Φ. Μακαντάση: Η διαΝΕΟσις είναι σημείο αναφοράς και προτάσεις πολιτικής μας υιοθετούνται

 Στο ερευνητικό έργο και τις προτάσεις πολιτικής που εκπονεί η  διαΝΕΟσις, καθώς και στην ανταπόκριση που βρίσκουν στην κοινωνία και στους αρμόδιους φορείς, αναφέρθηκε η Διευθύντρια Ερευνών της Φαίη Μακαντάση, σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο περιθώριο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. 
Μιλώντας στον Ν. Δρόσο για λογαριασμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, η κα Μακαντάση τόνισε πως το ερώτημα εάν υλοποιούνται οι προτάσεις της διαΝΕΟσις τόνισε πως “η ερώτηση που είναι νομίζω κομβικής σημασίας, γιατί σε λίγο καιρό κλείνουμε δέκα χρόνια λειτουργίας. Ο ερευνητικός οργανισμός μας είναι μη κερδοσκοπικός. Έχει αποκλειστική χρηματοδότηση. Οπότε να διευκρινίσω ότι δεν παίρνουμε χρήματα ούτε από ευρωπαϊκούς πόρους, ούτε από άλλους ιδιωτικούς και δημόσιους. Έχει αποκλειστικό  χρηματοδότη για να διατηρεί και την ανεξαρτησία του ως φορέας. Έχουμε κάνει πάνω από 100 έρευνες. Έρευνες που έχουν ένα μεγάλο ερευνητικό φάσμα, από τα ζητήματα κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις τους σε νευραλγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας και της κοινωνίας, μέχρι έρευνες για ένα mega trend που είναι το δημογραφικό και οι επιπτώσεις που θα έχει στα επόμενα χρόνια. Έρευνες που αφορούν την προσχολική αγωγή στην Ελλάδα, που είναι η πιο παραμελημένη βαθμίδα εκπαίδευσης, έρευνες οικονομικού περιεχομένου. Οπότε μέσα σε όλες αυτές που είναι πολυσέλιδες και εξαντλητικές, τι προσπαθούμε να κάνουμε; Να εκλαϊκεύουμε αυτά τα ευρήματα. Να σημειώσω εδώ αυτές οι έρευνες, όπως πολύ καλά ξέρετε, καταλήγουν σε προτάσεις πολιτικής, κυρίως ρεαλιστικές και μεταρρυθμιστικού χαρακτήρα. Το κρατάμε αυτό γιατί είναι σημαντικό για όσα εισφέρουμε σε αυτή τη συζήτηση, ότι τελικά τί γίνονται όλα αυτά τα ευρήματα; Οπότε είναι αυτές οι μεγάλες, πολυσέλιδες, εξαντλητικές έρευνες που τις συνοδεύουμε με συνόψεις και με ένα υλικό που είναι εύληπτο και κατανοητό, γιατί οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτή την αργκό. Οπότε προσπαθούμε να αναβαθμίζουμε το διάλογο με εμπεριστατωμένα στοιχεία, με έναν εύληπτο και ευσύνοπτο τρόπο. Και από την άλλη μεριά κάνουμε και τις έρευνες κοινής γνώμης με open data. Στις έρευνες κοινής γνώμης εμείς τα αποτελέσματα τα δημοσιεύουμε στο dianeosis.org. Είναι προσβάσιμα σε όλους τους ερευνητές για να κάνουμε τους συσχετισμούς και να εξάγουν τα συμπεράσματα. Οπότε, από αυτές τις έρευνες της κοινής γνώμης με το με την πιο γνωστή εξ αυτών, το τι πιστεύουν οι Έλληνες, τι λένε ότι πιστεύουν οι Έλληνες. Για την ακρίβεια καταγράφουμε αυτό που φανταστείτε το ότι λειτουργεί σαν μια πανοραμική ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας γύρω από διάφορα θέματα– κοινωνικοοικονομικά, ευρωπαϊκά. Γιατί θέλουμε να “τεστάρουμε” τελικά αυτό που προτείνουμε , τι πιστεύει ο κόσμος και αυτά ακριβώς τι απήχηση έχουν. Οπότε, βλέπουμε μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, γιατί όπως σας είπα, ένας άξονας είναι αυτός προς το κοινό, η ανοικτότητα στο κοινό και η επιστημονική ενημέρωση, με στοιχεία επιστημονικά τεκμηριωμένα. Το άλλο είναι πως επηρεάζουμε τους ιθύνοντες χάραξης πολιτικής για να ακολουθήσουν τις προτάσεις”. 
Αναφορικά με τις έρευνες για το νομοθετείν και τη Δικαιοσύνη και τις προτάσεις τους, η κα Μακαντάση τόνισε πως αυτές “ασχολούνται τόσο για τη δικαιοσύνη στην Ελλάδα, όσο και για την πολυνομία, την κακονομία ή και τη λαθρονομία και τη στρεψονομία. Αυτούς τους δύο δράκους που εγκλωβίζουν την ανάπτυξη μάλιστα και ο κόσμος τα καταγράφει ως τα σημαντικότερα εμπόδια για τις επενδύσεις. Και είναι. Μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας το Be Ready το 2024, θέλουμε 1024 μέρες για να υπάρχει τελεσίδικα μια απόφαση. O αντίστοιχος αριθμός είναι 730 στη Ρουμανία και υπάρχουν τέσσερις εκκρεμείς υποθέσεις ανά 100 κατοίκους. Αυτό βάλτε το μαζί με την πολυνομία και την κακονομία και τη γραφειοκρατία στην Ελλάδα, οπότε καταλαβαίνετε ότι υπάρχει ένα εκρηκτικό μείγμα. Όμως εμείς πρέπει να κοντοστεκόμαστε και να πανηγυρίζουμε αυτές τις μικρές νίκες. Γιατί αυτός ο αριθμός πριν μερικά χρόνια ήταν 1400 μέρες. Και υπάρχει πάντα και ένα ζήτημα για το πώς μετράμε όλα αυτά τα στοιχεία. Αλλά αυτή είναι η καταγραφή. Οπότε βλέπουμε ότι προϊόντος του χρόνου υπάρχει μια εξέλιξη και οι επενδύσεις πηγαίνουν καλά, γιατί είχαμε μια τεράστια αποεπένδυση από το 2010 έως το 2021 της τάξης των 93 δισ. περίπου, grosso modo όσα θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία μαζί με τη μόχλευση από το ταμείο ανάκαμψης, τα ΕΣΠΑ και άλλους χρηματοδοτικούς πόρους. Μία  μεγάλη αποεπένδυση όλα αυτά τα χρόνια, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι παρότι τρέχουμε με ίσως από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γερμανία είναι στο  0,1%. Εμείς είμαστε στο 2,3%  (υπεράνω του μέσου κοινοτικού όρου), παρά ταύτα όμως, αν κανείς συγκρίνει με το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης, είμαστε στο – 15,1% του ΑΕΠ, οπότε αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να τρέξουμε πιο γρήγορα, να επιταχύνουμε αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Γιατί υπήρξε εξέλιξη. Ας πάρουμε τη λέξη μεταρρύθμιση. Το αν έχει μια αρνητική ή θετική συνυποδήλωση, έχοντας μια χρονοσειρά δεδομένων από το 2015, βλέπουμε ότι τελικά αντιλήφθηκε η κοινή γνώμη πως η μεταρρύθμιση μας ωφελεί. Από εκεί που ήταν κάτι αρνητικό, πλέον η πλειοψηφία καταγράφει ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι κάτι θετικό”.
Σχετικά με την διαδικασία στην επιλογή των θεμάτων της διαΝΕΟσις, η κα Μακαντάση  διευκρίνησε πως “είναι πολυπαραγοντική η διαδικασία αυτή, εννοώντας ότι κάποια θέματα προκύπτουν εσωτερικά από τον οργανισμό και από ζύμωση. Και με βάση φυσικά την επικαιρότητα, το τι ανάγκες υπάρχουν. Για παράδειγμα: Το επόμενο διάστημα θα δημοσιεύσουμε μια μεγάλη μελέτη για τη στέγαση στην Ελλάδα. Το στεγαστικό πρόβλημα είναι μείζον. Οι Έλληνες το καταγράφουν ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα αυτή τη στιγμή και ιδιαίτερα οι νέοι, μην ξεχνάμε ότι το 36% του του πληθυσμού είναι υπερφορτωμένο από το στεγαστικό κόστος, πληρώνοντας το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για την στέγαση. Και μην ξεχνάμε επίσης ότι ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων έχει αυξηθεί από το 2018 σωρευτικά μέχρι σήμερα περίπου 35%. (Παρ’ όλο που είχε προηγηθεί μία υποτίμηση 42%) και πάλι, βλέποντας όλα αυτά σωρευτικά, το τι έχει υποστεί το ελληνικό νοικοκυριό, τότε δεν είναι τυχαίο ότι καταγράφει η πλειοψηφία των Ελλήνων ότι το κυριότερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι η οικονομική κατάσταση. Το ότι οι δείκτες ευημερούν, δεν σημαίνει αυτόματα ότι αυτό έχει περάσει και στον πληθυσμό. Φαίνεται ότι υπάρχει ένα αίσθημα υλικής αποστέρησης πάντως, γιατί και σε σχέση με το 2019 που το 24% έλεγε ότι η οικονομική κατάσταση είναι η υπ’ αριθμ. ένα απειλή για τη χώρα, τώρα έχει πάει στο 49%. Οπότε τα θέματα προκύπτουν και από την αναγκαιότητα και από την επικαιρότητα. Και η διαΝΕΟσις έχει ένα πολυπληθές advisory board με ειδικούς σε διάφορα επίπεδα, τους οποίους συμβουλεύεται δύο φορές το χρόνο κάνοντας αυτά τα διοικητικά συμβούλια. Ο ρόλος τους είναι συμβουλευτικός, όπου εκεί πέρα γίνεται μια διάδραση,  παρουσιάζοντας την δουλειά που έχει γίνει και συζητάμε. Η συζήτηση πάλι τι είναι;  Μια από κοινού αναζήτηση της θεματολογίας και των ερευνών, τις οποίες θα κάνουμε το επόμενο διάστημα. Και όλο αυτό σαν  περιεχόμενο δεν είναι απλά μια έρευνα. Πόσες έρευνες υπάρχουν που μένουν στα συρτάρια; Όπως είπα και πριν, είναι το συνοδευτικό υλικό και η διάχυση  αυτού του ερευνητικού υλικού από τα παραδοσιακά μέσα και από τα πιο σύγχρονα μέσα από τα ΜΚΔ με podcast κι όλα αυτά”. 
Όσον αφορά τη δυνατότητα διάδρασης κι ανταπόκρισης με τον κόσμο, η κα Μακαντάση επεσήμανε: “βλέπω πάρα πολλά e-mails και προσωπικά πολύς κόσμος και νέος κοσμος τη διαΝΕΟσις την ξέρει. Το 25% των Ελλήνων. Ένας στους 4 γνωρίζει διαΝΕΟσις,  που η ως όνομα το διαΝΕΟσις, ξέρετε, είναι δύσκολο. Είναι ένας νεολογισμός. Ο φορέας ιδρύθηκε στην εποχή των μνημονίων, στην καρδιά των μνημονίων, όταν επικρατούσε ένας λαϊκισμός γύρω από διάφορα θέματα, οικονομικός, επιστημονικός, παραεπιστημονικός. Προϊόντος του χρόνου μας γνώρισαν, ιδιαίτερα οι πιο νέες ηλικίες, που πιθανότατα χρησιμοποιούν όλο αυτό το ερευνητικό υλικό, χτίζοντας πάνω σε αυτό. Και φυσικά έχουμε δει τα υπουργεία. Προφανώς, όπως σας είπα, κάνουμε αυτές τις έρευνες pro bono, αλλά συγκροτούμε ομάδες ερευνητών από την Ελλάδα και από το εξωτερικό. Έρχονται τα υπουργεία και μας ζητάνε πράγματα. Ας πούμε εμείς την πανδημία μας ζητούσαν να την δούμε και να την καταγράψουμε. Θα λέγαμε, πλέον, ότι είμαστε σημείο αναφοράς και βλέπουμε ότι τα πορίσματα των ερευνών μας και οι προτάσεις πολιτικής, κάποιες από αυτές να υιοθετούνται. Τώρα η ταχύτητα είναι ένα ζήτημα για το κατά πόσον υιοθετούνται οι απόψεις μας, αλλά είναι πολύ σημαντικό ότι υπάρχουν ευήκοα ώτα και γίνονται πράγματα. Για παράδειγμα, να σας πω ένα παράδειγμα, πέραν της δικαιοσύνης, που αναφέρθηκε προηγουμένως, το ζήτημα της προσχολικής αγωγής, που όπως είπα είναι η πιο παραμελημένη βαθμίδα εκπαίδευσης. Ο Αμερικανός νομπελίστας Τζέιμς Χέκμαν έχει αποδείξει ότι για κάθε 1 δολάριο που επενδύεται στην αγωγή ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας, αυτό μπορεί να αποφέρει στο κράτος μέχρι 360 δολάρια και επίσης μειώνει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχει ένα πλαίσιο προσχολικής αγωγής, ένα curriculum, που είναι διαφορετικό στο Κερατσίνι και είναι διαφορετικό στο Μαρούσι ή στην Κηφισιά. Οπότε, πόσο σημαντικό είναι να επενδύσει κανείς στην προσχολική αγωγή; Η διαΝΕΟσις πρόσφερε με μία ομάδα ερευνητών υπό τον συντονισμό του Κώστα Μεγήρα από το Γέιλ και την Άλι Γκράχαμ ΜακΓκρέγκορ από το Ηνωμένο Βασίλειο, που έχει κάνει 15 τέτοια curriculae σε διαφορετικές χώρες. Με μια ομάδα ειδικών από την Ελλάδα προσέφερε ένα τέτοιο πλαίσιο προσχολικής αγωγής, το οποίο αναμένεται με κάποια ‘εκλέπτυνση’ να αποτελέσει πιλότο, με χρήματα του ταμείου ανάκαμψης. Οπότε κανείς μπορεί να καταγράψει τον αντίκτυπο μιας τέτοιας μελέτης. Άλλο παράδειγμα: μας είχε καλέσει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για να δούμε τι γίνεται με τους ΤΟΕΒ και τους ΓΟΕΒ.  Είναι οι Τοπικοί και Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων. Είναι αυτοί που ουσιαστικά κάνουν τα αρδευτικά έργα και διαχειρίζονται το νερό. Μιλάμε για κλιματική αλλαγή. Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι το 80%-85% της κατανάλωσης νερού αφορά τον πρωτογενή τομέα και το 40% -45% από αυτό το διαχειρίζονται αυτοί οι οργανισμοί. Το υπόλοιπο είναι από γεωτρήσεις, που εκεί είναι αχαρτογράφητα νερά πραγματικά γιατί δεν ξέρουμε πόσες είναι οι παράνομες, πόσες είναι οι νόμιμες, αλλά το άλλο  40% με 45% που το διαχειρίζονται αυτοί οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων, αυτούς μέχρι πρότινος δεν ξέρουμε πόσοι είναι. Είναι περίπου 450. Στοιχεία οικονομικά έχουμε για τους 150 και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πολλά προβλήματα. Είναι χρεωμένοι και με ζητήματα που έχουν να κάνουν με το capacity building (ανάπτυξη δεξιοτήτων), εννοώντας ότι δεν έχουν εξειδικευμένο προσωπικό, που ουσιαστικά θα κατευθύνει και τους αγρότες για το πώς θα διαχειρίζονται αυτόν τον κρίσιμο πόρο. 
Τη συνέντευξη μπορείτε να την παρακολουθήσετε και στον σύνδεσμο https://youtu.be/PqURxKkHl3U