Χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη κατά του HPV, που ενοχοποιείται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, παρατηρείται στην Ελλάδα, ενώ ελλιπής είναι η επίσημη σωστή ενημέρωση για τη σημασία και τα πολλαπλά οφέλη του εμβολιασμού. Τα παραπάνω τόνισε ο καθηγητής Μαιευτικής -Γυναικολογίας ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, Θεόδωρος Αγοραστός, σε διάλεξη με θέμα «Ο Δρόμος για την Εξάλειψη του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας», που έδωσε στο πλαίσιο του 1ου Ογκολογικού Συνεδρίου της Ομοσπονδίας Καρκινοπαθών Ελλάδος, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Ο κ. Αγοραστός επισήμανε ότι, σύμφωνα με τη στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας μπορεί να εξαλειφθεί ως πρόβλημα δημόσιας υγείας, εάν επιτευχθούν οι στόχοι «90-70-90» έως το 2030, δηλαδή:
* 90% των κοριτσιών έως 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως κατά του HPV.
* 70% των γυναικών να έχουν εξεταστεί με HPV test στις ηλικίες των 35 και 45 ετών.
* 90% των γυναικών με προκαρκινικές βλάβες να λαμβάνουν έγκαιρη θεραπεία.
Παράλληλα σημείωσε ότι, σύμφωνα με τις νέες οδηγίες προσυμπτωματικού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που κοινοποίησε ο ΠΟΥ, συστήνεται η διενέργεια HPV DNA testing σε γυναίκες 30 ετών και άνω, ανά 5-10 έτη, και προτείνεται ως αποδεκτή μέθοδος λήψης του δείγματος η αυτοδειγματοληψία (self-sampling). Επίσης ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει αυτή τη στρατηγική του ΠΟΥ στο πλαίσιο του «Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου» και προωθεί ως κύριες δράσεις τον HPV εμβολιασμό και το HPV DNA test.
«Κατά την τελευταία 7ετία, οι περισσότερες προηγμένες χώρες άλλαξαν και αλλάζουν τα υπάρχοντα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών, με μετάβαση από τη διενέργεια του τεστ Παπανικολάου στο νέο HPV DNA test (από την ηλικία των 30 ετών και ανά 5-10 έτη). Σε αρκετές δε χώρες, προτείνεται επισήμως η αυτοδειγματοληψία για τη διενέργεια HPV DNA testing. Στη χώρα μας, έχει ενταχθεί ο εμβολιασμός κατά του HPV στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων, αλλά και στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων, ήδη από το 2008. Οι ενδείξεις και προδιαγραφές για HPV-εμβολιασμό έχουν έκτοτε επικαιροποιηθεί αρκετές φορές. Σήμερα, συστήνεται ο δωρεάν εμβολιασμός και των δύο φύλων σε ηλικία 9-11 ετών, με παρεχόμενη δωρεάν αναπλήρωση του εμβολιασμού μέχρι την ηλικία των 18 ετών (έως 31.12.25). Σε ειδικές ομάδες υψηλού κινδύνου παρέχεται δωρεάν ο HPV-εμβολιασμός μέχρι την ηλικία των 45 ετών» ανέφερε ο κ. Αγοραστός.
Ο κ. Αγοραστός υπενθύμισε ότι το 2020 θεσπίστηκε το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης «Σπύρος Δοξιάδης», το οποίο περιλαμβάνει δράσεις πρόληψης, ενώ το 2022 θεσπίστηκε η δράση «Προληπτικές Διαγνωστικές Εξετάσεις για τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας», που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2024 με την αποστολή SMS σε γυναίκες 21-65 ετών για δωρεάν εξετάσεις σε δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες υγείας.
«Παρόλα αυτά, η κατάσταση στην Ελλάδα δεν έχει προσαρμοστεί μέχρι σήμερα πλήρως προς τις συστάσεις του ΠΟΥ και της ΕΕ» επισήμανε ο κ. Αγοραστός.
Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι η εμβολιαστική κάλυψη κατά του HPV είναι χαμηλή, καθώς, σύμφωνα με στοιχεία της ΗΔΙΚΑ από το 2021, έχει εμβολιαστεί μόνο το 43,85% των κοριτσιών ηλικίας 11-14, ενώ η ενημέρωση γονέων και εφήβων για τα οφέλη του εμβολιασμού είναι ελλιπής. Επίσης, σημείωσε ότι δεν υπάρχει επαρκής μέριμνα για την υποχρεωτική καταγραφή των εμβολιασμών στο Μητρώο Εμβολιασμών και στο Ηλεκτρονικό Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού και πρόσθεσε ότι δεν έχει γίνει επέκταση του ηλικιακού εύρους για δωρεάν αναπλήρωση του εμβολιασμού, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνονται και οι νεαροί ενήλικες, π.χ. μέχρι την ηλικία των 25 ετών, όπως επίσης και η διευκρίνιση ότι υπάρχει ένδειξη για HPV εμβολιασμό και των ενηλίκων, ανδρών και γυναικών, μέχρι την ηλικία των 45 ετών (χωρίς αποζημίωση).
Σε ό,τι αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο, ανέφερε ότι το Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου (ΕΠΠΕ) για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας δεν αφορά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου των γυναικών για τον συγκεκριμένο καρκίνο. «Πρόκειται μόνο για μια δράση Δημόσιας Υγείας, η οποία βασίζεται σε περιορισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και έχει περιορισμένη διάρκεια έως την 31.12.2025» σημείωσε ο κ. Αγοραστός.
Παράλληλα, σημείωσε ότι «δεν ακολουθούνται οι συστάσεις του ΠΟΥ και της ΕΕ για διενέργεια HPV DNA testing μόνο σε γυναίκες άνω των 30 ετών ανά 5-10 έτη, και στις οδηγίες της δράσης του Υπουργείου προτείνεται επιπλέον και ο έλεγχος με Pap test των γυναικών 21-29 ετών, ανεξαρτήτως του εάν έχουν εμβολιαστεί κατά του HPV, παρόλο που ο κίνδυνος για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε νέες (<25 ετών) και μάλιστα εμβολιασμένες γυναίκες έχει αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετικά χαμηλός (0-0,05%) και δεν φαίνεται να πληρούνται πλέον τα κριτήρια που πρεσβεύει ο ΠΟΥ για ένδειξη εφαρμογής ενός ΕΠΠΕ στις ηλικίες αυτές».
Επίσης, σημείωσε ότι στη δράση του Υπουργείου δεν γίνεται καμία αναφορά στην προοπτική της αυτοδειγματοληψίας του κολποτραχηλικού δείγματος (self-sampling), παρά το γεγονός ότι ο ΠΟΥ, αλλά και η ΕΕ, προτείνουν τη μέθοδο αυτή ως αποδεκτή, ιδιαίτερα για τις γυναίκες που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές.
Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία των ασθενών, ο κ. Αγοραστός επισήμανε ότι απαιτείται η ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων Ογκολογικών Κέντρων που να καλύπτουν τις ανάγκες για ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση και ανακουφιστική φροντίδα των γυναικών με καρκίνο του μαστού σε όλη την επικράτεια.
Συμπερασματικά, ο κ. Αγοραστός ανέφερε ότι «είναι πολύ θετική η όλη προσπάθεια που ανέλαβε η Ελληνική Πολιτεία τα τελευταία έτη με αρχικό στόχο την ελάττωση της επίπτωσης και της θνησιμότητας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στον γυναικείο πληθυσμό της χώρας και απώτερο στόχο την εξάλειψή του στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα, ακολουθώντας τις οδηγίες του ΠΟΥ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η έγκαιρη υιοθέτηση και εφαρμογή του HPV εμβολιασμού, καθώς και η προσπάθεια, για πρώτη φορά, της οργάνωσης ενός Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου των γυναικών για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αποτελούν τα ληφθέντα αναγκαία μέτρα για να συμπορευθεί η χώρα στην παγκόσμια προσπάθεια για εξάλειψη αυτής της νόσου. Προς τον σκοπό αυτόν, βέβαια, και πάντα σε συντονισμό με τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ και της ΕΕ, είναι δόκιμο οι θετικές αυτές πρωτογενείς αποφάσεις να συνοδευτούν και από επιπλέον διευθετήσεις, πολλές εκ των οποίων είναι δυνατόν να τακτοποιηθούν άμεσα, άλλες δε στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα».