Το συνέδριο του ECONOMIST, “Greece Transportation and Infrastructure Summit – Priorities for connectivity in Europe” αποτελεί μια κρίσιμη σύνοδο για την ανάλυση των προτεραιοτήτων και των στρατηγικών που αφορούν τις μεταφορές και τις υποδομές στην Ελλάδα, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας της χώρας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκε το πάνελ με τίτλο “Funding and financing of infrastructure projects”, όπου εξετάστηκαν οι μηχανισμοί χρηματοδότησης, οι τρέχουσες προκλήσεις και οι στρατηγικές ανθεκτικότητας για τα έργα υποδομής. Στο πάνελ συμμετείχαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης, της πολιτικής και των φορέων υλοποίησης μεγάλων έργων.
Ο κος Δημήτριος Αναγνώπουλος (Γενικός Γραμματέας Υποδομών, Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών), αναγνωρίζοντας ότι ο τομέας των δημοσίων έργων, μετά τη δοκιμασία της οικονομικής κρίσης, βρίσκεται πλέον σε αναπτυξιακή τροχιά, παρουσίασε ένα ευρύ φάσμα έργων που υλοποιεί το Υπουργείο, τονίζοντας το ισχυρό περιφερειακό και αναπτυξιακό τους αποτύπωμα.
Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην παράδοση του Μετρό Θεσσαλονίκης και την επέκτασή του, την πρόοδο του Ε65, την παραχώρηση της Εγνατίας, τους οδικούς άξονες Άκτιο-Αμβρακία, Πάτρα-Πύργος, Μπράλος-Άμφισσα, το Flyover Θεσσαλονίκης, καθώς και πλήθος άλλων οδικών, λιμενικών και κτιριακών έργων ανά την επικράτεια.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα έργα της Κρήτης: το Αεροδρόμιο Καστελίου, που προχωρά ικανοποιητικά παρά τα διαχειριστικά και αρχαιολογικά ζητήματα, και ο ΒΟΑΚ, ένα έργο τεράστιας σημασίας με σημαντικές κατασκευαστικές προκλήσεις λόγω της ταυτόχρονης λειτουργίας του υφιστάμενου δρόμου.
Επισήμανε τις τρεις κύριες φάσεις προκλήσεων: α) την προτεραιοποίηση, ωρίμανση και χρηματοδότηση, β) την υλοποίηση (απαλλοτριώσεις, αρχαιολογία, δίκτυα, συνέργειες) και γ) την ολοκλήρωση κα τη συντήρηση. Υπογράμμισε τη δέσμευση του Υπουργείου για παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας κατά την κατασκευή του ΒΟΑΚ, κατά το πρότυπο της Πάτρα-Πύργος.
Η κα Αθανασία Οικονόμου (Τομεάρχης Υποδομών, Νέα Δημοκρατία), τοποθέτησε τις υποδομές ως θεμέλιο της κοινωνικής συνοχής, μοχλό περιφερειακής ανάπτυξης και παράγοντα ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας. Τόνισε ότι στη σύγχρονη εποχή (κλιματική κρίση, ψηφιακή μετάβαση, γεωπολιτική αβεβαιότητα), οι υποδομές οφείλουν να είναι ανθεκτικές, πράσινες και τεχνολογικά προηγμένες. Επισήμανε εμβληματικά έργα όπως ο ΒΟΑΚ, ο Ε65, η Γραμμή 4 του Μετρό Αθήνας, το Μετρό Θεσσαλονίκης, το Αεροδρόμιο Καστελίου και οι επενδύσεις σε κτιριακές υποδομές.
Περιέγραψε τους τέσσερις στρατηγικούς άξονες της κυβέρνησης: 1) Κλιματική ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα, με ενσωμάτωση κριτηρίων προσαρμογής σε όλα τα νέα έργα. 2) Επιτάχυνση διαδικασιών και απορρόφηση πόρων, αναφέροντας ως επιτυχία την υψηλή απορρόφηση κονδυλίων (άνω του 95%, 1,88 δισ. ευρώ το 2024). 3) Προώθηση καινοτομίας και ψηφιοποίησης (π.χ., BIM). 4) Αξιοποίηση των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για επιτάχυνση και μείωση του δημοσιονομικού βάρους. Κατέληξε ότι στόχος είναι μια Ελλάδα ισχυρότερη και πιο βιώσιμη, με υποδομές που υπηρετούν τον άνθρωπο και ενισχύουν τη σύνδεση με την Ευρώπη.
Ο κος Παναγιώτης Τερεζάκης (Διευθύνων Σύμβουλος ΟΣΕ) υπογράμμισε την κομβική θέση της Ελλάδας και τον κρίσιμο ρόλο που καλείται να διαδραματίσει ο σιδηρόδρομος στην ανάδειξή της ως διαμετακομιστικού κέντρου. Αναγνώρισε τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετώπισε ο ΟΣΕ τα τελευταία χρόνια, με το δυστύχημα των Τεμπών και τις φυσικές καταστροφές (Daniel, Elias) να πλήττουν το δίκτυο, επιδεινώνοντας τις ήδη υπάρχουσες δυσκολίες από την πανδημία και τον πόλεμο. Παρουσίασε μια αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον, βασισμένη σε πέντε άξονες: 1) Ολοκλήρωση των έργων στον βασικό σιδηροδρομικό άξονα (Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Σύνορα) με εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας (ETCS, GSMR) σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πρότυπο ERTMS. 2) Διασύνδεση του δικτύου με κρίσιμα λιμάνια (πέραν των υφιστάμενων, έμφαση σε Πάτρα, Αίγιο, Κόρινθο) και βιομηχανικές περιοχές. 3) Ανάπτυξη Logistics Centers, με επίκεντρο το Θριάσιο, και διασύνδεσή του με κέντρα στη Βόρεια Ελλάδα. 4) Ενεργή συμμετοχή και ολοκλήρωση των τριών βασικών διευρωπαϊκών σιδηροδρομικών διαδρόμων που διέρχονται από τα Βαλκάνια και καταλήγουν στην Ελλάδα. 5) Θεσμική αναδιάρθρωση μέσω του νέου νομοσχεδίου για τον ΟΣΕ.
Σχετικά με την ασφάλεια, τόνισε ότι η εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων είναι απαραίτητη αλλά όχι πανάκεια, καθώς ο ανθρώπινος παράγοντας παραμένει κρίσιμος, ειδικά όταν τα συστήματα τίθενται εκτός λειτουργίας (λόγω βλαβών, καιρού, δολιοφθορών κ.λπ.). Υπογράμμισε την υιοθέτηση της ευρωπαϊκής προσέγγισης της διαχείρισης κινδύνου (risk management/assessment) για κάθε μεταβολή στο δίκτυο, πέραν της τυπικής εφαρμογής κανονισμών.
Ο κος Τιμολέων Κατσίπος (Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Κτιριακές Υποδομές Α.Ε. – ΚΤΥΠ) εστίασε στον τομέα των κτιριακών υποδομών (σχολεία, νοσοκομεία, δικαστήρια, ειδικά κτίρια), τονίζοντας το εύρος των δραστηριοτήτων της ΚΤΥΠ, από την ανέγερση νέων κτιρίων έως τις επισκευές και τις ενεργειακές αναβαθμίσεις. Επισήμανε ως κρίσιμο διαχρονικό πρόβλημα την έλλειψη προγραμματισμένης συντήρησης των δημόσιων κτιρίων, τονίζοντας ότι η “πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία”.
Ανέφερε ότι η κακή συντήρηση επιδεινώνει τις ζημιές από φυσικές καταστροφές. Υπογράμμισε τα οφέλη της ενεργειακής αναβάθμισης (εξοικονόμηση 35-55% στα νοσοκομεία), η οποία απελευθερώνει πόρους. Ενώ οι προδιαγραφές για τα νέα κτίρια είναι επαρκείς ως προς την ανθεκτικότητα, το πρόβλημα εντοπίζεται στο τεράστιο απόθεμα παλαιών κτιρίων με άγνωστο βαθμό συντήρησης, όπου απαιτείται χαρτογράφηση και πιστοποιημένη διαδικασία συντήρησης.
Τέλος, υπερασπίστηκε την αναγκαιότητα ύπαρξης εξειδικευμένων κρατικών φορέων όπως η ΚΤΥΠ, με τεχνογνωσία και εμπειρία, φέρνοντας ως παράδειγμα την ταχεία κατασκευή πτέρυγας ΜΕΘ στο “Σωτηρία” εν μέσω πανδημίας.
Το πάνελ με τίτλο “Funding and financing of infrastructure projects” προσέφερε μια ολοκληρωμένη εικόνα της τρέχουσας κατάστασης και των μελλοντικών προοπτικών των υποδομών στην Ελλάδα. Αναδείχθηκε η ισχυρή πολιτική βούληση και η κινητοποίηση σημαντικών πόρων για την υλοποίηση ενός φιλόδοξου προγράμματος έργων που καλύπτουν όλο το φάσμα των μεταφορών και των κτιριακών αναγκών. Κοινός τόπος στις τοποθετήσεις ήταν η αναγνώριση ότι οι σύγχρονες υποδομές πρέπει να είναι ανθεκτικές (ιδίως έναντι της κλιματικής αλλαγής), βιώσιμες, ψηφιακά αναβαθμισμένες και ασφαλείς.
Παράλληλα, αναδείχθηκαν οι σημαντικές και διαχρονικές προκλήσεις: η ανάγκη για επιτάχυνση των διαδικασιών ωρίμανσης και υλοποίησης, η αποτελεσματική διαχείριση ζητημάτων όπως οι απαλλοτριώσεις και η αρχαιολογία, η εξασφάλιση βιώσιμης χρηματοδότησης και η μεγιστοποίηση της απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από όλους τους ομιλητές στην κρισιμότητα της συντήρησης των υποδομών, ένα πεδίο που συχνά παραμελείται αλλά είναι θεμελιώδες για τη μακροβιότητα, την απόδοση και την ασφάλεια των έργων. Η ασφάλεια, τόσο η οδική όσο και η σιδηροδρομική, τέθηκε εμφατικά ως αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Συνολικά, το πάνελ κατέδειξε μια περίοδο έντονης δραστηριότητας στον τομέα των υποδομών, με σαφή στρατηγικό προσανατολισμό αλλά και επίγνωση των σημαντικών εμποδίων που πρέπει να ξεπεραστούν.
To ΑΠΕ-ΜΠΕ είναι COMMUNICATION SUPPORTER του «Greece Transportation and Infrastructure Summit – Priorities for connectivity in Europe»,
Πάνος Οπλοποιός