Π. Τηνιός : «Η μετανάστευση είναι μία λύση για το ασφαλιστικό, δεν είναι πρόβλημα – Πρέπει να δοθούν κίνητρα για μία ατομική προσαρμογή των ασφαλισμένων»

Στις προκλήσεις του ασφαλιστικού συστήματος και σε σχέση με την έλευση μεταναστών στην Ελλάδα αναφέρθηκε ο Πλάτων Τηνιός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κατά τη διάρκεια του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Ν. Δρόσο, ο κ. Τηνιός τόνισε σχετικά με το ερώτημα εάν το δημογραφικό πρόβλημα που συνδέεται με το ασφαλιστικό είναι τόσο αδιέξοδο πως «προφανώς και υπάρχουν λύσεις. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που να μην υπάρχει λύση. Το δημογραφικό, σε αντίθεση με άλλα προβλήματα τα οποία μας απασχολούν κάθε εποχή, είναι κάτι σαν ένα πολύ μεγάλο παγόβουνο. Το βλέπεις μετά από πολύ καιρό. Αυτό συγκεκριμένα το βλέπουμε από το 1982, ήδη έχουμε κλείσει ήδη μια πεντηκονταετία γεμάτη. Το πρώτο βιβλίο για την επίπτωση του δημογραφικού στις συντάξεις βγήκε τότε, το 1980. Και έχουμε πάρει μέτρα, έχουμε προετοιμαστεί με μεγάλο κόστος, κοινωνικό, κατά τη διάρκεια των μνημονίων πήραμε κάποια μέτρα– τα οποία σήμερα αναζητούν άλλες χώρες, όπως η Γαλλία. Επομένως έχουμε μια ανοδική πορεία, έχουμε ένα δρόμο μπροστά μας, ξέρουμε περίπου τι χρειάζεται να γίνει, που είναι πάρα πολύ σημαντικό, διότι αυτή τη στιγμή, καθώς περιμένουμε να αντιμετωπίσουμε το δημογραφικό, έρχονται και συσσωρεύονται καινούργια προβλήματα. Τα οποία έχουν του ίδιου είδους την απειλή, δηλαδή απειλούν τις ίδιες τσέπες και τις ίδιες ζωές.  Ένα παράδειγμα είναι η κλιματική κρίση. Ο ‘Ντάνιελ’ για παράδειγμα, δημιούργησε πολύ μεγάλες ασφαλιστικές απαιτήσεις στις οποίες ανταποκριθήκαμε, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο αν θα μπορούμε να το κάνουμε και σε μια επόμενη τέτοια κρίση. Επίσης, τα γεωστρατηγικά, η ανάγκη να αυξηθούν κατά πολύ οι αμυντικές δαπάνες. Τελευταία μας προέκυψαν κι ο δασμοί. Όλα αυτά».
 Όσον αφορά τη μετανάστευση ως λύση για την επίλυση του ασφαλιστικού προβλήματος, ο κος Τηνιός υπογράμμισε «πως η μετανάστευση είναι μία λύση δεν είναι πρόβλημα. Η οικογένεια δικιά μου, όπου οι προπαππούδες μου φύγανε από την Ελλάδα, πήγανε στην Αίγυπτο, εκεί πρόκοψαν και μετά ξαναγυρίσαμε. Ύστερα γίναμε μετανάστες το  1967, μετά τον πόλεμο. Και για να δούμε το πώς εξελίσσεται αυτή η παγκόσμια ανάπτυξη ας μην πάμε πολύ μακριά: ο παππούς του σημερινού προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών έφυγε πρόσφυγας από τη Γερμανία και συγκεκριμένα ήταν ανυπότακτος φαντάρος. Και η οικογένεια Τραμπ, όπως όλοι ξέρουμε, πρόκοψε. Αλλά αναλόγως πώς το χειρίζεσαι, η μετανάστευση είναι ένας αναπτυξιακός μοχλός».
Για το πώς χειρίζεται η Ελλάδα αυτό το ζήτημα, ο κ. Τηνιός τόνισε πως «η Ελλάδα από τη δεκαετία του ’90 έχει ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα. Ο τρόπος που ήρθε η αλβανική μεταναστευτική μετανάστευση. Από τη μία η μετανάστευση από τα Βαλκάνια, κυρίως τη δεκαετία του 90, ήταν αυτό το οποίο έδωσε την αναπτυξιακή ώθηση της ελληνικής οικονομίας. Και στα πανεπιστήμια βλέπουμε τους απογόνους αυτής. Οι μετανάστες διαπρέπουν».  
Όσον αφορά τη δυνατότητα για πραγματική ενσωμάτωση των μεταναστών στην ελληνική πραγματικότητα, ο καθηγητής πρόσθεσε πως «απόλυτη μετανάστευση δεν έχει γίνει ποτέ και δεν είναι και ποτέ δεν θα ήθελες να είναι. Γιατί θες να κρατήσεις αυτό το ξεχωριστό πράγμα που έχουν αυτοί οι άνθρωποι. Εξακολουθούν να έχουν προβλήματα. Εξακολουθούν οι ίδιοι να μην αισθάνονται απόλυτα τμήμα της κοινωνίας. Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και για τα μελλοντικά κύματα μεταναστών. Εκεί υπάρχει ένα λεπτό θέμα. Όσο περισσότερο προσπαθείς να περιορίσεις την μετανάστευση, τόσο σου έρχεται ένα διαφορετικό μείγμα μεταναστών που είναι πολύ πιο δύσκολο να ενσωματωθούν. Εννοώ ότι άμα είναι παράνομο αυτοί στους ανθρώπους να πηγαίνουν σε διάφορα κυκλώματα, μαφίες κ.λπ. Και επομένως σου έρχονται οι μετανάστες, οι οποίοι έχουν λιγότερα να προσθέσουν και είναι πιο δύσκολο να αφομοιωθούν στο κοινωνικό σύνολο. Είναι τα προβλήματα στη μετανάστευση που αρκετά μεγάλο βαθμό είναι τεχνητά κι  έχουν προκληθεί από την προσπάθεια να περιοριστεί η μετανάστευση. 
Αναφερόμενος στο μεταναστευτικό ως προτεινόμενη λύση για το ασφαλιστικό ο κ. Τηνιός δήλωσε πως «αυτό δεν έγινε. Δεν υπήρξε κάποιος σχεδιασμός να τους φέρουμε. Προέκυψαν αυτοί οι άνθρωποι και αναφερθήκαμε και στη δική μου “ αμαρτωλή μου” ιστορία με το ασφαλιστικό. Εκεί είχαμε την έκθεση Σπράου το 1997 κιόλας, όπου έλεγε ότι το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα έχει έναν περιορισμένο χρόνο ζωής. Τότε τον είχαμε προσδιορίσει  γύρω στα δέκα χρόνια, είχε βέβαια περισσότερα μεγαλύτερα χρόνια, περισσότερα χρόνια ζωής και ο λόγος ήταν ότι προστέθηκαν οι μετανάστες της δεκαετίας του ’90. Και δεν ήσαν μόνο οι Αλβανοί, αλλά τότε είχαμε και πολύ μεγάλα κύματα μεταναστών από την τέως Σοβιετική Ένωση. Λοιπόν, αυτή τυπολογία αυτή είχε υπολογιστεί τότε από τον συνάδελφο μου Λέοντα Τσίμπο στο ΠΑΠΕΙ το πόσο και ποια ήταν η συμβολή αυτού του κύματος της μετανάστευσης στο ασφαλιστικό και προσέθεσε γύρω στα 5- 6 χρόνια ζωής. Δηλαδή, άντεξε το ασφαλιστικό για 5 χρόνια παραπάνω απ’ ό,τι θα είχε αντέξει χωρίς αυτούς ανθρώπους. Δηλ. βοηθάνε, αλλά δεν είναι πανάκεια».
Στο εάν το ασφαλιστικό σύστημα ως έχει σήμερα έχει βιώσιμο μέλλον ή χρήζει περαιτέρω αναμόρφωσης, ο καθηγητής τόνισε πως θα πρέπει «να είμαστε προσεκτικοί. Δεν θα πρέπει να εννοούμε μόνο τα κρατικά ταμεία, τα οποία ούτως η άλλως υπάρχουν και έχουμε διαφορετικά κρατικά ταμεία κ.λπ. Πρέπει να εννοούμε τη συνολική κοινωνική ανταπόκριση ως προς το πρόβλημα της μακροβιότητας. Η οποία δεν είναι μόνο η προσέγγιση των κρατικών ταμείων, είναι και τα επαγγελματικά ταμεία, είναι οι οικογενειακές αποταμιεύσεις, είναι οι προσαρμογές της οικογένειας κι όλα αυτά. Αυτό που με ανησυχεί, και είναι ένα πρόβλημα από αυτά που βλέπω στον ορίζοντα να έρχονται, είναι ότι έχουν ληφθεί κάποια μέτρα από την πλευρά του κρατικού συστήματος, το οποίο σε μεγάλο βαθμό έχει απαντήσεις στο πρόβλημα της βιωσιμότητας του τόπου και τα κυρίαρχα προβλήματα, όπως τα ελλείμματα κ.λπ. Αυτά και τα προβλήματα προσπαθούν τώρα να λύσουν στη Γαλλία. Αλλά το έκανε αυτό περιορίζοντας ορισμένες παροχές, όπως το ύψος των συντάξεων και παράλληλα δίνοντας κάποια κίνητρα να γίνει μια ατομική προσαρμογή. Δηλαδή λέει ότι η προσαρμογή στην Ελλάδα και παντού είναι ότι το κράτος λέει: Εγώ αυτό που μπορώ να κάνω είναι αυτό και σου δίνω κίνητρα για να προσαρμοστείς εσύ. Το κράτος έχει κάνει τη δικιά του δουλειά. Το θέμα της βιωσιμότητας του κρατικού ασφαλιστικού συστήματος είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από την τωρινή. Αυτό που δεν μοιάζει να γίνεται είναι η ανταπόκριση των αιτημάτων των ατόμων. Στη μελέτη των ασφαλιστικών συστημάτων υπάρχουν δύο θέματα, δύο στόχοι, οι οποίοι είναι αλληλένδετοι. Είναι η βιωσιμότητα από την μια μεριά και επάρκεια από την άλλη, πόσο καλές είναι οι συντάξεις. Εμείς -και όχι μόνο εμείς αλλά και παντού το ίδιο γίνεται- λύνουμε το πρόβλημα της βιωσιμότητας, πιθανώς δημιουργώντας πρόβλημα στην επάρκεια. Δηλαδή αυτό που με ανησυχεί είναι ότι οι συντάξεις, οι μελλοντικές συντάξεις θα είναι λιγότερο καλές και θα έχουν οι μελλοντικοί συνταξιούχοι θα έχουν πολλά προβλήματα, τα οποία υπάρχει ακόμα καιρός να τα φτιάξουμε. Και υπάρχουν οι μηχανισμοί, αλλά δεν υπάρχει ανταπόκριση». 
Όσον αφορά τη δυσκαμψία για το πέρασμα από τη δημόσια στην ιδιωτική ασφάλιση, ο κ. Τηνιός τόνισε πως «υπάρχουν πολλές δυσκαμψίες δυστυχώς. Αρχίσαμε λέγοντας πως υπάρχει μια συσσώρευση κρίσεων και εκεί φαίνεται στο θέμα της ασφάλισης. Η ιδιωτική ασφάλιση πρέπει να απαντήσει στο θέμα της επάρκειας των συντάξεων, να δώσει, να “ τσοντάρει” στις συντάξεις για να είναι καλές, αλλά από την άλλη καλείται να ανταποκριθεί και στις προκλήσεις των καταστροφών, των περιβαλλοντικών κ.τ.λ., που κι αυτό έχει να επιτελέσει  ένα διπλό καθήκον. Και κάνοντας και προσπαθώντας να κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα, είναι πολύ δύσκολο. 
Όσον αφορά το ενδεχόμενο να υπάρχουν υψηλές ασφαλιστικές κρατήσεις σε έναν ιδιωτικό φορέα και όχι σε κοινωνικό, ο κ. Τηνιός τόνισε πως «στην πραγματικότητα αυτό έχει γίνει στο παλιό ΤΕΒΕ, και Ταμείο Εμπόρων. Κι αυτό ήταν σημείο τριβής με το ασφαλιστικό Κατρούγκαλου. Η αρχική ιδέα του κου Κατρούγκαλου ήταν ότι αυτοί οι ελεύθεροι επαγγελματίες πρέπει να ασφαλίζονται με τον ίδιο τρόπο και να πληρώνουν υψηλές εισφορές αναλογικά με το εισόδημά τους, όπως οι μισθωτοί. Αυτό οδήγησε σε διαμαρτυρίες, πολύ μεγάλες αυξήσεις εισφορών και επιστρέψαμε στο παλιό σύστημα. Το παλιό σύστημα έχει το πλεονέκτημα ότι είναι χαμηλές οι εισφορές, γιατί είναι στην ουσία εθελοντική ασφάλιση, αλλά οδηγεί σε πάρα πολύ χαμηλές συντάξεις. Κι είναι αυτό που εννοούσα ότι αυτό που φαίνεται είναι πως είναι ωραίο να πληρώνεις χαμηλές εισφορές, αλλά δεν είναι καθόλου ωραίο να παίρνεις μια χαμηλή σύνταξη στο τέλος. Και φαίνεται πολλοί Έλληνες δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η σημερινή τους επιλογή θα τους δημιουργήσει προβλήματα στο μέλλον».
Τη συνέντευξη μπορείτε να την παρακολουθήσετε και στον σύνδεσμο https://youtu.be/oKOjQBiQ2dE