Λιγότερους αποφοίτους από αυτούς που ζητάει η αγορά παράγει το Τμήμα Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ιδίως σε μια εποχή που οι επενδύσεις πολυεθνικών εταιρειών στην πόλη ανοίγουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας, συχνά υψηλά αμειβόμενες, ακόμα και με διπλάσιους μισθούς από τους συνηθισμένους μέσους. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα, με αποτέλεσμα να έχει συσταθεί -με πρωτοβουλία της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής (ΣΕΠΕ)- μικτή επιτροπή στην οποία συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, πρόεδροι πανεπιστημιακών τμημάτων και στελέχη της αγοράς, με στόχο την επεξεργασία προτάσεων και ιδεών για την αύξηση του ρυθμού αποφοίτησης επιστημόνων από τα ελληνικά τμήματα πληροφορικής. Σκοπός η κάλυψη των αναγκών της ελληνικής αγοράς, που ζητά ανθρώπους με εξειδίκευση κυρίως στην ανάπτυξη συστημάτων λογισμικού, την επεξεργασία δεδομένων, τις βάσεις δεδομένων, τη μηχανική μάθηση και τα δίκτυα.
Την ίδια στιγμή, στην αγορά εξακολουθούν να παρατηρούνται στρεβλώσεις όπως η ζήτηση πενταετούς προϋπηρεσίας, με απολαβές όμως …«πρωτοεισερχόμενου». Εξαιρουμένων των μεγάλων εταιρειών, που προσφέρουν ικανοποιητικούς έως υψηλούς μισθούς, δεν είναι ασύνηθες να ζητούνται στην Ελλάδα επιστήμονες πληροφορικής με μισθό 1100 ευρώ, όταν π.χ., στην Πορτογαλία ο αντίστοιχος μέσος είναι 3.500 ευρώ. Παράλληλα, παράγοντες όπως το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών, κρατούν ψηλά το κόστος του εργαζόμενου για τον εργοδότη στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αύξησης των μισθών που οι επιστήμονες παίρνουν «στο χέρι», οι οποίοι είναι μεν καλύτεροι σε σχέση με το παρελθόν, αλλά παραμένουν μη ανταγωνιστικοί, σε σχέση με τους αντίστοιχους στο εξωτερικό.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν, μεταξύ άλλων, από τον πρόεδρο του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, Ιωάννης Σταμέλο και τον αναπληρωτή πρόεδρο, Γιώργο Παπαδημητρίου, σε σημερινή συνέντευξη Τύπου του Τμήματος, που κλείνει φέτος τα 30 του χρόνια, έχοντας να παρουσιάσει σημαντικές διακρίσεις και στέρεες συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά όχι τη δική του στέγη με επαρκείς εγκαταστάσεις. Όπως επισήμανε ο κ.Σταμέλος, οι εγκαταστάσεις του Τμήματος είναι σήμερα διεσπαρμένες σε τρία διαφορετικά σημεία της Θεσσαλονίκης: στον ημιώροφο του κτηρίου Βιολογίας, στο νέο κτήριο της Σχολής Θετικών Επιστημών και σε κτήριο στην Εθνικής Αντιστάσεως, το οποίο βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από το campus. Κι αυτό ενώ, σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος, Κωνσταντίνο Κοτρόπουλο, ήδη από το 2004 έχει εγκριθεί κονδύλιο για την ανέγερση νέου κτηρίου για το Τμήμα, το οποίο όμως έμεινε στα χαρτιά. «Φαίνεται πως δεν υπάρχει το κατάλληλο οικόπεδο για ένα Τμήμα που βρίσκεται στην πρωτοπορία της υψηλής τεχνολογίας και νομίζω πως έχει σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία» εξήγησε ο κ.Σταμέλος, υπενθυμίζοντας ότι περίπου 146 άτομα εισάγονται κάθε χρόνο στο Τμήμα (με τις μεταγραφές φτάνουν τα 220), ενώ περίπου 1900 άτομα φοιτούν συνολικά.
Με το επίπεδο των σπουδών του, το ερευνητικό έργο των έξι εργαστηρίων του σε τομείς αιχμής, τις διεθνείς διακρίσεις και τις επιστημονικές δημοσιεύσεις του, το Τμήμα έχει συμβάλει στην κατάταξη του ΑΠΘ στα 200-250 καλύτερα πανεπιστήμια στην κατηγορία «Επιστήμη Υπολογιστών και Πληροφοριακά Συστήματα» σε έρευνα της εταιρείας QS. Επιπλέον, στα 30 χρόνια της λειτουργίας του, το ένα τρίτο των ερευνητικών έργων του χρηματοδοτήθηκε απευθείας από τον ιδιωτικό τομέα. Για τους επικεφαλής των ερευνητικών εργαστηρίων του Τμήματος, οι συνεργασίες με τη βιομηχανία είναι σημαντικές.
Ιαπωνική εταιρεία «βλέπει» την προοπτική της Θεσσαλονίκης, αλλά φοβάται πως δεν θα βρει εργαζόμενους
Όπως επισήμανε ο Ιωάννης Βλαχάβας, διευθυντής του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων, οι περισσότερες συνεργασίες του εργαστηρίου είναι με ιδιωτικές εταιρείες. Γιατί; Διότι «θέλουμε να απαλλαγούμε από τον βραχνά των εθνικών προγραμμάτων, τα οποία έχουν φοβερή γραφειοκρατία, πάρα πολλούς περιορισμούς και αργοπορία στη χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα είναι λιγότερη και πιο δύσκολη, αλλά τα προβλήματα που καλούμαστε να λύσουμε είναι πιο απαιτητικά, η ροή των χρημάτων καλύτερη και επιπλέον γίνεται networking των φοιτητών και των φοιτητριών με τις εταιρείες» εξήγησε ο κ.Βλαχάβας, ενώ αναφερόμενος στο έλλειμμα αποφοίτων πληροφορικής -το οποίο κατά τον κ.Παπαδημητρίου προβλέπεται να συνεχιστεί ώς το 2029 τουλάχιστον- επικαλέστηκε ιστορία που γνωρίζει προσωπικά, σύμφωνα με την οποία ιαπωνική εταιρεία με παρουσία στην Αθήνα, θέλει να έρθει στη Θεσσαλονίκη, γιατί βλέπει την προοπτική της πόλης, αλλά «φοβάται ότι δεν θα βρει κόσμο».
Άμεσες συνεργασίες με παγκόσμιους επιχειρηματικούς κολοσσούς όπως η Pfizer και η Applied Materials, η οποία σημειωτέον κατάσσεται πέμπτη ή έκτη σε ύψος κεφαλαιοποίησης στον δείκτη NASDAQ, διατηρεί το Εργαστήριο Στατιστικής, Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Ηλεκτρονικής Φυσικής, όπως επισήμανε ο διευθυντής του, Νίκος Κονοφάος. «’Εχουμε ως “μότο” την απευθείας συνεργασία με τη βιομηχανία. Όχι πως θα αντιδράσουμε στη συμμετοχή μας σε consortia ευρωπαϊκών προγραμμάτων, κάθε άλλο, αλλά την απευθείας συνεργασία και χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα, τη βλέπουμε ως το αύριο. Το να έρχεται κατευθείαν “ζωντανό” χρήμα από τέτοιες εταιρείες και να πληρώνονται υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες ερευνητές μέσα στο πανεπιστήμιο, με μισθούς πολύ υψηλότερους από τα 1100 ευρώ, και μάλιστα για βασική επιστημονική έρευνα, είναι επ’ ωφελεία πολλών. Ο ερχομός στη Βόρεια Ελλάδα εταιριών όπως η Pfizer, η Deloitte και η Applied Materials και η αξιοποίησή του από τα πανεπιστήμια, αλλά και από τις άλλες εταιρείες, είναι μια ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη» είπε ο κ.Κονοφάος και πρόσθεσε ότι καθηγητές και ερευνητές έμαθαν πολλά για το αύριο της τεχνολογίας και της αγοράς μέσα από τις συνεργασίες με τις πολυεθνικές.
Στις συνεργασίες που έχει αναπτύξει με ιδιωτικές εταιρείες μέσω ερευνητικών προγραμμάτων το Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης και Ανάλυσης Πληροφοριών αναφέρθηκε ο διευθυντής του, Ιωάννης Πήτας. «Είχαμε 80 τέτοια έργα, με περίπου 10 εταίρους. Από αυτούς, οι μισοί να είναι εταιρείες, είχαμε συνεργασία με 400 εταρείες, οι πιο πολλές από το εξωτερικό» σημείωσε και πρόσθεσε ότι, σήμερα, δυστυχώς, οι καλύτεροι απόφοιτοι του Τμήματος φεύγουν για εργασία στο εξωτερικό ή -όπως παρατηρείται εσχάτως- μένουν στην Ελλάδα και εργάζονται από εδώ για επιχειρήσεις του εξωτερικού. «Οι μισθοί είναι καλύτεροι από ό,τι στο παρελθόν αλλά ακόμα μη ανταγωνιστικοί. Η λύση δεν μπορεί να δοθεί με ημίμετρα. Αν δεν ανέβει το επίπεδο των μισθών και γενικά το επίπεδο της οικονομίας στην Ελλάδα, η εξαγωγή εγκεφάλων δεν πρόκειται να σταματήσει» είπε.
Η τεχνολογική γνώση απαξιώνεται σήμερα ταχύτατα και εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, γράφουν κώδικα με μεγάλη ταχύτητα. Πόσο εύκολο είναι να επικαιροποιείται τόσο γρήγορα και διαρκώς η γνώση μέσα στα τμήματα πληροφορικής; Υπάρχει φόβος οι επιστήμονες πληροφορικής να χάσουν μελλοντικά τη δουλειά τους, εξαιτίας της ύπαρξης τέτοιων εργαλείων; Παρότι «τρέχουμε συνέχεια πίσω από την εξέλιξη της πληροφορικής για να παρακολουθούμε τις εξελίξεις και να διατηρούμαστε στην πρώτη γραμμή, δεν νομίζω πως υπάρχει φόβος από αυτά τα εργαλεία για το επάγγελμά μας» εκτίμησε ο κ.Σταμέλος, ενώ ο κ.Βλαχάβας επισήμανε ότι τα εργαλεία αυτά είναι βοηθητικά και συμπληρωματικά και κίνδυνο να μείνουν πίσω έχουν μόνο όσοι δεν ξέρουν να τα χρησιμοποιούν. Ο κ.Κονοφάος σημείωσε δε, ότι η κυβέρνηση χρειάζεται να δει κεντρικά πώς τα προγράμματα STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά) θα μπουν στην εκπαίδευση, ήδη από το δευτεροβάθμιο ή και το πρωτοβάθμιο επίπεδο και πώς θα υπάρξει στενότερη συνεργασία πανεπιστημίων- σχολείων, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να οδηγούνται σε επιλογές που σχετίζονται με τεχνολογίες αιχμής._
Αλεξάνδρα Γούτα