Με έναν τολμηρό καλλιτεχνικό διάλογο πάνω στην έννοια του «τέρατος», το MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών φιλοξενεί την κεντρική έκθεση του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που έριξε την περασμένη Κυριακή αυλαία, υπό την επιμέλεια του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ, Ορέστη Ανδρεαδάκη. Η έκθεση, με τίτλο «Εμείς, το Τέρας», φέρνει κοντά το κοινό με έργα των δημιουργών Μαλβίνας Παναγιωτίδη και Δαυίδ Σαμπεθάι, ενθαρρύνοντάς το να αναστοχαστεί την ανθρώπινη φύση, τις εσωτερικές συγκρούσεις και την ταυτότητα. Τα έργα της έκθεσης αλληλεπιδρούν με το κινηματογραφικό αφιέρωμα του φεστιβάλ, το οποίο περιλαμβάνει 22 ταινίες αφιερωμένες στη θεματική του τέρατος.
Οι δύο καλλιτέχνες μίλησαν για την έννοια του τέρατος ως κάτι που ξεπερνά τα στερεοτυπικά όρια της απειλής και ανοίγει έναν χώρο αμφισβήτησης και προσωπικής ενδοσκόπησης. «Το τέρας είναι μια ενέργεια που κουβαλάμε όλοι μας», εξηγεί ο Δαυίδ Σαμπεθάι, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για μια αμφίσημη κατάσταση, που διαμορφώνεται από τις κοινωνικές, ψυχολογικές και βιολογικές μας διεργασίες. «Το θέμα είναι πώς το κουμαντάρει ο κάθε ένας, και πώς το φιλοσοφεί ή το συστηματοποιεί», πρόσθεσε ο ίδιος, υπογραμμίζοντας τη ρευστή και πολυδιάστατη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η Μαλβίνα Παναγιωτίδη, με τη σειρά της, προσεγγίζει το τέρας ως κάτι βαθιά συνυφασμένο με το ανθρώπινο βίωμα και την αυτογνωσία. «Το τέρας δεν είναι αναγκαστικά κάτι αρνητικό. Αντιπροσωπεύει, ίσως, τον τρόπο που διαμορφώνουμε τον εαυτό μας μέσα από το περιβάλλον μας», εξηγεί. Στη δική της ερμηνεία, το τέρας δεν είναι μόνο σύμβολο φόβου, αλλά και ένα στοιχείο που μπορεί να μας ωθήσει σε μια διαδικασία αυτογνωσίας και αναθεώρησης των αντιλήψεων για τον εαυτό μας και τους άλλους.
Η θεματική του τέρατος, όπως παρουσιάζεται στην έκθεση, επιδιώκει να αποδεσμεύσει τον θεατή από προκαθορισμένα νοήματα και να του προσφέρει την ελευθερία να ανακαλύψει τον δικό του τρόπο ερμηνείας. Όπως επισημαίνει ο Δαυίδ, «είναι μια ανοιχτή ερώτηση, μια πρόσκληση στον θεατή να εξετάσει τη δική του σχέση με αυτό», δίνοντας στο κοινό τη δυνατότητα να συνδεθεί προσωπικά με το έργο, μέσα από έναν αρχετυπικό διάλογο.
Στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας, όπου τα όρια της ταυτότητας συνεχώς επαναπροσδιορίζονται, η έκθεση «Εμείς, το Τέρας» λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης εμπειρίας. «Το τέρας δεν έχει συγκεκριμένα όρια ή απόλυτη μορφή», σημειώνει η Μαλβίνα, τονίζοντας πως αποτελεί ένα εργαλείο κατανόησης και ερμηνείας της κοινωνικής και προσωπικής μας κατάστασης.
Η Μαλβίνα και ο Δαυίδ υπογραμμίζουν ότι το τέρας δεν είναι απλώς μια έννοια συνδεδεμένη με το άγνωστο ή το τρομακτικό, αλλά και ένας «μηχανισμός αντίληψης» που διαμορφώνεται από τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε τον κόσμο γύρω μας. Στην ουσία, το τέρας μπορεί να αναδυθεί μέσα από τον ίδιο μας τον τρόπο προσέγγισης, που στηρίζεται στις πεποιθήσεις και στα βιώματά μας, γεννώντας φόβο, σύγκρουση ή ανησυχία, και ενισχύοντας τις ίδιες συνθήκες που προσπαθούμε να αποφύγουμε. Η επαναδιαπραγμάτευση των θεμελιωδών αντιλήψεών μας μέσα από την αλληλεπίδραση με τα βιώματά μας, μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο βαθιάς αυτογνωσίας και μετασχηματισμού, οδηγώντας σε μια αναστοχαστική διαδικασία που αναδεικνύει τις εσωτερικές συγκρούσεις και την ανάγκη προσωπικής επαναξιολόγησης.
Η έκθεση προσφέρει στο κοινό μια ευκαιρία να προβληματιστεί γύρω από την ανθρώπινη φύση και να αποδεχθεί το τέρας ως σύμβολο των κρυμμένων όψεων του εαυτού μας, ή όπως θα έλεγε ο Cronenberg «αυτό που θεωρείτε τερατώδες, αυτό που πιστεύετε πως είναι ξένο, είναι στην πραγματικότητα ο ίδιος σας ο εαυτός». Μέσω αυτής της σύμπραξης κινηματογράφου και εικαστικών τεχνών, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αναδεικνύει έναν ουσιαστικό διάλογο γύρω από τα ερωτήματα της ταυτότητας, της ύπαρξης και της κοινωνικής συνείδησης.
Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό και μετά τη λήξη του Φεστιβάλ μέχρι τις 24 Νοεμβρίου.
Πληροφορίες για την έκθεση:
– Διάρκεια: 1/11/2024-24/11/2024
– Εκθεσιακός Χώρος: MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών
– Τοποθεσία: Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης
– Ωράρια λειτουργίας:
◦ 1-10/11/2024: 10:00-22:00
◦ 12-24/11/2024: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00 & Πέμπτη: 12:00-20:00
– Είσοδος: Ελεύθερη
– Επιμέλεια: Ορέστης Ανδρεαδάκης
– Παραγωγή-Συντονισμός: Θάνος Σταυρόπουλος, Νικολέττα Τσάτσου
*Η Μαρία Μπότσιου είναι φοιτήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του ΑΠΘ, μέλος του Συνεργαζόμενου Εκπαιδευτικού Προσωπικού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης