Γράφει ο
Γεώργιος Νικολόπουλος
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Η ανδρική υπογονιμότητα αναφέρεται στην αδυναμία του άνδρα να επιτύχει σύλληψη μέσα σε ένα έτος τακτικών, απροστάτευτων σεξουαλικών επαφών.
Παρόλο που συχνά η προσοχή στρέφεται στη γυναικεία γονιμότητα, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τον ρόλο του άνδρα στην επίτευξη της εγκυμοσύνης, αφού η ανδρική υπογονιμότητα αφορά περίπου το 10-15% του ανδρικού πληθυσμού και το 40-50% των περιπτώσεων αδυναμίας σύλληψης στα ζευγάρια.
Πώς γίνεται η διάγνωση της Ανδρικής Υπογονιμότητας;
Αρχικά με την λήψη του ιατρικού ιστορικού και την φυσική εξέταση, όπου γίνεται λεπτομερής συλλογή πληροφοριών για το ιατρικό ιστορικό, τον τρόπο ζωής και τις σεξουαλικές συνήθειες, και στην συνέχεια με την διενέργεια εξετάσεων.
Ποιες είναι οι βασικές διαγνωστικές εξετάσεις;
– Σπερμοδιάγραμμα: Είναι η βασικότερη εξέταση που θα μας δώσει πληροφορίες για τον αριθμό, την κινητικότητα και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Συνιστάται να πραγματοποιείται μετά αποχή 2-3 ημερών από σεξουαλική πράξη ενώ η συλλογή του είναι προτιμότερο να γίνεται στο εργαστήριο (αν η συλλογή γίνει στο σπίτι, το δείγμα πρέπει να διατηρηθεί σε θερμοκρασία σώματος και να προσκομισθεί στο εργαστήριο εντός 30 λεπτών). Υπάρχουν επιπλέον εξετάσεις που μας δίνουν περισσότερες και σημαντικές πληροφορίες, όπως η καλλιέργεια σπέρματος, ο κατακερματισμός (DNA Fragmentation) και το οξειδωτικό stress σπέρματος.
– Ορμονικός Έλεγχος: Μέτρηση τεστοστερόνης, FSH, LH, προλακτίνης
– Υπέρηχος Όσχεου: Ανίχνευση ανατομικών ανωμαλιών και παρουσία κιρσοκήλης
– Γενετικός Έλεγχος: Ανίχνευση χρωμοσωμικών ανωμαλιών
– Βιοψία Όρχεων: Έλεγχος για παρουσία σπερματοζωαρίων σε σοβαρές περιπτώσεις αζωοσπερμίας (πλήρους απουσίας σπερματοζωαρίων)
Πού οφείλεται;
Σπάνια βρίσκουμε κάποια αιτία, στις περισσότερες περιπτώσεις το σπερμοδιάγραμμα είναι παθολογικό χωρίς να υπάρχει κάποια προφανής αιτία με τα σημερινά ιατρικά δεδομένα. Ορμονικά προβλήματα, ανατομικές ανωμαλίες, χρωμοσωμικές παραλλαγές αποτελούν σπάνια αίτια ανδρική υπογονιμότητας.
Υπάρχει θεραπεία που μπορεί να οδηγήσει σε φυσική σύλληψη;
Εάν βρεθεί φλεγμονή, ορμονική διαταραχή ή σημαντικού βαθμού κιρσοκήλη ή και απόφραξη, η ανάλογη θεραπεία (φαρμακευτική ή χειρουργική) είναι πιθανόν σε κάποιες περιπτώσεις να βελτιώσει τον αριθμό και την ποιότητα των σπερματοζωαρίων και να οδηγήσει σε φυσική σύλληψη. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι αυτό αποτελεί την δυστυχώς την μειοψηφία των περιπτώσεων.
Μπορεί να κάτι κάτι ο άνδρας για την βελτίωση του σπέρματος;
Η αλλαγή του τρόπου ζωής, όπως διακοπή καπνίσματος και αλκοόλ, απώλεια σωματικού βάρους, τακτική σωματική άσκηση και αποφυγή συστηματικής έκθεσης σε τοξικές ουσίες, είναι πολύ σημαντική είτε για την επίτευξη φυσικής σύλληψης είτε για την βελτίωση του σπέρματος σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης. Επίσης η λήψη ειδικών συμπληρωμάτων διατροφής για 3-6 μήνες είναι πιθανόν να βελτιώσει μερικώς τις παραμέτρους του σπέρματος.
Εάν τελικά δεν γίνεται να επιτευχθεί φυσική σύλληψη, ποιες είναι οι λύσεις;
Η χρήση μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, δηλαδή η σπερματέγχυση (IUI) και κυρίως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) αποτελούν τον βασικό και αποτελεσματικότερο τρόπο αντιμετώπισης της ανδρικής υπογονιμότητας.
Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι πολύ συχνά, αλλά εσφαλμένα, τα ζευγάρια θεωρούν ότι η σπερματέγχυση πρέπει πάντοτε να προηγείται της εξωσωματικής. Αυτό είναι λάθος. Οι ενδείξεις σπερματέγχυσης είναι πολύ περιορισμένες και αναφέρονται σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, η σπερματέγχυση έχει ένδειξη όταν το σπέρμα είναι σχετικά καλό ή έστω μέτριο και μπορεί να επιτευχθεί σημαντική βελτίωσή του με αυτή τη διαδικασία. Εάν οι παράμετροι στο σπερμοδιάγραμμα είναι απαγορευτικές, η σπερματέγχυση δεν έχει κανένα νόημα και επιπλέον επιβαρύνει τόσο ψυχολογικά όσο και οικονομικά το ζευγάρι.
Έχει σημασία η ποιότητα του εργαστηρίου εξωσωματικής γονιμοποίησης όταν υπάρχει ανδρική υπογονιμότητα;
Ο ρόλος του εργαστηρίου είναι θεμελιώδης για την επίτευξη κύησης σε κάθε περίπτωση και προφανώς και όταν υπάρχει ανδρική υπογονιμότητα. Αρχικά, η επιλογή των σπερματοζωαρίων που θα χρησιμοποιηθούν για την γονιμοποίηση των ωαρίων πλέον δε γίνεται στην τύχη αλλά υπάρχουν μέθοδοι επιλογής των πλέον υγιών σπερματοζωαρίων. Στην μονάδα Hygeia IVF-Embryogenesis χρησιμοποιούμε την τεχνολογία microfluidics (Zymot) για την απομόνωση των σπερματοζωαρίων με την καλύτερη κινητικότητα, ποιότητα και βιωσιμότητα για την διενέργεια της μικρογονιμοποίησης (ICSI) των ωαρίων.
Επιπλέον η επιστημονική και τεχνική επάρκεια τον εμβρυολόγων του εργαστηρίου είναι θεμελιώδης για την διενέργεια της μικρογονιμοποίησης.
Συμπερασματικά, η ανδρική υπογονιμότητα είναι ένα συχνό και πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί ολιστική προσέγγιση: σωστή διάγνωση, κατάλληλη θεραπεία, αλλαγές στον τρόπο ζωής και ψυχολογική υποστήριξη. Η αποδοχή ότι η υπογονιμότητα είναι ζήτημα και των δύο φύλων βοηθά στη σωστή και αποτελεσματική αντιμετώπισή της.