως, μέχρι σήμερα το όμορφο έθιμο εξακολουθεί να ζει και να προσθέτει, μια χαρακτηριστική νότα στην κορφιάτικη πασχαλινή συμφωνία».
Μ. Τζώρα
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΑΤΑΠΟΔΗΣ