Ένας διθάλαμος λαξευτός θολωτός τάφος που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στη Βέροια, αλλά και λακκοειδείς ταφές, ακόμη και μικρών παιδιών, μαζί με τα κτερίσματά τους, ρίχνουν «φως στο σκοτάδι» και βοηθούν στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για την εποχή και την περιοχή.
Πρόκειται για το αποτέλεσμα των δοκιμαστικών τομών που έγιναν σε ιδιωτικό οικόπεδο στην περιοχή της Κυψέλης Βέροιας, μια περιοχή που ανήκει στην αρχαιολογικό χώρο του νότιου νεκροταφείου, οι οποίες οδήγησαν στην ανασκαφή του, με αποτέλεσμα να αποκαλυφθούν και να ερευνηθούν εννέα τάφοι της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου.
Όπως τόνισε στην 37η Επιστημονική Συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στην Μακεδονία και τη Θράκη ο αρχαιολόγος Ιωάννης Γραικός, στην ανακοίνωση που συνυπογράφει με τις Γεωργία Στρατούλη, Μερόπη Χατζημιχάλη, Μαρία Χειμωνοπούλου και Θέμις Βελένη, «τα ευρήματα των θολωτών λαξευτών τάφων, το κατεξοχήν τυπικό δείγμα της βεροιώτικης μνημειακής ταφικής αρχιτεκτονικής στα χρόνια των Αντιγονιδών, μαρτυρούν την υλική ευρωστία των κατοίκων της και προσδιορίζουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της καλλιτεχνικής παραγωγής της πόλης στην κοροπλαστική, κεραμική και γλυπτική».
Άλλωστε, η σωστική έρευνα του νότιου νεκροταφείου έως τώρα έχει δώσει αξιόλογα ευρήματα που αφορούν στην καλλιτεχνική παράδοση της πόλης και στην κοινωνική της οργάνωση. «Η Βέροια διαθέτει ως τώρα το υψηλότερο αριθμό λαξευτών στο βράχο τάφων, οι οποίοι φαίνεται να ανήκουν στην ντόπια ελίτ της περιοχής και αποτελούν τόπο οικογενειακών μνημειακών ταφικών αποθέσεων», επισήμανε ο κ. Γραικός, αναφερόμενος στον διθάλαμο λαξευτό θολωτό τάφο που ήρθε στο φως, τελείως καθαρός από ευρήματα, ενώ η πρόσοψή του βρέθηκε η κατεστραμμένη από νεότερες επεμβάσεις χρηστών, οι οποίοι φαίνεται να χρησιμοποίησαν το χώρο ως αποθηκευτικό υπόγειο.
Οι υπόλοιπες ταφές, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν λακκοειδείς και στην πλειονότητά τους ακτέριστες. Μάλιστα ένας τάφος ήταν καλυμμένος με δύο τμήματα επιτυμβίων στηλών των ρωμαϊκών χρόνων κι ενός μαρμάρινου καλύμματος παιδικής σαρκοφάγου. «Μία ταφή περιείχε τα οστά ενός μικρού σε ηλικία ατόμου, καθώς επίσης και είκοσι πήλινα ειδώλια, εκ των οποίων τα 17 παρουσιάζουν έναν ερωτιδέα σε στάση ρίψης μιας σφαίρας, δύο ειδώλια ηθοποιών της νέας κωμωδίας και μία θεατρική μάσκα», υπογράμμισε ο κ. Γραικός και συμπλήρωσε: «Τα πήλινα ειδώλια του ερωτιδέα είναι κατασκευασμένα από δύο τουλάχιστον -φθαρμένες από τον καιρό και τη χρήση- πήλινες μήτρες, μαζί με λίγους οστέινους πεσσούς καθώς φαίνεται ότι το παιδί πήρε μαζί του τα παιχνίδια που του χάριζαν γέλιο και ευτυχία στη ζωή».
Αφορμή για την επιστροφή στην έρευνα του νότιου νεκροταφείου, αποτέλεσαν οι εργασίες για την εγκατάσταση φυσικού αερίου μέσης και χαμηλής πίεσης στην πόλη της Βέροιας. Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, στη συμβολή των οδών Βοσπόρου και Ερμού αποκαλύφθηκε μία ταφή η οποία φαίνεται να ανήκει στο ευρύτερο περιβάλλον ενός λαξευτού θαλαμωτού τάφου, που διαταράχθηκε πολλαπλώς κατά τους οθωμανικούς χρόνους. Η ταφή περιλάμβανε ένα μακεδονικό αμφορέα στα πόδια του νεκρού, ένα σκεύος που μέσα του υπήρχε ένας πήλινος μελαμβαφής λύχνος καθώς και ένα πήλινο μελαμβαφές σκυφίδιο με ένα χάλκινο νόμισμα Φιλίππου Ε’. «Για άλλη μία φορά τεκμηριώθηκε το ελληνιστικό έθιμο του λυχναριού και του νομίσματος, που ίσως αντιπροσωπεύει τη μεταθανάτια αντίληψη των Βεροιωτών για την πορεία του νεκρού στον Κάτω Κόσμο», ανέφερε ο αρχαιολόγος.
Με αφορμή τα πρόσφατα ταφικά ευρήματα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βέροιας φιλοξενείται περιοδική έκθεση με τίτλο «Φως στο σκοτάδι. Νεότερα… εκ του Κάτω Κόσμου της αρχαίας Βέροιας», με την οποία η ΕΦΑ Ημαθίας φιλοδοξεί να επανασυστήσει στους πολίτες και τους επισκέπτες της περιοχής την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Εκτίθενται κτερίσματα από τους λαξευτούς θαλαμωτούς τάφους ελληνιστικών χρόνων από το νότιο νεκροταφείο της αρχαίας πόλης που συνδέονται με το νέο εύρημα, αναζωογονώντας τη συζήτηση για τις διαβατήριες τελετές θανάτου, την κοινωνική οργάνωση και την οικονομική ευρωστία της.
Βαρβάρα Καζαντζίδου