Άρθρο των Κώστα Μπαγινέτα, ΓΓ Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων, ΥπΑΑΤ και Κώστα Διαμαντίκου, Αν. Διευθυντή ΥΔΕΤΑ, ΥπΑΑΤ
Μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και της βελτίωσης της ανθεκτικότητας του πρωτογενούς τομέα είναι η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
Οι Δράσεις Αγροδιατροφής που χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) με πόρους του ΤΑΑ αποσκοπούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης, τη βελτίωση της συνδεσιμότητας και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Η βασική στόχευση των χρηματοδοτήσεων έχει δύο άξονες: επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις δίνουν στο Σχέδιο αποτελεσματικότητα και προοπτική, ενώ οι επενδύσεις μακροοικονομική και οικονομική ισχύ μέσα από την οικονομική αποτελεσματικότητα, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή και τη δικαιοσύνη.
Η αρμόδια Υπηρεσία Διαχείρισης Έργων Ταμείου Ανάκαμψης (ΥΔΕΤΑ) του ΥπΑΑΤ, υλοποιεί από το 2022 μία σειρά 6 δράσεων συνολικού ύψους 579 εκ. ευρώ με κρίσιμες παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων, τον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, την προώθηση του αγροτουρισμού, τη γενετική βελτίωση των ζώων και τις υδατοκαλλιέργειες.
Ωφελούμενοι των παραπάνω Δράσεων είναι Πολύ Μικρές, Μικρές, Μεσαίες και Μεγάλες Επιχειρήσεις και Συλλογικά Αγροτικά Σχήματα. Επίκεντρο είναι ο πρωτογενής τομέας, είτε άμεσα είτε έμμεσα, μέσα από την υιοθέτηση της συμβολαιακής γεωργίας, την προώθηση της καθετοποίησης και της συνεργασίας του τουρισμού με την πρωτογενή παραγωγή, στο πλαίσιο επίτευξης του βασικού στόχου του Ταμείου Ανάκαμψης, ήτοι στη κινητροδότηση για τη δημιουργία ισχυρών και βιώσιμων συλλογικών αγροτικών σχημάτων.
Όσον αφορά στις προαναφερθείσες παρεμβάσεις, μνεία θα πρέπει να γίνει σε ορισμένα σημεία ιδιαιτέρως χρήσιμα σχετικά με την αποτύπωση της μέχρι σήμερα κατάστασης. Ειδικότερα, πρέπει να αναφερθεί ότι το εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε από τους δυνητικούς δικαιούχους, με τον αριθμό των αιτήσεων ενίσχυσης να αγγίζει τις 850 και την αιτούμενη Δημόσια Δαπάνη να ξεπερνά τα 763 εκ. ευρώ, αποτελεί προφανή απόδειξη του σωστού και στοχευμένου σχεδιασμού του συνόλου των δράσεων. (Συνημμένος πίνακας 1)
Κεντρικό στοιχείο του αρχικού σχεδιασμού ήταν ο διττός στόχος της αντιμετώπισης χρόνιων προβλημάτων του πρωτογενούς τομέα, αλλά και της ενσωμάτωσης των απαιτήσεων του σύγχρονου κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, στόχος που επικεντρώθηκε και κατάφερε να προσελκύσει το ενδιαφέρον συλλογικών αγροτικών σχημάτων και επιχειρήσεων που εφάρμοζαν την συμβολαιακή γεωργία, ανεξαρτήτως μεγέθους -όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί- που είδαν στις παρεμβάσεις αυτές μία εξαιρετική ευκαιρία να χρηματοδοτήσουν τις πραγματικές τους ανάγκες. (Συνημμένος πίνακας 2)
Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο από το οποίο κρίνεται η ορθή χάραξη και ο εύστοχος αρχικός σχεδιασμός είναι η έλλειψη αλληλοεπικαλύψεων με άλλα προγράμματα και παρεμβάσεις. Ο εξειδικευμένος – στοχευμένος χαρακτήρας των παρεμβάσεων του ΤΑΑ του ΥπΑΑΤ και οι ειδικότερες ρυθμίσεις που συμπεριλαμβάνονται στις προσκλήσεις των προγραμμάτων δημιούργησαν μία “δεξαμενή” δυνητικών δικαιούχων των οποίων οι ιδιαίτερες ανάγκες δεν είναι εφικτό να καλυφθούν από άλλες παρεμβάσεις, καθιστώντας το ΤΑΑ μία ιδανική χρηματοδοτική ευκαιρία.
Επιπροσθέτως, άξιον αναφοράς – και καινοτομία του προγράμματος, είναι το ενδιαφέρον των δικαιούχων για την αξιοποίηση του εργαλείου της προκαταβολής στο ύψος του 100% της δημόσιας δαπάνης με την προσκόμιση ισόποσης εγγυητικής επιστολής. Η δυνατότητα χορήγησης προκαταβολής για την παροχή άμεσης ρευστότητας στους επενδυτές και, συνεπώς, τη δυνατότητα άμεσης έναρξης της υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων, οδήγησε στην υποβολή μίας σειράς σχετικών αιτημάτων που ικανοποιήθηκαν άμεσα, με ποσοτικό αποτέλεσμα την απορρόφηση ως σήμερα πόρων συνολικού ύψους 172 εκατ. ευρώ, όπως απεικονίζεται και στον πίνακα που ακολουθεί. (Συνημμένος πίνακας 3)
Η προαναφερθείσα προσπάθεια δεν θα ήταν επιτυχής χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή όλων των αγροτικών κοινωνικών εταίρων, ήτοι των δυνητικών δικαιούχων, των προμηθευτών, των συναρμόδιων Υπηρεσιών, αλλά και του τραπεζικού τομέα, καθώς η κινητοποίησή τους αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχία των παρεμβάσεων. Η στενή και αποδοτική συνεργασία μεταξύ της αρμόδιας Υπηρεσίας και των λοιπών εταίρων συνεπικούρησε στην επίλυση προβλημάτων ποσοτικού και ποιοτικού χαρακτήρα που προέκυψαν κατά την υλοποίηση, όπως ενδεικτικά η έλλειψη τεχνογνωσίας σε ζητήματα υψηλής εξειδίκευσης, η αποσαφήνιση του θεσμικού – κανονιστικού πλαισίου κ.ο.κ..
Τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα την έγκαιρη και ορθή υλοποίηση των επιμέρους δράσεων χωρίς ιδιαίτερα ζητήματα και εντός του χρονικά στενού πλαισίου που διέπει το ΤΑΑ.
Αξιολογώντας συνολικά το έργο που έχει ήδη υλοποιηθεί καθίσταται σαφές ότι το εγχείρημα εξελίσσεται με ιδιαίτερη επιτυχία και οι θετικές επιπτώσεις είναι ήδη προφανείς όχι μόνο στον πρωτογενή τομέα, αλλά και στην κοινωνία και την οικονομία συνολικά. Αυτό αποτελεί το ιδανικό εχέγγυο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των προκλήσεων που αναμένονται να παρουσιαστούν στο μέλλον και δύναται να αποτελέσει οδηγό για τη χάραξη νέων παρεμβάσεων διαρθρωτικού χαρακτήρα.